Autor: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach

Sygnatura: IBPBII/1/436-60/09/MZ

Hasła tematyczne: czynności cywilnoprawne, darowizna, obowiązek podatkowy, podatek od czynności cywilnoprawnych, umowa darowizny

Kategoria: Podatek od czynności cywilnoprawnych –> Przedmiot opodatkowania –> Czynności podlegające opodatkowaniu

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana Bartłomieja S., przedstawione we wniosku z dnia 03 marca 2009r. (data wpływu do tut. Biura – 09 marca 2009r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych darowizny lokalu mieszkalnego będącego przedmiotem najmu – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 09 marca 2009r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych darowizny lokalu mieszkalnego będącego przedmiotem najmu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest właścicielem lokalu mieszkalnego. Lokal ten zamierza przekazać swemu dziecku w formie darowizny. Jednocześnie lokal ten stanowi przedmiot umowy najmu na czas nieoznaczony. Stosunek najmu przedmiotowego lokalu został nawiązany na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale, a następnie, w momencie wejścia w życie ustawy z dnia 02 lipca 1994r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, z mocy art. 56 ust. 1 tej ustawy został przekształcony w najem umowny zawarty na czas nieoznaczony.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy na obdarowanym będzie ciążył obowiązek podatkowy na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych…

Zdaniem wnioskodawcy, umowa najmu nie stanowi obciążenia przedmiotu darowizny w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) w związku z art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Co prawda, zgodnie z art. 678 Kodeksu cywilnego obdarowany stanie się stroną przedmiotowej umowy najmu, a tym samym będzie zobowiązany do świadczeń na rzecz osoby trzeciej (najemcy), jednakże, zdaniem wnioskodawcy, długami, ciężarami albo zobowiązaniami w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych są tylko takie obowiązki, których konsekwencją jest pomniejszenie rzeczywistej wartości przysporzenia jakie uzyskuje obdarowany w związku z otrzymaną darowizną. Przedmiotowa umowa najmu nie powoduje pomniejszenia wartości przysporzenia. Świadczenie obdarowanego polegać ma na udostępnieniu nabywcy lokalu do używania, a więc świadczenie to ma charakter niepieniężny, nie da się wyliczyć wartości świadczeń obdarowanego pozostających w związku z przedmiotową umową. Prawo najmu przysługujące najemcy na podstawie przedmiotowej umowy nie ma wymiernej wartości, nie może być bowiem ani zbyte, ani dziedziczone. Dodatkowo na podstawie przedmiotowej umowy najmu obdarowany uzyska przysporzenie w postaci czynszu najmu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2007r. Nr 68, poz. 450 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki,
• umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że wnioskodawca zamierza dokonać na rzecz swego dziecka darowizny lokalu mieszkalnego będącego przedmiotem najmu.

Stosownie do art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) przez umowę darowizny rozumie się zobowiązanie darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego osobie obdarowanej (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny – jako czynności nieodpłatnej – jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego. Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Oświadczenie darczyńcy, zgodnie z art. 890 Kodeksu cywilnego, powinno być złożone w formie aktu notarialnego, przy czym umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy, prawa i inne świadczenia.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy podstawę opodatkowania stanowi w tym przypadku wartość długów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego.

Jednakże w przypadku, gdy umowa darowizny, nie wiąże się z przejęciem przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań osoby darującej, to taka umowa darowizny nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Ze zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że wnioskodawca będący właścicielem lokalu mieszkalnego zamierza przekazać ten lokal swemu dziecku w formie darowizny. Jednocześnie lokal ten stanowi przedmiot umowy najmu na czas nieoznaczony.

W związku z powyższym wyjaśnia się, że przepis art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wskazuje jako czynność podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem umowę darowizny, której skutkiem jest przejęcie przez obdarowanego obciążających przedmiot darowizny obowiązków darczyńcy (długów, ciężarów i zobowiązań darczyńcy). Oznacza to, iż w razie istnienia powyższych obowiązków mamy do czynienia niejako z podziałem darowizny na dwie części: pierwszą, obejmującą wartość tzw. czystego przysporzenia, oraz drugą, obejmującą przysporzenie odpowiadające wartości przejętych przez darczyńcę obowiązków. Nie jest to jednak podział umowy darowizny na dwie odrębne czynności prawne. Obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych odnosi się do darowizny tylko w części dotyczącej wspomnianych obowiązków, nie obejmuje więc całości dokonanego na rzecz darczyńcy przysporzenia.

Zatem na obdarowanego przechodzą wraz z określonym prawem majątkowym (przedmiotem darowizny) wszelkie obowiązki z tytułu przysługiwania tego prawa, ciążące dotychczas na darczyńcy. W wypadku zobowiązania chodzi nie tylko o określony typ stosunku cywilnoprawnego, lecz również o stosunki o charakterze publicznoprawnym. Z kolei "dług", rozumiany jako powinność świadczenia ze strony jednego podmiotu (zobowiązanego) na rzecz innego (uprawnionego), stanowi jeden z elementów stosunku zobowiązaniowego o charakterze cywilnoprawnym. Jednak pojęcie długu (zadłużenia) rozciąga się również na sferę stosunków publicznoprawnych. Natomiast pojęcie ciężaru (obciążenie przedmiotu darowizny) jest aktualne zarówno na gruncie prawa prywatnego, jak i publicznego. Nie oznacza ono jakiejś powinności świadczenia wobec wierzyciela (innego uprawnionego), lecz ograniczenie przysługującego prawa w możności jego wykonywania w oznaczonym zakresie lub konieczność znoszenia wykonywania w stosunku do niego uprawnienia przez inny podmiot. W praktyce do typowych przykładów obowiązków darczyńcy (wobec osób trzecich) z tytułu długów, ciężarów i zobowiązań (przejmowanych przez obdarowanego) należą: świadczenia z tytułu najmu, dzierżawy, dożywocia, ubezpieczenia, zaciągniętego kredytu i innych umów, świadczenia lub inne obowiązki powstające na tle określonej sytuacji prawnorzeczowej (np. wynikające z obciążenia rzeczy użytkowaniem lub służebnością, z obowiązku rozliczenia nakładów na rzecz pomiędzy jej właścicielem a posiadaczem itp.), należności z tytułu podatków, ceł lub innych opłat związanych z nabytym przedmiotem darowizny.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że świadczenia z tytułu najmu związane z nabytym w drodze darowizny lokalem mieszkalnym generalnie mieszczą się w zakresie zobowiązań darczyńcy przejmowanych przez obdarowanego.

Jeżeli jednak związane z darowizną świadczenie z tytułu najmu, przejmowane przez obdarowanego i polegające na udostępnieniu nabywcy lokalu do używania, ma istotnie charakter niepieniężny i nie jest istotnie możliwe wyliczenie wartości tego świadczenia, to opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie będzie miało miejsca. Wynika to stąd, że zabraknie – niezbędnej dla powstania podatku – podstawy opodatkowania. Jeżeli zatem obdarowany istotnie nie przejmie na siebie określonych co do wartości długów i ciężarów albo zobowiązań wnioskodawcy, to z tytułu darowizny lokalu mieszkalnego z ustanowioną umową najmu, dokonanej na rzecz dziecka wnioskodawcy, na obdarowanym nie będzie ciążył obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wobec tego, stanowisko wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała