Autor: Drugi Wielkopolski Urząd Skarbowy w Kaliszu

Sygnatura: DPD 005/77/04

Hasła tematyczne: termin zwrotu nadpłaty, moment powstania nadpłaty, zaliczenie na poczet zaległości podatkowej

Kategoria:

Zgodnie z postanowieniami art. 73 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), nadpłata powstaje, z zastrzeżeniem § 2, z dniem:

1) zapłaty przez podatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej,

2) pobrania przez płatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej,

3) zapłaty przez płatnika lub inkasenta należności wynikającej z decyzji o jego odpowiedzialności podatkowej, jeżeli należność ta została określona nienależnie lub w wysokości większej od należnej,

4) wpłacenia przez płatnika lub inkasenta podatku w wysokości większej od wysokości pobranego podatku,

5) zapłaty przez osobę trzecią lub spadkobiercę należności wynikającej z decyzji o odpowiedzialności podatkowej, jeżeli należność ta została określona nienależnie lub w wysokości większej od należnej,

6) złożenia korekty deklaracji w podatku od towarów i usług obniżającej wysokość zobowiązania podatkowego, w związku ze zwiększeniem kwoty podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług.

W § 2 cytowanego wyżej artykułu określono natomiast – odnośnie wymienionych w nim podatników – przypadki momentu powstania nadpłat, będących konsekwencją konstrukcji danego podatku i zasad jego rozliczania. I tak zgodnie z nim nadpłata powstaje z dniem złożenia:

1) zeznania rocznego – dla podatników podatku dochodowego,

2) deklaracji podatku akcyzowego – dla podatników podatku akcyzowego,

3) deklaracji o wpłatach z zysku za rok obrotowy – dla jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw państwowych.

Zawarta w art. 73 § 2 regulacja znajduje zastosowanie przede wszystkim w przypadku powstania nadpłaty stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą zobowiązania podatkowego, a kwotą zapłaconych zaliczek na poczet tegoż zobowiązania (o ile oczywiście kwota uiszczonych w ciągu roku podatkowego zaliczek była wyższa od kwoty zobowiązania podatkowego za ten rok).

Z treści art. 74a w/w ustawy wynika natomiast, że w przypadkach niewymienionych w art. 73 § 2 i art 74 wysokość nadpłaty określa organ podatkowy.

Określenie nadpłaty przez organ podatkowy może nastąpić przede wszystkim w ramach postępowania kontrolującego prawidłowość samoobliczania podatku przez podatnika.

Wysokość nadpłaty powstała w wyniku takiegoż postępowania powinna być określona na dzień jej powstania (art. 73 ustawy). Jednakże ewentualne jej zadysponowanie przez organ lub podatnika (art. 76, 76a Ordynacji podatkowej) może nastąpić dopiero po określeniu jej istnienia oraz wysokości. Nie można bowiem dysponować nadpłatą nie znając jej wysokości a tym bardziej nie wiedząc czy w ogóle ona istnieje. W przypadku gdy wysokość nadpłaty określa organ podatkowy, jej wysokość oraz fakt istnienia znany jest dopiero w momencie wydania decyzji w przedmiotowej sprawie.

Sposoby zadysponowania nadpłatą zostały przez ustawodawcę określone w art. 76 w/w ustawy w następujący sposób:

– zgodnie z § 1 nadpłaty wraz z ich oprocentowaniem podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku podlegają zwrotowi z urzędu, chyba że podatnik złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych, z zastrzeżeniem § 2;

– zgodnie z § 2 nadpłaty, których wysokość nie przekracza wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym, podlegają z urzędu zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku – na poczet przyszłych zobowiązań, chyba że podatnik wystąpi o ich zwrot.

Cytowane wyżej unormowanie wskazuje zatem na przyjęcie zasady tzw. zwrotu pośredniego nadpłaty, który ma pierwszeństwo przed zwrotem bezpośrednim nadpłaty podatnikowi. Dopiero bowiem wówczas gdy podmiot ten nie jest dłużnikiem w żadnym stosunku prawnopodatkowym i nie złoży wniosku o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych, przysługuje mu bezpośredni jej zwrot.

A zatem aby nadpłatę zaliczyć na poczet zaległości podatkowej musi ta zaległość podatkowa istnieć, musi też być stwierdzony fakt istnienia nadpłaty oraz jej wysokość.