Wprawdzie zgodnie z art. 57 § 5 KPA w związku z art. 59 oraz art. 35 ust. 1 ustawy o NSA (analogicznie z art. 165 § 2 KPC) wynika, iż termin do wniesienia skargi uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem skarga została wniesiona bezpośre


Autor:

Sygnatura: III RN 83/00

Hasła tematyczne: przywrócenie terminu, termin ustawowy, termin, dni wolne od pracy, termin do wniesienia skargi

Kategoria:

Izba Skarbowa w Warszawie, w wyniku rozpoznania odwołania wydała w dniu (…) decyzję określającą podatek dochodowy od osób prawnych za 1994 r. która stronie – H. C. sp. z o. o. w W. została doręczona w dniu 22 lipca 1999 r. W dniu 23 sierpnia 1999 r. strona wniosła na powyższą decyzję skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 14 października 1999 r. (III SA 2139/99). sprostowanym postanowieniem tego Sądu z dnia 17 marca 2000 r., na podstawie art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368 ze zm. – powoływanej nadal jako: ustawa o NSA) odrzucił skargę. W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd stwierdził, że skoro strona otrzymała zaskarżoną decyzję w dniu 22 lipca 1999 r., to "od tej daty licząc trzydziestodniowy termin do wniesienia skargi upływał w dniu 21 lipca 1999 r. Ponieważ dzień ten nie był dniem wolnym od pracy w rozumieniu art. 57 § 4 kpa należało przyjąć, iż wniesienie skargi w dniu 23 sierpnia 1999 r. (data stempla pocztowego) nastąpiło z uchybieniem terminu określonego w art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 11.05.1995 r. o NSA".

Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie pismem z dnia 21 kwietnia 2000 r. (L. Dz. BO/SA/Sk 155/00) wniósł rewizję nadzwyczajną od powyższego postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 października 1999 r. (III SA 2139/99), zarzucając rażące naruszenie art. 57 § 4 kpa i art. 161 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm. – powoływanej nadal jako: Ordynacja podatkowa) w związku z art. 59 ustawy o NSA oraz w związku z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 – powoływanej nadal jako: Konstytucja RP), a także art. 27 ust. 2 ustawy o NSA, a w konsekwencji na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy o N5A wniósł o uchylenie powyższego postanowienia i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania. VV uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podniesiono w szczególności, że:

Po pierwsze – W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że "dodatkowe dni wrotne od pracy (w tym soboty) zarówno przed nowelizacją Kodeksu pracy dokonaną ustawą z dnia 2 lutego 1995 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy … (Dz. U. Nr 24, poz. 110), jak i po dniu wejścia w życie tej nowelizacji, tj. po dniu 2 czerwca 1996 r.. nie są w rozumieniu art. 57 § 4 kpa oraz art. 115 kc dniami uznanymi ustawowo za wrotne od pracy. Jakkolwiek ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (…) jednak wprowadziła również istotną zmianę w zakresie obliczania terminów. Według art. 161 § 4 tej ustawy, jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy; to za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy {…)".

Po drugie – Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 lutego 2000 r. (III RN 195/99) stanął na stanowisku, że "jedynie funkcjonalna, a nie literalna i formalna zarazem; interpretacja użytego w art. 57 § 4 kpa {i analogicznie w art. 115 kc) zwrotu "dzień ustawowo wolny od pracy", pozwala na stosowanie tego przepisu w sposób zgodny z konstytucyjnymi gwarancjami prawa do sądu, jakie wynikają z art. 45 ust 1 oraz art. 77 ust. 2 w związku z art. 2 Konstytucji RP".

Po trzecie – Regulacja wynikająca z art. 57 § 4 kpa jest mniej korzystna dla podatnika, aniżeli wynikająca z art. 161 § 4 Ordynacji podatkowej. Tymczasem: "Takie zróżnicowanie regulacji dotyczące obliczania terminów nie da się pogodzić z konstytucyjną zasadą państwa prawnego, sformułowaną w art. 2 Konstytucji, a w szczególności z mieszczącą się w niej zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Brak bowiem jakichkolwiek racjonalnych podstaw do różnicowania sytuacji prawnej podatnika w zakresie przysługującego mu prawa do wnoszenia środków zaskarżenia w zależności od tego tylko, czy dotycząca go sprawa podatkowa toczy się przed organami podatkowymi, czy też przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. W niniejszej sprawie Sąd. stosując art. 57 § 4 kpa w związku z art. 59 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, pominął równolegle obowiązujący w postępowaniu podatkowym art. 161 § 4 Ordynacji podatkowej i przez to rażąco naruszył przepisy. W konsekwencji stanowi to zarówno naruszenie art. 2 Konstytucji, jak również konstytucyjnego prawa do sądu sformułowanego w art. 45 ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna jest zasadna.

Przepisy określające zasady liczenia terminów ustawowych, których zachowanie warunkuje skuteczne prawnie dokonanie przez stronę czynności procesowych, powinny być interpretowane i stosowane przy uwzględnieniu konstytucyjnych gwarancji prawa do sądu, które wynikają z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji RP. Dotyczy to także interpretacji i stosowania art. 57 § 4 kpa w związku z art. 59 ustawy o NSA w wypadku liczenia trzydziestodniowego terminu do wniesienia skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 35 ust. 1 ustawy o NSA). I tak, stosownie do art. 57 § 4 kpa (analogicznie także art. 115 kc w związku z art. 155 § 1 kpc), jeżeli koniec terminu do wniesienia skargi "przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni". Literalnie, znaczenie sformułowania tego przepisu nakazuje przyjąć; że skoro mowa jest w tym kontekście o dniu ustawowo wolnym od pracy". to chodzić może wyłącznie o te dni, które w art. 1 ustawy z dnia 13 stycznia 1951 r o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 ze zm.) określone zostały jako "dni wolne od pracy" (aktualnie do "dni wolnych od pracy" zalicza się 12 dni wymienionych w tym przepisie oraz niedziele), a tym samym nie można do nich zaliczyć tzw. dodatkowych dni wolnych od pracy, w tym tzw. wolnych sobót {por. wyrok NSA z dnia 4 czerwca 1993 r., SA/Wr 429/93 – ONSA 1993 nr 4, poz. 414; postanowienie NSA z dnia 31 marca 1999 r., III SA 5106/93 – niepublikowane; postanowienie SN z dnia 9 kwietnia 1997 r.. I PKN 81/97 – OSNAPiUS 1998 nr 3, poz. 86; postanowienia SN z dnia 28 listopada 1997 r., I CZ 144/97 – OSNC 1998 z 6, poz. 95). Natomiast interpretacja funkcjonalna wychodzi z założenia, że przepis art. 57 § 4 kpa (analogicznie art. 115 kc w związku z art. 165 § 1 kpc} ma służyć nie tylko zdyscyplinowaniu strony do przestrzegania ustawowo określonego terminu do wniesienia skargi, ale równocześnie nakazuje tak liczyć ostatni dzień tego terminu, aby – obiektywnie rzecz ujmując – strona miała realnie zapewnione normalne warunki dla skorzystania z prawa do wniesienia skargi także w ostatnim dniu terminu do jej wniesienia. Należy mieć przeto na uwadze, że wprawdzie z art. 57 § 5 kpa w związku z art. 59 oraz art. 35 ust. 1 ustawy o NSA (analogicznie z art. 165 § 2 kpc) wynika, iż termin do wniesienia skargi uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem skarga została wniesiona bezpośrednio do Sądu (sądowego biura podawczego) lub została nadana w polskim urzędzie pocztowo telekomunikacyjnym albo złożona w polskim urzędzie konsularnym, ale równocześnie oficjalnie wiadomo, że w soboty nie są czynne ani sądy {sądowe biura podawcze), ani urzędy konsularne; natomiast urzędy pocztowe, będące jednostkami organizacyjnymi państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej "Poczta Polska", które zobowiązane jest do zapewnienia prowadzenia w sposób ciągły działalności gospodarczej w zakresie usług pocztowych "w celu bieżącego i nieprzerwanego zaspakajania potrzeb ludności, organów państwowych, samorządu terytorialnego oraz gospodarki narodowej" (art. ust. 1 ustawy . z dnia 30 lipca 1997 r. o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej "Poczta Polska" – Dz. U. Nr 106, poz. 675), są czynne tylko w ograniczonym zakresie (podobnie, jak w dni wolne od pracy). Oznacza to, że – obiektywnie rzecz biorąc – w istniejących aktualnie warunkach. organizacji życia publicznego, także wtedy, gdy ostatni dzień do wniesienia skargi upływa w soboty {analogicznie, jak to ma miejsce w dniu ustawowo wolnym od pracy), strona nie ma zapewnionych normalnych warunków dla skorzystania z prawa do wniesienia skargi (okoliczność tę trafnie uwzględnił również wprost sam ustawodawca w sformułowaniu art. 161 § 4 Ordynacji podatkowej; por. także wyrok N5A z dnia. 18 czerwca 1998 r., I SA/Po 1793/97 – niepublikowany}. Dlatego należy stanąć na stanowisku, że jedynie funkcjonalna, a nie literalna i formalna zarazem. interpretacja użytego w art. 57 § 4 kpa {i analogicznie w art. 115 kc) zwrotu "dzień ustawowo wolny od pracy", pozwala na stosowanie tego przepisu w sposób zgodny z konstytucyjnymi gwarancjami prawa do sądu, jakie wynikają z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 w związku z art. 2 Konstytucji RP.

Prowadzi to do wniosku. że zaskarżone postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego, które wydane zostało w wyniku zastosowania literalnej i formalnej zarazem interpretacji art. 57 § 1 kpa w związku z art. 59 oraz art. 35 ust. 1 ustawy o NSA. rażąco naruszyło konstytucyjnie gwarantowane prawo strony do sądu, jakkolwiek art. 161 § 4 ordynacji podatkowej, stanowiący, że "jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy", nie ma zastosowania w postępowaniu sądowo-administracyjnym.

Biorąc po4vyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313 § 1 kpc w związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej – Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 43, poz. 189 ze zm.) orzekł jak w sentencji.