Autor: Izba Skarbowa w Gdańsku

Sygnatura: BI/005/0600/04

Hasła tematyczne: zwolnienia podatkowe, stypendia, zwrot kosztów

Kategoria:

Stan faktyczny:

Urząd gminy – w myśl postanowień ustawy o systemie oświaty – jest zobowiązany do za-pewnienia bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu uczniów niepełnosprawnych do naj-bliższej szkoły albo zwrot kosztów przejazdu ucznia i opiekuna środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice.

Ocena prawna stanu faktycznego:

W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2004r. w myśl przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14 poz. 176 z późn. zm.) zwolnienia z podatku dochodowego przysługują uczniom z tytułu:

• wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 40 tej ustawy świadczeń pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształ-cenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni – przyznane na podstawie odrębnych przepisów o systemie oświaty, o szkolnictwie wyższym, o wyższych szkołach zawodowych oraz o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, oraz
• wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 40b stypendiów dla uczniów i studentów, których wysokość i zasady udzielania zostały określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu tery-torialnego, oraz stypendia dla uczniów i studentów przyznane przez fundacje lub stowarzyszenia na podstawie regulaminów zatwierdzonych przez organy statutowe udostępnianych do publicz-nej wiadomości za pomocą internetu, środków masowego przekazu lub wykładanych (wywieszanych) dla zainteresowanych w pomieszczeniach ogólnie dostępnych – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 380 zł, z zastrzeżeniem ust. 10,

Jak wynika z powyższego przepisu odnośnie świadczeń pomocy materialnej dla uczniów, wolne od podatku dochodowego są te świadczenia które pochodzą z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni i tylko te świadczenia które zostały przyznane na podstawie odrębnych przepisów o systemie oświaty.

Od dnia 21 sierpnia 2003r. w myśl art. 17 ust. 3a ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996r. Nr 67, poz. 329 z późn. zm.), zmienionego ustawą z dnia 27 czerwca 2003r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 137, poz. 1304) obowiązkiem gminy jest zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 71b, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, gimnazjum lub ośrodka umożliwiającego realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym ze sprzężonymi niepełnosprawnościami albo zwrot kosztów przejazdu ucznia i opiekuna środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice.

Zastosowana w powyższym przepisie alternatywa rozłączna (zaimek "albo") wskazuje, iż spełnieniem obowiązku gminy będzie zapewnienie jednego z dwóch rodzajów pomocy, tj. bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, gimnazjum lub ośrodka wymienionego w dalszej części tego przepisu albo zwrot kosztów przejazdu ucznia i opiekuna środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice.

Z literalnego brzmienia tego przepisu wynika jednoznacznie, że w przypadku gdy pomoc niepełnosprawnym uczniom realizowana jest za pośrednictwem rodziców zwolnieniem od podatku dochodowego objęte są tylko te przychodu, które stanowią zwrot kosztów przejazdu ucznia i opiekuna środkami komunikacji publicznej. Tym samym nie podlega zwolnieniu zwrot rodzicom kosztów za używanie samochodu prywatnego.

Przychody z tego tytułu, w myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. zaliczają się do innych źródeł, za które uważa się między innymi tego rodzaju dopłaty. Wskazany bowiem w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. katalog przychodów zaliczanych do innych źródeł nie stanowi katalogu numerus clausus, gdyż zawiera jedynie przykładowe wskaza-nie przychodów zaliczanych do innych źródeł. Przychody z tego tytułu podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych zgodnie z art. 9 i 11 ustawy z dnia 26 lipca 1991r.

Przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991r. aczkolwiek nie zobowiązują szkoły – jako płatnika – do poboru zaliczek na podatek dochodowy od wypłaty tych kwot, to jednakże nakładają na nią obowiązek sporządzenia w trzech egzemplarzach, odrębnie dla każdego podatnika, informacji według ustalonego wzoru (PIT-8C) o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazania jednego egzemplarza podatnikowi, a drugiego – urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika (art. 42a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.). Ponadto podatnicy osiągający przychody z tego tytułu są obowiązani do ich uwzględnienia w rocznym zeznaniu podatkowym łącznie z innymi dochodami uzyskanymi w tymże roku zgodnie z art. 45 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odnośnie stypendiów, z treści powołanego art. 21 ust. 1 pkt 40b ustawy z dnia 26 lipca 1991r. wy-nika, że wolne od podatku dochodowego są między innymi te stypendia dla uczniów których wyso-kość i zasady udzielania zostały określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego.

Z literalnego brzmienia tego przepisu wynika, iż wolne od podatku dochodowego są tylko te sty-pendia których wysokość i zasady udzielania zostały określone w uchwale między innymi gminy.

Jak wynika z postanowień obowiązującego do dnia 31 grudnia 2004r. – na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 kwietnia 2004r. (Dz. U. Nr 109, poz. 1161) – rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 1993 r. w sprawie warunków, form, trybu przyznawania i wypłacania oraz wysokości pomocy materialnej dla uczniów (Dz. U. Nr 74, poz. 350 z późn. zm.) formą pomocy materialnej świadczonej ze środków budżetu państwa lub budżetu gminy między innymi uczniom szkół publicznych dla dzieci i młodzieży są stypendia szkolne za wyniki w nauce.

Zatem jeżeli stypendia dla uczniów (za bardzo dobre wyniki w nauce) zostały wypłacone uczniom szkół publicznych na podstawie stosownej uchwały gminy w kwocie nie przekraczającej 380 zł w skali roku to przychody z tego tytułu są wolne od podatku dochodowego na podstawie powołanego art. 21 ust. 1 pkt 40b ustawy z dnia 26 lipca 1991r. jeżeli podatnik przed pierwszą wypłatą świadczenia złoży płatnikowi oświadczenie według ustalonego wzoru, że nie uzyskuje równocze-śnie innych dochodów podlegających opodatkowaniu, z wyjątkiem renty rodzinnej oraz dochodów określonych w art. 28-30 oraz w art. 30a i 30b.

Reasumując pomimo, że wypłaty stypendiów dokonano jednorazowo – łącznie za poprzednie miesiące – w kwocie przekraczającej 380 zł, to ze zwolnienia od opodatkowania korzystają stypendia przyznane za dany miesiąc do kwoty 380 zł