Autor: –

Sygnatura: FSK 918/04

Hasła tematyczne: skarga kasacyjna, nieważność, postępowanie administracyjne

Kategoria:

Decyzją z dnia 30 września 2002 r., nr PB II/1/41171/199/02 Izba Skarbowa w Katowicach utrzymała w mocy decyzję Urzędu Skarbowego w Dąbrowie Górniczej z dnia 1 lipca 2002 r., nr PB/4110-4 LP/24322/02, określającą Stefanii W. wysokość zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1998 r., zaległość w tym podatku oraz odsetki za zwłokę.

Organy podatkowe zakwestionowały skarżącej zarachowanie w koszty uzyskania przychodów kwoty 15.000 zł – z tytułu rent ustanowionych na mocy umów z dnia 10 czerwca 1997 r. na rzecz sióstr skarżącej – Kazimiery G. i Stanisławy G., zawartych na okres 18 miesięcy, tj. od 10 czerwca 1997 r. do 31 grudnia 1998 r. pod tytułem darmym, z których wynikające świadczenia za rok 1998 siostry skarżącej otrzymały jednorazowo w dniu 15 grudnia 1998 r.

Izba Skarbowa uznała, że wydatek poniesiony na podstawie umów z dnia 10 czerwca 1997 r. nie mógł zostać odliczony od dochodu w związku z naruszeniem art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1993 r., Nr 90, poz. 416 ze zm.) – dalej: u.p.o.f. Powołując się na instytucję umowy renty w rozumieniu art. 903 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) – dalej: k.c., Izba Skarbowa stwierdziła, że charakter zawartych przez skarżącą umów wyklucza uznanie ich za umowy renty. W przekonaniu organu odwoławczego spełnione świadczenia nie miały cech periodyczności i nie kreowały trwałego zobowiązania do wypłaty okresowych świadczeń rentowych. Zgodnie z zapisami umów, z dniem 15 grudnia 1998 r. – czyli z dniem wypłaty sumy przewidzianej na 1998 r., świadczenie renty zostało spełnione. Izba Skarbowa uznała jednakże spełnione świadczenie za darowizną dokonaną na rzecz osoby fizycznej i nie podlegającą odliczeniu od dochodu. Zdaniem Izby Skarbowej ciężarem, o którym mowa w art. 26 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f. nie jest dobrowolne przysporzenie kosztem swego majątku, mające cechy kalkulacji w celu obniżenia dochodu do opodatkowania.

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach podzielił stanowisko organów podatkowych w sprawie i wyrokiem z dnia 18 lipca 2003 r., sygn. akt I SA/Ka 2740/02 oddalił skargę Stefanii W. na decyzję Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 30 września 2002 r.

W uzasadnieniu wyroku Sąd podkreślił, że organy podatkowe interpretując przepis z art. 26 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f. w brzmieniu obowiązującym w 1998 r. nie naruszyły prawa, zaś dokonana przez nie ocena umów zawartych przez stronę z siostrami jest uzasadniona. W świetle art. 26 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f. warunkiem dopuszczalności odliczenia od dochodu kwot rent jest zgodność umowy renty z przepisami k.c. Orzekające w sprawie organy, oceniając pod tym kątem zawarte przez skarżącą umowy, zasadnie zakwestionowały, zdaniem Sądu, okresowość ustanowionych nimi świadczeń. Brak znamion okresowości świadczenia wykluczał uznanie umów z dnia 10 czerwca 1997 r. za umowy renty w rozumieniu art. 903 k.c. Sąd administracyjny nie zakwestionował możliwości zawierania umów renty na czas określony, podkreślił jednak, że w takiej sytuacji art. 903 k.c. także wymaga, by było to zobowiązanie do świadczeń okresowych. Z tych przyczyn Sąd uznał, że wydatek skarżącej poniesiony na podstawie zawartych umów nie mógł być odliczony od dochodu na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f.

W ustawowym terminie, na podstawie art. 101 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271 ze zm.) strona wniosła do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości i wnosząc o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.

Jako podstawę skargi kasacyjnej wskazano:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego – art. 26 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f. w związku z art. 903 k.c. poprzez niezastosowanie wskazanych przepisów w stosunku do skarżącej,
2. naruszenie przepisów postępowania – art. 217 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) – dalej: k.p.c., polegające na pominięciu zgłoszonego na rozprawie przed Sądem dowodu, a jednocześnie okoliczności faktycznej, że skarżąca od kilkunastu lat wspomagała finansowo będące w podeszłym wieku siostry i corocznie odliczała powyższy wydatek od swojego dochodu, co było wiadome organom podatkowym, a tym samym miało charakter trwałego ciężaru; art. 233 § 1 k.p.c. – polegające na całkowitym oparciu zaskarżonego wyroku na błędnym ustaleniu materiału dowodowego przez organ podatkowy I instancji, art. 328 § 2 k.p.c. – poprzez brak uzasadnienia przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności dowodom przedstawionym przez stronę.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, w odpowiedzi na skargę kasacyjną, wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Z mocy przepisu art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270) – dalej : u.p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny, rozpoznając sprawę w postępowaniu kasacyjnym, jest obowiązany z urzędu brać pod rozwagę nieważność postępowania. W rozpoznanej sprawie Sąd stwierdził istnienie przesłanki nieważności postępowania przewidzianej w art. 183 § 2 pkt 4 u.p.pa.a., a polegającej na tym, że skład orzekający w sprawie był sprzeczny z przepisami prawa, gdyż oryginał sentencji zaskarżonego wyroku został podpisany tylko przez dwóch sędziów. Taki stan rzeczy narusza art. 44 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), który ma zastosowanie w rozpoznanej sprawie, gdyż zaskarżony wyrok zapadł w dniu 18 lipca 2003 r., a więc pod rządami tej ustawy. Wymieniony przepis prawa stanowił, że orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego zapadały w składzie trzech sędziów, chyba że powołana ustawa stanowiła inaczej. W świetle przepisów ustawy ten wyjątek nie dotyczył zaskarżonego wyroku.

Mając powyższe na względzie, wobec stwierdzenia istnienia w sprawie wskazanej przyczyny nieważności postępowania, należało uchylić zaskarżony wyrok na podstawie przepisu art. 186 w związku z art. 185 u.p.p.s.a.

Sąd odstąpił od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania działając w oparciu o przepis art. 207 § 2 powołanej ustawy.