Sygnatura:
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Hasła tematyczne:
Pomoc społeczna
Administracyjne postępowanie
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2009-08-20
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi
Treść wyniku:
Oddalono skargę
Sędziowie:
Arkadiusz Blewązka
Joanna Sekunda-Lenczewska
Jolanta Rosińska /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Dnia 17 listopada 2009 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA: Jolanta Rosińska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA: Joanna Sekunda – Lenczewska Sędzia WSA: Arkadiusz Blewązka Protokolant Asystent sędziego Katarzyna Orzechowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 listopada 2009 roku przy udziale — sprawy ze skargi J. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia […] Nr […] w przedmiocie zasiłku rodzinnego – oddala skargę. LS
Uzasadnienie: Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. decyzją z dnia […] roku, Nr […], po rozpatrzeniu odwołania J. S., utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta B. z dnia […] roku, Nr […].
Jak wynika z dokumentów załączonych do akt administracyjnych, organ I instancji decyzją z dnia […] roku uchylił z dniem 5 lutego 2007 roku własną wcześniejszą decyzję Nr […] z dnia […] roku przyznającą zasiłek rodzinny na dziecko – G. S. na okres od 1 września 2006 roku do 31 sierpnia 2007 roku. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że Regionalne Centrum Polityki Społecznej w Ł. poinformowało, że ojciec dziecka – K. S. pracuje w Wielkiej Brytanii od 5 lutego 2007 roku i ubiega się tam o zasiłek rodzinny. W sprawie mają więc od tej daty zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. W takim zaś przypadku zgodnie z art. 23a ust. 5 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 roku Nr 139 poz. 991 ze zm.), organ uchyla swoją decyzję przyznającą świadczenia rodzinne od dnia, w którym osoba podlega ustawodawstwu państwa w zakresie świadczeń rodzinnych w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
W odwołaniu od powyższej decyzji J. S. wniosła o jej zmianę i przywrócenie prawa do świadczeń rodzinnych. Wyjaśniła, że ojciec dziecka nie interesował się nim, nie widuje dziecka od kilku lat. Prowadzone jest przeciwko niemu egzekucyjne postępowanie alimentacyjne oraz postępowanie o ograniczenie praw rodzicielskich. W ocenie strony decyzje w sprawach pomocy społecznej nie powinny być podejmowane tylko w oparciu o literalne brzmienie przepisów.
Po rozpatrzeniu odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia […] roku utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji. Zgodnie z regulacją art. 23a ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, w przypadku gdy członek rodziny osoby uprawnionej do świadczeń rodzinnych przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy przekazuje wniosek wraz z dokumentami do marszałka województwa. W takich przypadkach marszałek województwa ustala, czy w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, a więc czy w danej sprawie mają miejsce okoliczności uzasadniające zastosowanie prawa wspólnotowego oraz ustawodawstwa innego państwa, czy też sprawę należy rozstrzygnąć opierając się wyłącznie na przepisach ustawy o świadczeniach rodzinnych (art. 23a ust. 3 w/w ustawy). Stwierdzenie przez marszałka województwa, że w danej sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego uruchamia dalszą procedurę, o czym jest mowa w kolejnych przepisach art. 23a ust. 4 – 6 ww. ustawy.
Jak wskazał organ odwoławczy, z akt sprawy wynika, że ojciec dziecka od dnia 5 lutego 2007 roku pracuje w Wielkiej Brytanii, gdzie ubiega się o świadczenia rodzinne. Fakt ten przesądza o tym, że w rozpatrywanej sprawie mamy do czynienia z przemieszczaniem się osób w granicach Wspólnoty Europejskiej w związku z podjęciem przez członka rodziny aktywności zawodowej w innym kraju członkowskim. Ta sytuacja z kolei oznacza, że w sprawie występuje koordynacja systemów zabezpieczeń społecznych, obejmująca także dział świadczeń rodzinnych w ramach Wspólnoty Europejskiej. W przypadku wystąpienia takiej sytuacji mają zastosowanie przepisy rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 roku w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 149 z dnia 5 lipca 1971 roku, str. 2, ze zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. l, str. 35, ze zm.) oraz rozporządzenia Rady (EWG) Nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 roku w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) Nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 74 z dnia 27 marca 1972 roku, str. l, ze zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. l, str. 83, ze zm.). Zgodnie z art. 73 rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71, pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek podlegający ustawodawstwu państwa członkowskiego są uprawnieni, w odniesieniu do członków swojej rodziny, którzy zamieszkują na terytorium innego państwa członkowskiego, do świadczeń rodzinnych przewidzianych przez ustawodawstwo pierwszego państwa, tak jakby zamieszkiwali oni na terytorium tego państwa. Oznacza to, że obowiązuje zasada, że świadczenia rodzinne są należne na mocy ustawodawstwa tego państwa, którego ustawodawstwem objęty jest pracownik, nawet jeżeli członkowie jego rodziny mieszkają w innym państwie.
Zdaniem organu, w tym stanie faktycznym sprawy, należało uznać marszałka województwa jako organ właściwy do ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych, zgodnie z art. 21 ustawy o świadczeniach rodzinnych, co wiąże się z koniecznością wzruszenia ostatecznej decyzji przyznającej świadczenia w Polsce.
W przypadku decyzji przyznającej zasiłek rodzinny mamy do czynienia z koniecznością wzruszenia decyzji na mocy przepisów szczególnych, o czym stanowi art. 163 Kodeksu postępowania administracyjnego, tj. w związku z zaistnieniem konieczności zastosowania przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, co przewiduje art. 23a ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Przepis ten nakazuje – w przypadku wyjazdu członka rodziny po wydaniu przez organ decyzji przyznającej świadczenia rodzinne – uchylenie przez organ właściwy decyzji przyznającej świadczenia rodzinne od dnia, w którym osoba podlega ustawodawstwu innego państwa w zakresie świadczeń rodzinnych w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Zdaniem organu odwoławczego, decyzja organu I instancji prawidłowo więc uchyla decyzję o przyznaniu zasiłku rodzinnego od dnia wskazanego w informacji samorządu województwa jako dzień zaistnienia, w myśl przepisów prawa wspólnotowego, uprawnienia do świadczeń rodzinnych na podstawie ustawodawstwa innego państwa. Do kompetencji samorządu województwa należy wydanie decyzji administracyjnej w trybie art. 21 (art. 23a ust. 6 ww. ustawy). Dzień uchylenia decyzji przez organ I instancji pokrywa się zatem z dniem, od którego mocy prawnej nabiera decyzja samorządu województwa, dzięki czemu wnioskodawca nie traci uprawnień do świadczeń rodzinnych z powodu zmiany właściwości do ich przyznania.
W skardze na powyższą decyzję J. S. wniosła o jej zmianę i przywrócenie prawa do świadczenia rodzinnego dla dziecka. W motywach skargi wskazała, że przepisy prawa zostały zastosowane w sposób błędny. Przepisy o koordynacji systemów mają zastosowanie gdy członek rodziny osoby uprawnionej przebywa poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej. Przepis posługują się zatem pojęciem "członka rodziny". Tymczasem ojciec dziecka nie jest członkiem rodziny, gdyż od kilku lat przebywa poza granicami kraju, nie utrzymuje kontaktu z dzieckiem. Nie utrzymuje on także kontaktów ze skarżącą, czyli z matką dziecka. W chwili obecnej toczy się postępowanie w sprawie o ograniczenie ojcu praw rodzicielskich. Ojciec dziecka nie realizuje obowiązku alimentacyjnego. Środki pieniężne, które pobierał ojciec dziecka nigdy do niego nie trafią. Zgodnie z art. 3 pkt 16 ustawy o świadczeniach rodzinnych rodzina to m. in. rodzice dziecka. Tym niemniej, jak wskazała skarżąca, literalne zastosowanie przepisów prawa w tej sytuacji mogłoby doprowadzić do absurdalnych rozstrzygnięć. Stosując przepisy prawa należy uwzględniać również ich funkcję, cel oraz zasady współżycia społecznego.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna.
Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m. innymi poprzez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej ( § 2 art. 1 powołanego aktu ).
Analogiczne unormowanie zawarte zostało w art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Oznacza to, iż sąd bada legalność zaskarżonej decyzji, tj. jej zgodność z prawem materialnym określającym prawa i obowiązki stron oraz prawem procesowym regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej. Sąd rozpoznający sprawę nie może zatem zmienić zaskarżonej decyzji, a jedynie uwzględniając skargę może ją uchylić, stwierdzić jej nieważność lub niezgodność z prawem. W przypadku zaś, gdy nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 145 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skarga podlega oddaleniu.
Przeprowadzając taką kontrolę, sąd zgodnie z art. 134 § 1 powołanej ustawy nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Może więc dokonać oceny zaskarżonej decyzji także w innym zakresie niż zakres, w jakim zakwestionowała decyzję strona skarżąca.
Oceniając prawidłowość zaskarżonej decyzji sąd zobligowany jest również uwzględnić stan prawny obowiązujący w dacie jej wydania.
Dokonując kontroli zaskarżonej decyzji w tak zakreślonej kognicji Wojewódzki Sąd Administracyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia skarg. Organy obu instancji nie naruszyły bowiem przepisów prawa.
Zgodnie z powołanym w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji przepisem art. 23 a ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych ( tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.), w przypadku wyjazdu członka rodziny do państwa, o którym mowa w ust. 1, po wydaniu przez organ właściwy decyzji przyznającej świadczenia rodzinne, organ właściwy występuje do marszałka województwa o ustalenie, czy w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Z definicji rodziny wskazanej w art. 3 pkt 16 ustawy wynika wprost, iż członkami rodziny w rozumieniu jej przepisów są: małżonkowie, rodzice dzieci, opiekun faktyczny dziecka oraz pozostające na utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 roku życia. Ojciec dziecka, niezależnie zatem od faktu utrzymywania z dzieckiem kontaktów i przyczyniania się do jego utrzymywania uznawany jest za członka rodziny, a skoro tak , to w przypadku jego wyjazdu i podjęcia zatrudnienia w kraju, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, właściwy organ zgodnie z art. 23a ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych zobligowany jest uchylić decyzję przyznającą świadczenia rodzinne od dnia, w którym osoba podlega ustawodawstwu państwa, o którym mowa w ust. 1, w zakresie świadczeń rodzinnych w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Z akt sprawy wynika, że w dniu 15.04.2009 r. do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w B. wpłynął wniosek Regionalnego Centrum Polityki Społecznej w Ł. (jednostki podporządkowanej Marszałkowi Województwa […]), w którym jednoznacznie stwierdzono, iż w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego od daty wskazanej w pkt 4 wniosku, czyli od dnia 5.02.2007 r. Organ I instancji zobligowany był przeto regulacją zawartą w art. 23 a ust. 5 ustawy do wydania decyzji uchylającej z dniem 5.02.2007 r. decyzję z dnia 11.10.2006 r. przyznającą zasiłek rodzinny na dziecko G. S. w kwocie 48 zł miesięcznie.
Organem właściwym do wydania decyzji jest bowiem w takim przypadku wyłącznie marszałek województwa, który w oparciu o art. 23a ust. 6 rozstrzyga zgodnie z art. 21 o świadczeniach rodzinnych od dnia, w którym osoba podlega ustawodawstwu państwa, o którym mowa w ust. 1 w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Wszelkie zatem podnoszone przez skarżącą okoliczności, w tym fakt nieprzekazywania przez ojca dziecka świadczeń otrzymywanych na terenie Wielkiej Brytanii, winny być uwzględnione przez Marszałka Województwa […] w postępowaniu poprzedzającym wydanie decyzji w oparciu o art. 23 a ust. 6 ustawy.
Organ ten winien zbadać, jakie świadczenia przysługiwały ojcu dziecka w Wielkiej Brytanii i czy pokrywają się one z zasiłkiem rodzinnym otrzymywanym przez skarżącą na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych. Ponadto organ ten winien mieć w szczególności na uwadze treść artykułu 75 (8) rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 roku w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 149 z dnia 5 lipca 1971 roku, str. 2, ze zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. l, str. 35, ze zm.), zgodnie z którym: świadczenia rodzinne udzielane są w przypadkach określonych w art. 73 przez instytucję właściwą państwa, którego ustawodawstwu podlega pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek i w przypadkach określonych art. 74 przez instytucję właściwą państwa, zgodnie z ustawodawstwem, na podstawie którego bezrobotny będący uprzednio pracownikiem najemnym lub osobą prowadzącą działalność na własny rachunek otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych. Świadczenia udzielane są zgodnie z przepisami stosowanymi przez te instytucje, niezależnie od tego, czy osoba fizyczna lub prawna, której mają być wypłacane świadczenia zamieszkuje lub przebywa na terytorium państwa właściwego lub innego Państwa Członkowskiego ( ust. 1). Jednakże, jeżeli świadczenia rodzinne nie są przeznaczone na utrzymanie członków rodziny przez osobę, której powinny być udzielane, instytucja właściwa zwalnia się ze swoich zobowiązań poprzez udzielenie wspomnianych świadczeń osobie fizycznej lub prawnej, która rzeczywiście utrzymuje członków rodziny, na wniosek i za pośrednictwem instytucji miejsca ich zamieszkania lub instytucji określonej, lub organu wskazanego w tym celu przez właściwą władzę państwa ich zamieszkania (ust. 2).
Wskazany przepis jednoznacznie bowiem określa sposób działania organów, w sytuacji, kiedy świadczenia nie są przekazywane na utrzymanie członka rodziny.
Marszałek Województwa […] nie może również pominąć treści załącznika do wskazanego rozporządzenia, który w punkcie AA zawiera szczególne uregulowania w odniesieniu do Zjednoczonego Królestwa w zakresie pojęcia "członka rodziny" do celów ustalenia prawa do świadczenia rzeczowego, oczywiście o ile do takiego świadczenia uprawniony był ojciec dziecka będąc zatrudniony na terenie Wielkiej Brytanii.
Z przytoczonych względów, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), skarga jako bezzasadna podlegała oddaleniu.
K.O.

Uzasadnienie wyroku