Sygnatura:
6536 Ulgi w spłacaniu należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej (art. 34 i 34a ustaw
Hasła tematyczne:
Ubezpieczenie społeczne
Skarżony organ:
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych/ZUS
Data:
2009-09-18
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżoną decyzję
Sędziowie:
Dariusz Dudra /przewodniczący/
Ewa Kruppik-Świetlicka
Izabela Najda-Ossowska /sprawozdawca/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Dariusz Dudra Sędziowie: Sędzia WSA Ewa Kruppik-Świetlicka Sędzia WSA Izabela Najda-Ossowska (spr.) Protokolant Asystent sędziego Waldemar Dąbrowski po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 17 listopada 2009 r. sprawy ze skargi M. M. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia […] nr […] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek 1. uchyla zaskarżoną decyzję 2. określa, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana w całości
Uzasadnienie: Zaskarżoną decyzją Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji odmawiającą skarżącemu umorzenia zaległości wobec ZUS w łącznej kwocie 6.385,99zł.
W uzasadnieniu decyzji organ powołał się na następujący stan faktyczny w sprawie: pismem z […] skarżący wniósł o umorzenie zadłużenia za 2008r wskazując, że będąc na rencie i prowadząc działalność gospodarczą odprowadzał wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne; nie miał świadomości konieczności odprowadzania całości składek od 1 stycznia 2008r. Podkreślił, że w czerwcu 2008r otrzymał zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek. Skarżący podniósł, iż przedmiotowe zaświadczenie z dnia […] utwierdziło go w przekonaniu o prawidłowości dokonywanych przez niego rozliczeń na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Decyzją z dnia […] Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. Inspektorat we W. odmówił umorzenia należności z tytułu zaległych składek. W uzasadnieniu organ wskazał, iż w toku postępowania nie zostały przez skarżącego wykazane przesłanki umorzenia należności z tytułu składek określone w art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.). Ponadto podniósł, że skarżący nie wykazał również zaistnienia przesłanek szczególnie uzasadniających umorzenie, mimo braku całkowitej nieściągalności ujętych w art. 28 ust. 3a wskazanej wyżej ustawy.
Skarżący wniósł o ponowne rozpatrzenie wniosku o umorzenie zaległych składek wskazując, że w decyzji z […] błędnie ujęty został przychód za rok 2007 w kwocie 300.000 złotych. Według skarżącego kwota ta określała nie przychód, lecz obrót obejmujący koszty materiałów, sprzętów, paliwa i podatków. Ponadto skarżący wskazał, iż w roku 2008 jego dochód wyniósł 3.500 złotych. Podniósł, że wystąpiły u niego problemy zdrowotne, ma zadłużenie w kwocie 12.500 złotych. Skarżący powtórzył, że zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek utwierdziło go w przekonaniu o braku jakichkolwiek zaległości wobec ZUS. Dodatkowo skarżący przedłożył zeznanie podatkowe PIT 28 oraz PIT 40 za rok 2008.
Zaskarżoną decyzją Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podtrzymał decyzję o odmowie umorzenia zaległych składek. W uzasadnieniu ponownie wskazano, iż w toku postępowania nie zostały przez skarżącego wykazane przesłanki umorzenia należności z tytułu składek określone w art. 28 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowiącym, że należności z tytułu składek mogą być umarzane tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności, która zachodzi w sytuacjach wymienionych w ust 3, który organ przytoczył.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podniósł, że skarżący nie wykazał również zaistnienia przesłanek uzasadniających umorzenie należności mimo braku ich całkowitej nieściągalności, zgodnie z art. 28 ust. 3a wskazanej wyżej ustawy. Według tego przepisu należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne ubezpieczonych będących jednocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia mogą być umorzone, pomimo braku ich całkowitej nieściągalności, jeżeli przemawia za tym ważny interes osoby zobowiązanej do ich opłacenia. Organ wskazał, że w nawiązaniu do tego przepisu Minister Gospodarki , Pracy i Polityki Społecznej wydał rozporządzenie z 31 lipca 2003r w sprawie szczegółowych zasad umarzania zależności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, w którym określił sytuacje uzasadniające umorzenie należności.
Organ wskazał, że po przeanalizowaniu ustalonego stanu faktycznego w sprawie ustalił, że w przedmiotowym przypadku nie zachodzi żaden ze stanów umożliwiających umorzenie należności ani na podstawie art. 28 ust 3, ani na podstawie art. 28 ust 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Organ wskazał, że w sytuacji skarżącego nie stwierdził przesłanek do umorzenia.
W skardze do sądu skarżący wniósł o umorzenie zaległości wskazując, że będąc na rencie i równocześnie prowadząc działalność gospodarczą odprowadzał jedynie składki na ubezpieczenie zdrowotne nie mając świadomości obowiązku odprowadzania całości składek od 01 stycznia 2008r. W przekonaniu o prawidłowości postępowania utwierdziło skarżącego zaświadczenie z […] wskazujące na brak jakichkolwiek zaległości w stosunku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
W odpowiedzi na skargę Zakład Ubezpieczeń Społecznych podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie skargi.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga jest zasadna aczkolwiek nie wszystkie argumenty skarżącego Sąd podzielił. Należy wskazać, że sąd administracyjny na podstawie art. 145 § 1 pkt.1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270 ze zm.) uchyla decyzję, kiedy stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego oraz inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Jednocześnie, co należy podkreślić z uwagi na argumentację skarżącego, ocena zaskarżonej decyzji nie może opierać się na zasadach słuszności lub współżycia społecznego.
Rozpatrując przedmiotową skargę, należy przede wszystkim przeanalizować przepisy umożliwiające organowi zastosowanie ulgi w postaci umorzenia zaległych należności. Podstawą prawną umorzenia jest powołany w decyzjach art. 28 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wskazana ustawa w treści wskazanego przepisu daje prawo do umorzenia tych należności w sytuacji ich całkowitej nieściągalności (art. 28 ust. 1-3), a także w uzasadnionych przypadkach, w stosunku do składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek, pomimo braku ich całkowitej nieściągalności (art. 28 ust. 3a). Jednocześnie na postawie art. 32 cytowanej ustawy, przepisy dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne stosuje się odpowiednio także do składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na ubezpieczenie zdrowotne.
Na podstawie pierwszego z powołanych przepisów, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może umorzyć w całości lub w części należności z tytułu składek,
w przypadku ich całkowitej nieściągalności (ust. 1 i 2). Zamknięty katalog sytuacji,
w których można uznać, że doszło do całkowitej nieściągalności należności został określony w ust. 3 tego przepisu, zgodnie z którym nieściągalność ta zachodzi, gdy:
1) dłużnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie;
2) sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe z przyczyn, o których mowa w art. 13 i art. 361 pkt 1 ustawy z 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe i naprawcze;
3) nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku majątku, z którego można egzekwować należności, małżonka, następców prawnych, możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej;
4) nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym;
4a) wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia
w postępowaniu egzekucyjnym;
5) naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku,
z którego można prowadzić egzekucję;
6) jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.
Sytuacje przedstawione w poszczególnych podpunktach w powyższym przepisie nie mają odbicia w stanie faktycznym sprawy. Istotne dla rozstrzygnięcia w sprawie są natomiast postanowienia zawarte w art. 28 ust. 3a powołanej wyżej ustawy, w którym ustawodawca stworzył organom w ramach uznania administracyjnego możliwość umorzenia określonych zaległości z tytułu składek, mimo braku ich całkowitej nieściągalności. Szczegółowe przesłanki umorzenia należności w oparciu o ten przepis sprecyzowane zostały w § 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zgodnie z którym zakład może umorzyć należności z tytułu składek, jeżeli zobowiązany wykaże, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną nie jest w stanie opłacić tych należności, ponieważ pociągnęłoby to zbyt ciężkie skutki dla zobowiązanego i jego rodziny, w szczególności w przypadku:
1) gdy opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby zobowiązanego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych;
2) poniesienia strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodujących, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić zobowiązanego możliwości dalszego prowadzenia działalności;
3) przewlekłej choroby zobowiązanego lub konieczności sprawowania opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny, pozbawiającej zobowiązanego możliwości uzyskiwania dochodu umożliwiającego opłacenie należności.
Tak więc "uzasadnione przypadki", o których mowa w art. 28 ust 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należy ocenić przez analizę przesłanek opisanych szczegółowo w powołanym wyżej rozporządzeniu.
Organ stanął na stanowisku, że w stanie faktycznym sprawy nie zachodzi żadna z przesłanek do orzekania o umorzeniu należności. Należy wskazać, że takie ustalenie determinuje odmowę udzielenia ulgi. W tym kontekście niezrozumiałe jest twierdzenie zawarte na str 4 uzasadnienia zaskarżonej decyzji, że " W ramach uznania administracyjnego oraz na podstawie zgromadzonych dowodów organ uznał…". Taki zapis nie pozwala Sądowi stwierdzić i poddać kontroli, czy swoje rozstrzygnięcie organ oparł na ustaleniu braku przesłanek do umorzenia czy też na uznaniu administracyjnym. Inny jest bowiem zakres sądowej kontroli w obu przypadkach.
Ponownie orzekając w sprawie organ powinien w sposób jednoznaczny wskazać podstawę swojego rozstrzygnięcia w kontekście wskazanych wyżej wątpliwości. Nadto organ, kierując się zasadami ogólnymi postępowania wyrażonymi w art. 7,8 9 i 11 kpa, które mają charakter obowiązujących norm prawnych winny uzasadnić skarżącemu dlaczego ciążył na nim obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w jego sytuacji prawnej. Jest to szczególnie istotne wobec wydania skarżącemu zaświadczenia z […] na podstawie art. 50 ust 4 i art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Zestawienie treści przedmiotowego zaświadczenia ze stanowiskiem zaprezentowanym w piśmie z […] sugeruje odpowiedzialność odszkodowawczą organu w rozumieniu przepisów prawa cywilnego, co może stać się przedmiotem stosowanego powództwa. Tymczasem w zaskarżonej decyzji organ w ogóle pominął kwestię legalności swojego działania w tym przedmiocie, nie dostrzegając potrzeby odniesienia się w jakikolwiek sposób do zarzutu strony.
Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd uchylił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, na podstawie art. 152 ustawy określił, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana w całości.
Uzasadnienie wyroku