Autor: Naczelny Sąd Administracyjny

Sygnatura: II FSK 710/06

Hasła tematyczne: brak podstawy prawnej, stan faktyczny, ocena dowodów, skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego, zarzut

Kategoria:

Zaskarżonym wyrokiem oddalono skargę z tym uzasadnieniem, że nie jest ona zasadna.

Strona 17 listopada 2003 r. wystąpiła o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczna z 18 lutego 1999 r., określającą małżonkom Jolancie i Pawłowi S podatek dochodowy od osób fizycznych za 1992 r. Żądanie swe strona oparła o treść przepisów art. 240 § 1 pkt 1, pkt 2 i pkt 5 Ordynacji podatkowej (dalej: „Op"). W toku przeprowadzonego postępowania organ podatkowy zaprzeczył jakoby decyzja ostateczna w sprawie określenia wzmiankowanego na wstępie podatku została wydana w oparciu o fałszywe dowody, ani też w wyniku przestępstwa oraz odmówiły przeprowadzenia wnioskowanych dowodów z zeznań świadków, gdyż fakty jakie miały być tymi zeznaniami potwierdzone były organowi podatkowemu znane w chwili wydawania wskazanej na wstępie decyzji podatkowej. Po przeprowadzeniu postępowania określonego w art. 243 § 2 Op, na podstawie art. 245 § 1 pkt 2 w zw. z art. 240 § 1 Op odmówił uchylenia owej decyzji ostatecznej Izby Skarbowej w Szczecinie z 18 lutego 1999 r. utrzymującej w mocy poprzedzającą ją decyzję organu I instancji, ponieważ analiza materiałów przedstawionych do wniosku o wznowienie postępowania nie dawała podstaw do uwzględnienia żądania podatniczki. Po utrzymaniu tej decyzji w mocy strona złożyła skargę sądową. Podając motywy oddalenia skargi – Sąd wywodził, że ocena dowodów zgromadzonych w postępowaniu z inicjatywy organu i tych, które wskazała strona – była prawidłowa i nie może budzić wątpliwości. W rezultacie sąd nie dopatrzył się naruszenia prawa przez organ wydający zaskarżoną decyzję, albowiem nie udało się przedstawić materiałów potwierdzających zarzut jakoby decyzję wymiarową oparto na dowodach fałszywych oraz że decyzja ta została wydana w wyniku przestępstwa. Za trafne uznał też sąd ustalenie, że w sprawie nie zachodzą żadne istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub dowody istniejące w dniu wydania kwestionowanej decyzji, nieznane organowi w chwili jej wydawania.

W skardze kasacyjnej podniesiono zarzuty naruszenia przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, t.j. przepisu art. 122 Op, poprzez usankcjonowanie dokonanego przez organ podatkowy zaniechania podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu wyjaśnienia stanu faktycznego, w tym odmówienia przesłuchania zgłoszonych świadków, a także przepisu art. 180 w związku z art. 187 § 1 Op poprzez usankcjonowanie wyrokiem wskazanego wyżej naruszenia prawa, ponadto przepisu art. 191 Op poprzez usankcjonowanie owym wyrokiem dokonanego przez organy podatkowe naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wskutek pominięcia przesłuchania zgłaszanych przez stronę świadków. Dodatkowo podniesiono zarzut naruszenia art. 113 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U Nr 153, poz. 1270, dalej :"ppsa"), poprzez jego niezastosowanie i niedostateczne wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, zwłaszcza na podstawie zeznań świadków.

W odpowiedzi wniesiono o oddalenie skargi kasacyjnej z przyczyn wywiedzionych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Naczelny Sąd Administracyjny w rozważaniach nad stanem faktycznym i prawnym sprawy objętej skargą kasacyjną J.S doszedł do następujących wniosków i stwierdzeń:

Skarga nie może być uwzględniona, albowiem na jej podstawie nie można było ustalić, że zaskarżony wyrok narusza prawo.

Na wstępie należy przede wszystkim mieć na uwadze, że Wojewódzki Sąd Administracyjny nie jest kolejnym organem administracji publicznej (patrz: art. 10 Konstytucji RP) i stąd nie jest uprawniony do załatwiania sprawy administracyjnej, a wobec tego nie stosuje bezpośrednio prawa administracyjnego, jak również nie prowadzi postępowania sądowego według procedury administracyjnej (podatkowej). Sąd ten upoważniony jest jedynie do badania zaskarżonej decyzji (lub innego orzeczenia organu administracji publicznej) pod względem jej legalności, a więc sprawdzania czy odpowiada ona przepisom prawa materialnego i czy wydana została w wyniku postępowania zgodnego z wymogami procedury.

Tym bardziej organem takim nie jest Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrujący skargę kasacyjna. Skuteczne wniesienie do NSA tego środka zaskarżenia uzależnione jest od ścisłego wypełnienia, przewidzianych prawem uwarunkowań.

Wymagania wobec skargi kasacyjnej zostały ustanowione w art. 176 ppsa. Z przepisu tego wynika, że powinna ona czynić zadość wymogom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać m.in. przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie.

Podstawy skargi kasacyjnej zostały z kolei wyczerpująco wymienione w art. 174 ppsa.

Brak dokładnego określenia podstawy kasacyjnej oraz szczegółowego przytoczenia w uzasadnieniu, jakie przepisy zostały naruszone, stanowi wadę, która uniemożliwia traktowanie pisma jako skargi kasacyjnej i wyklucza jej uzupełnienie, czyniąc taką kasację niedopuszczalną. Zgodnie bowiem z art. 183 § 1 ppsa Naczelny Sąd Administracyjny – poza kwestią nieważności postępowania – rozpatruje sprawę w granicach skargi kasacyjnej. Jest zatem władny badać sprawę tylko z punktu widzenia wyraźnie wskazanych podstaw kasacyjnych oraz może uwzględnić taką skargę jedynie w ramach zawartego w niej wniosku.

Powołanie podstaw kasacyjnych nie może być gołosłowne, lecz wymaga uzasadnienia.

Zgodnie z art. 174 ppsa skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:

• naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie i naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Obowiązkiem strony wnoszącej skargę kasacyjną jest przedstawienie konkretnych przepisów prawa materialnego lub przepisów procesowych naruszonych przez sąd zaskarżonym wyrokiem i wyjaśnienie, na czym polegało niewłaściwe zastosowanie lub błędna interpretacja przepisów prawa materialnego, bądź opisanie istotnego wpływu naruszenia przepisów prawa procesowego na rozstrzygnięcie sprawy przez sąd. Należy ponownie przy tym podkreślić, że naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, jako podstawa kasacji dotyczy postępowania sądowoadministracyjnego, a nie postępowania przed organami administracji publicznej.

Naczelny Sąd Administracyjny (przeciwnie niż WSA) jest wprawdzie -jak to wskazano na wstępie – związany granicami skargi kasacyjnej, ale nie jest uprawniony przez to do powtórnego badania zgodności z prawem zaskarżonej decyzji.

Dla zachowania formy skargi kasacyjnej nie wystarczy zatem powołanie się na przepis wymieniający podstawy skargi kasacyjnej. Ograniczenie się tylko do takiego wskazania powoduje, że ocena zasadności skargi kasacyjnej nie jest w ogóle możliwa, samo zaś pismo pozostaje jedynie namiastką środka odwoławczego. Warunek przytoczenia podstaw zaskarżenia i ich uzasadnienia nie jest spełniony, gdy skarga zawiera wywody,zmuszające sąd kasacyjny do dociekania, który przepis prawa skarżący miał na uwadze, podnosząc zarzut naruszenia prawa materialnego lub przepisów postępowania. Przepis ten musi być wskazany wyraźnie. Nie można też uznać za podstawę kasacyjną w rozumieniu art. 174 i 176 zawarcia w skardze kasacyjnej odmiennej oceny dowodów i wyprowadzenia na jej podstawie własnych wniosków co do stanu faktycznego, bez wskazania przepisów postępowania, które zdaniem strony zostały naruszone.

Adresatem zarzutu naruszenia prawa, zarówno materialnego, jak i przepisów postępowania, może być tylko sąd I instancji. Wymienienie przepisów naruszonych przez organ administracyjny nie jest wykonaniem obowiązku przytoczenia podstaw kasacyjnych. Przedmiotem kontroli w postępowaniu kasacyjnym jest bowiem orzeczenie sądu, a nie decyzja administracyjna, ani inny akt administracyjny.

Prawidłowe sformułowanie podstawy kasacji z pkt 2 art. 174 ppsa, bo o takiej jest mowa w niniejszej skardze kasacyjnej, wymagałoby wskazania naruszenia przez sąd bądź:

• art. 1 § 2 ustawy z dnia 20 września 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm. dalej) lub art. 3 § 2 ppsa, wskutek naruszenia obowiązku kontroli działalności organów podatkowych przez sąd administracyjny, obejmującej orzekanie w sprawach skarg, bądź też- naruszenie art. 141 § 4 ppsa, wskutek oparcia uzasadnienia na fałszywych ustaleniach faktycznych, bądź wreszcie
• naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit c ppsa, wskutek niedostrzeżeni naruszenia przez organ przepisów postępowania podatkowego, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Tymczasem w badanym przypadku mamy do czynienia z wskazaniem jako podstawy kasacji przepisów Ordynacji podatkowej, a cała retoryka tej skargi skupia się na fakcie odmowy przez organy podatkowe przesłuchania dodatkowych świadków i całkowitego abstrahowania od oceny tego działania przez sąd administracyjny z ewentualnym wskazaniem w jaki sposób sąd ów naruszył prawo dokonując swej oceny. Argumentów wykazujących naruszenie prze sąd prawa nie może zastąpić powołanie art. 113 § 1 ppsa, który odnosi się do przebiegu rozprawy. Przepis tam zawarty umożliwia przewodniczącemu składu orzekającego, w sensie proceduralnym, zamknięcie rozprawy, gdy uzna sprawę sądową za dostatecznie wyjaśnioną. Dostateczne wyjaśnienie sprawy oznacza uznanie, że skład orzekający jest zdolny do wydania wyroku, niezależnie od stopnia wyjaśnienia sprawy z punktu widzenia tzw. "prawdy materialnej". Sprawa jest dostatecznie wyjaśniona, gdy wyczerpane zostały przedstawione przez strony środki odwoławcze. Zarzut niezastosowania przepisu art. 113 § 1 ppsa jest w tym stanie rzeczy oczywiście nietrafny, skoro strona na jego podstawie upatruje możliwości dokonania rewizji stanu faktycznego ustalonego przez organ podatkowy w toku postępowania wznowieniowego.

Z punktu opisanych wymagań formalnych oceniając wniesioną skargę kasacyjną – Naczelny Sąd Administracyjny obowiązany był stwierdzić, że nie odpowiada ona prawu i stosownie do dyspozycji art. 184 ppsa orzec jak w sentencji. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1 ppsa.