Sygnatura:
6110 Podatek od towarów i usług
Hasła tematyczne:

Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2009-03-12
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie
Treść wyniku:
Oddalono wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych
Sędziowie:
Agnieszka Góra /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie – Agnieszka Góra po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2009r na posiedzeniu niejawnym wniosku J. C. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 31 grudnia 2008r. Nr […] w przedmiocie podatku od towarów i usług za styczeń 2004r. p o s t a n a w i a oddalić wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.
Uzasadnienie: W dniu 6 lutego 2009r. skarżący J. C., działając przez pełnomocnika, adwokata M. N. złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 31 grudnia 2008r. wydanej w przedmiocie podatku VAT.
Skarżący domaga się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. W uzasadnieniu swego wniosku podaje, iż jego sytuacja majątkowa i rodzinna jest na tyle trudna, iż nie jest w stanie bez uszczerbku koniecznego dla siebie i rodziny dokonać opłaty związanej z wniesieniem niniejszej skargi. Wskazuje, iż prowadzona przez niego działalność gospodarcza przyniosła mu w 2008 roku zero dochodów do opodatkowania, nie ma możliwości spieniężenia posiadanych nieruchomości z uwagi na prowadzone wobec niego postępowania egzekucyjne. Nie ma żadnych oszczędności, akcji, obligacji, wartościowego majątku nadającego się do spieniężenia. Jest równocześnie obciążony kredytami w B., Ś. i K.. Łączne jego zobowiązania wobec wierzycieli wynoszą wraz z odsetkami 15 653 516,54 zł.
Zdaniem orzekającego, wniosek skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie.
Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżący prowadzi gospodarstwo domowe z żoną oraz córką, studentką wyższej uczelni. Rodzina utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę skarżącego w wysokości 1001,79 zł, dochodów małżonki. Jednocześnie skarżący wskazuje na rozdzielność majątkową panującą między małżonkami. Dodaje, iż otrzymuje od żony 500,00 zł miesięcznie, mieszka w domu należącym do teściowej, która też ponosi koszty utrzymania gospodarstwa. Od syna Ł. otrzymuje 700,00 zł przeznaczone na zakup leków ( oświadczenia złożone w formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy w lutym 2009r. ).
Z oświadczenia skarżącego znajdującego się w aktach sprawy wynika także, iż posiada on szereg nieruchomości w O., C., B. – zabezpieczone na rzecz B., w C. – zabezpieczone na rzecz Ś.., K., J. i Ł.- zabezpieczone na rzecz Urzędu Skarbowego. Zamieszkuje w domu, który stanowi własność teściowej . Nie wykazuje cennych ruchomości ani oszczędności, faktu posiadania akcji, obligacji.
Na wezwanie Sądu do uzupełnienia braków złożonego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy skarżący przedstawia zaświadczenie o zatrudnieniu od dnia 1 marca 2009r. na umowę o pracę na czas nieokreślony w firmie K. Sp. z o.o. z wynagrodzeniem równym 1001,79 zł. Przedstawia kopię zeznania podatkowego za 2008 rok, z którego wynika, iż przychód strony z pozarolniczej działalności gospodarczej wykonywanej w formie usług hotelarskich i gastronomicznych wyniósł w 2008 roku 2 405 160,08 zł, koszty – 2 200 383,67 zł, natomiast dochód 204 776,41 zł. Jednocześnie z uwagi na zaliczenie straty powstałej w 2006 roku w wysokości 187 807,16 zł, dochód po odliczeniu starty wyniósł 10 975,34 zł. Skarżący przedstawia także dokument księgowy o ustaleniu dochodu osiągniętego w 2009 roku w miesiącach od stycznia do sierpnia 2009r. wykazujący, iż przychód w tym okresie wyniósł 1 551 517,93 zł, zakupy 893 581,94 zł, inne wydatki 706 443,27 zł – starta za ten okres wyliczona została na kwotę 48 507,28 zł. Przedstawia także deklarację PITL z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie usług hotelarsko – gastronomicznych za czerwiec 2009 z przychodem równym 237 164,66 zł, kosztami – 229 820,99 zł i dochodem 7 343,67 zł, za lipiec 2009r. wykazuje stratę w wysokości 6 236,50 zł, natomiast za sierpień dochód w kwocie 27 665,52 zł.
Skarżący dołącza również do przesłanych Sądowi dokumentów wydruki z konta bankowego B. z adnotacją, iż konta są zablokowane i służą jedynie do wypłaty wynagrodzenia pracownikom, które są dotowane przez PFERON. Saldo na rachunku na dzień 30.09.2009r. wynosi 1 954,69 zł. Wnioskodawca przedstawia ponadto wydruk bankowy z dnia 31.12.2008r. ujmujący zestawienie jego rachunków bieżących i lokat terminowych ( 4 rachunki, z kwotami kolejno: 171 759,39 zł, 9200,02 zł, 0,00 zł, 47,40 zł ) oraz rachunek kredytowy, na którym widnieje kwota udzielonego kredytu w wysokości 1 445 000,00 zł.
Skarżący przedstawia ponadto szereg zaświadczeń lekarskich potwierdzających przebywanie na zwolnieniu lekarskim, umowę majątkową małżeńską z 2001 roku potwierdzającą wyłączenie wspólności majątkowej między małżonkami i wprowadzenie rozdzielności majątkowej, a także oświadczenie małżonki M. C., iż główna księgowa firmy prowadzonej przez żonę strony przebywa na urlopie wypoczynkowym w terminie od 12 do 23 października 2009r. i w związku z tym nie ma możliwości przygotowania dokumentacji finansowo – księgowej i podatkowej Małżonki skarżącego J. C.
Mając powyższe na uwadze, zważono, co następuje:
Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające – może zwrócić się o pomoc państwa.
Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane osobie, która wykaże, iż nie ma jakichkolwiek dochodów do pokrycia kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym – gdy wykaże, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.
Użyte w art. 246 ustawy sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, iż znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku, spoczywa na wnioskodawcy.
Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach – z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych.
Po analizie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy orzekający uznał, iż skarżący nie wykazał w sposób niewątpliwy, iż nie jest w stanie uiścić wymaganych na obecnym etapie postępowania sądowego kosztów sądowych. W ocenie orzekającego, skarżący nie wykazał w sposób wystarczający i skuteczny, iż nie jest w stanie uiścić wpisu sądowego należnego od złożonej skargi bez uszczerbku w koniecznym swoim utrzymaniu. Dane zwarte w złożonym przez niego oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach nie mają cechy dokładności, o której mowa w art. 252 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, a wezwanie do uzupełnienia danych zostało wykonane przez skarżącego w wybiórczym zakresie. Stosownie do treści art. 255 cyt. ustawy – strona obowiązana jest złożyć na wezwanie w zakreślonym terminie dodatkowe oświadczenia lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego, jeżeli jej oświadczenie zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub też gdy budzi wątpliwości. Wezwanie skierowane do skarżącego o uzupełnienie wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez złożenie dodatkowych dokumentów i oświadczeń oznaczało, iż dane, którymi dysponował orzekający nie wystarczały do wolnej od wątpliwości oceny sytuacji majątkowej wnioskodawcy, a tym samym nie umożliwiły uwzględnienia wniosku.
Orzekający nie dysponował potwierdzeniami dotyczącymi zarówno wysokości uzyskiwanych dochodów, jak również ponoszonych kosztów utrzymania. Skarżący wezwany był ponadto do wykazania i potwierdzenia – również stosownym zeznaniem podatkowym za rok 2008 oraz zaświadczeniem z zakładu pracy dochodów osiąganych przez swoją małżonkę. Nie uczynił zadość temu wezwaniu. Nie wyjaśnił bowiem żadnych kwestii związanych z dochodami swojej żony. Nie można w żaden sposób uznać za wystarczające oświadczenie żony skarżącego, iż jej księgowa przebywa na urlopie i w związku z tym nie ma możliwości przygotować wymaganych dokumentów finansowych. Orzekający nie ma zatem możliwości w żaden sposób oceny sytuacji majątkowej małżonki skarżącego, która ma znaczący wpływ na ogólną ocenę kondycji finansowej skarżącego i jego rodziny, od czego uzależniona jest z kolei pomoc państwa w formie zwolnienia od kosztów sądowych. W tym miejscu należy także nadmienić, iż zgodnie z orzecznictwem sądów, przy ocenie przesłanek z art. 246 § 1 ustawy z dnia 30.08.2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi należy wziąć pod uwagę, że zgodnie z art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżonkowie są zobowiązani do wzajemnej pomocy i z tego obowiązku nie zwalnia ich pozostawanie w rozdzielności majątkowej. ( post. NSA z 6.10.2004r. GZ 71/04 ). Reasumując pełna ocena sytuacji majątkowej skarżącego możliwa byłaby jedynie po poznaniu i udokumentowaniu dochodów osiąganych przez małżonkę strony, bowiem – jak wskazano powyżej – rozdzielność majątkowa istniejąca między małżonkami od 2001r. nie ma znaczenia dla oceny sytuacji majątkowej rodziny. Skarżący nie wykazał żadnymi dokumentami kosztów utrzymania, zadłużenia, wydatków związanych z leczeniem. Potwierdził jedynie licznymi zaświadczeniami lekarskimi, iż przebywa na zwolnieniu. Dokumenty te poświadczają jednak jedynie o czasowej niezdolności skarżącego do pracy, natomiast nie wykazują w żaden sposób wydatków związanych z leczeniem.
Skarżący nie wykazał nieruchomości, cennych ruchomości ani też oszczędności należących do żony, nie przedstawił też szczegółowego wykazu własnych nieruchomości lokalowych i gruntowych, w tym nieruchomości, w których prowadzona jest działalność gospodarcza. I wreszcie Skarżący nie przedstawił ani w żaden sposób nie odniósł się również do wezwania o wyciągi z rachunków bankowych żony oraz osób prowadzących z nim wspólne gospodarstwo domowe ( nieobecność głównej księgowej w firmie małżonki nie była tutaj podstawą do odmowy przedstawienia rachunków bankowych ). Nieudzielanie przez skarżącego informacji w tym zakresie spowodowało, iż niewyjaśnione zostały podstawowe okoliczności dotyczące jego sytuacji majątkowej.
W świetle powyższego należy stwierdzić, iż skarżący nie wykazał, że faktycznie znajduje się w sytuacji uprawniającej go do skorzystania z prawa pomocy.
Na marginesie należy zaznaczyć, iż orzekający nie jest zobowiązany do prowadzenia dochodzeń w sytuacji, gdy dane umożliwiające pełną ocenę stanu majątkowego oraz możliwości płatniczych wnioskodawcy nie są znane, gdyż uchyla się on od złożenia stosownych dokumentów czy oświadczeń w tym przedmiocie, albo odpowiedzi udziela enigmatycznie i niejasno – co budzi wątpliwości. Jak już bowiem wskazano, to sprawą zainteresowanego jest wykazanie zasadności złożonego wniosku w świetle ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy.
Zgodnie z treścią art. 246 par. 1 pkt 2 cytowanej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – regulacja w nim zawarta stanowi odstępstwo od zasady ustanowionej w treści art. 199, na mocy której strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Przytoczone we wniosku okoliczności winny zatem uzasadniać wyjątkowe traktowanie, o jakim mowa w powołanym przepisie. Przez uszczerbek utrzymania zaś koniecznego dla siebie i rodziny, o którym mowa w powołanym przepisie, należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony skarżącej w taki sposób, iż nie jest ona w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych.
Zdaniem orzekającego, w przedmiotowej sprawie okoliczności takie, wobec wykazanych powyżej faktów nie zostały wykazane w stopniu uzasadniającym zwolnienie od kosztów sądowych. Orzekający ma bowiem wątpliwości co do faktycznego stanu majątkowego skarżącego bowiem pominął on w uzupełnieniu swego wniosku o przyznanie prawa pomocy wiele znaczących dla takiej oceny kwestii. Należy także zauważyć, iż strona skarżąca korzysta od początku toczącego się postępowania z pomocy adwokata, pomimo, iż w postępowaniu przed sądem administracyjnym pierwszej instancji nie ma obowiązku udziału profesjonalnego pełnomocnika. Powierzenie sprawy pełnomocnikowi z wybory wprawdzie nie jest okolicznością, która sama przez się może decydować o zasadności lub bezzasadności wniosku o przyznanie prawa pomocy, okoliczność ta jednak podlega ocenie orzekającego w całokształcie sytuacji majątkowej wnioskodawcy ( orzeczenie SN z 6.11.1953r. sygn. akt I C 1427/53, OSN 1954/2/52 ).
Trzeba również zaznaczyć, iż każdy obywatel zamierzający wytoczyć sprawę sądową musi się liczyć z koniecznością poniesienia kosztów sądowych. Strona winna poczynić starania celem zabezpieczenia środków finansowych z dochodów uzyskiwanych w dłuższym okresie, niezbędnych do pokrycia choćby części kosztów sądowych. Nie można pominąć także i tego, że wyłożenie kosztów przez stronę skarżącą jest tylko czasowe, bowiem w przypadku uwzględnienia jej skargi, zgodnie z art. 200, 203 ustawy z dnia 30.08.2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – będzie jej przysługiwało prawo domagania się zwrotu kosztów postępowania.
Mając powyższe na uwadze orzeczono, jak w sentencji na podstawie art. 243 § 1, art. 244 § 1, art. 245 § 3 oraz art. 246 § 1, art. 258 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ).

Uzasadnienie wyroku