Sygnatura:
6112 Podatek dochodowy od osób fizycznych, w tym zryczałtowane formy opodatkowania
Hasła tematyczne:
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2009-07-27
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach
Treść wyniku:
Odmówiono przyznania prawa pomocy
Sędziowie:
Krzysztof Winiarski /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Krzysztof Winiarski, , , po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2009 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi P. D. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia […] r. nr […] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych w kwestii wniosku skarżącego o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym postanawia odmówić przyznania prawa pomocy;
Uzasadnienie: Zarządzeniem z dnia 30 lipca 2009 r. Przewodniczący Wydziału I WSA w Gliwicach wezwał P. D. do uiszczenia wpisu sądowego od skargi w kwocie 1090 zł.
W odpowiedzi na ww. wezwanie, skarżący, reprezentowany przez pełnomocnika będącego doradcą podatkowym, zwrócił się do Sądu o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. W motywach wniosku skarżący stwierdził, że nie posiada jakiegokolwiek majątku, poza bezwartościowymi akcjami likwidowanej sportowej spółki akcyjnej oraz że nie uzyskuje żadnych dochodów. Z oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika, że skarżący samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe.
W wyniku analizy przywołanego wyżej stanu faktycznego, pismem doręczonym pełnomocnikowi skarżącego w dniu 14 września 2009 r., wezwano wnioskującego do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez złożenie dodatkowych oświadczeń i nadesłanie dokumentów źródłowych, w szczególności poprzez: 1) nadesłanie zaświadczenia wymieniającego wszystkie osoby zameldowane pod adresem zamieszkania skarżącego oraz ewentualne wyjaśnienie, jakie relacje rodzinne i osobiste łączą te osoby ze skarżącym, 2) wyjaśnienie, na podstawie jakiego tytułu prawnego skarżący korzysta z lokalu wskazanego jako adres zamieszkania. Wyjaśnienia te należało poprzeć stosowną dokumentacją w postaci np.: odpisów z ksiąg wieczystych, umów najmu itp., 3) udokumentowanie wysokości wszelkich dochodów uzyskiwanych przez skarżącego i osoby pozostające z nim w gospodarstwie domowym – należało w tym celu nadesłać zaświadczenia o wysokości wynagrodzeń, honorariów innych należności oraz świadczeń z okresu ostatnich sześciu miesięcy, 4) przedłożenie wyciągów i wykazów z wszystkich rachunków bankowych posiadanych przez skarżącego i osoby pozostające z nim w gospodarstwie domowym, obrazujących operacje dokonane w ich ramach w ciągu ostatnich trzech miesięcy oraz dokumentów dotyczących lokat i kont. W przypadku, gdyby rachunki te były zajęte, należało przedstawić potwierdzające ten fakt zaświadczenia wystawione przez bank, informujące o wysokości zajęć oraz sposobie ich spłaty, 5) nadesłanie kopii zeznań podatkowych za rok 2008 złożonych przez skarżącego oraz inne osoby pozostające z nim w gospodarstwie domowym. Jeżeli którekolwiek z tych zeznań nie zostało złożone, należało przedstawić poświadczające to zaświadczenie właściwego organu podatkowego, 6) przedłożenie stosownego zaświadczenia wydanego przez właściwy urząd pracy, że skarżący jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. W razie, gdyby nie było podstaw do wydania takiego zaświadczenia, należało przedstawić zaświadczenie właściwego organu podatkowego, że w roku bieżącym nie odnotowano jakichkolwiek wpłat tytułem zaliczek na podatek dochodowy skarżącego, 7) udokumentowanie za pomocą odpisów faktur lub rachunków wysokości z tytułu stałych opłat związanych z utrzymaniem gospodarstwa domowego oraz wyjaśnienie, skąd skarżący czerpie środki na pokrycie tych wydatków.
W ww. wezwaniu pouczono skarżącego, że niezastosowanie się do jego treści w terminie 7 dni może być potraktowane jako brak należytego wykazania przez stronę przesłanek przyznania prawa pomocy określonych w art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – zwanej dalej w skrócie: P.p.s.a.
Wezwanie to pozostało bez odpowiedzi i dlatego postanowieniem z dnia 14 października 2009 r. referendarz sądowy odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Zaakcentowano wówczas w uzasadnieniu orzeczenia, że wniosek nie może niejako sam przez się stanowić podstawy do przyznania prawa pomocy. Zwrócono uwagę, że niewykonanie wezwania referendarza nie pozwala uwzględnić wniosku, pozostawiając bez odpowiedzi te wszystkie pytania, które postawiono w wezwaniu, w szczególności źródła utrzymania skarżącego. Odpis tego orzeczenia doręczono pełnomocnikowi skarżącego w dniu 22 października 2009 r.
Pismem procesowym z dnia 29 października 2009 r. (nadanym w dniu jego sporządzenia) skarżący wniósł sprzeciw od przywołanego wyżej postanowienia referendarza sądowego. W tych ramach zaakcentował, że nie udzielił odpowiedzi na wezwanie do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy, gdyż wszelkie informacje dotyczące jego osoby zawarł we wniosku. Podniósł dalej, iż nieudzielenie prawa pomocy przez Sąd pozbawi go prawa do skorzystania z możliwości wniesienia odwołania. Zdaniem skarżącego, instytucja prawa pomocy ma na celu zapewnienie konstytucyjnego prawa do weryfikacji decyzji organów podatkowych przez niezawisły sąd, brak środków i niemożność przedstawienia żądanych przez Sąd dokumentów nie może stanowić okoliczności uzasadniającej pozbawienie tego prawa. Jego zdaniem, skoro nie jest zatrudniony, nie otrzymuje zasiłków i nie ma żadnych innych źródeł dochodów kwestia przyznania prawa pomocy nie powinna budzić wątpliwości.
Do sprzeciwu nie dołączono wymaganych uprzednio dokumentów.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W punkcie wyjścia należy odnotować, iż z uwagi na skutecznie wniesiony sprzeciw postanowienie referendarza, przeciwko któremu został on wniesiony utraciło moc, a sprawa [wniosek o przyznanie prawa pomocy – spr.] będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez Sąd na posiedzeniu niejawnym. Taki stan rzeczy znajduje bowiem podstawę prawną w art. 260 P.p.s.a.
Intencją P. D. jest w tej sprawie uzyskanie przyznania prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych (vide pkt 4 druku PPF). Rozstrzygnięcie przedmiotowego wniosku sprowadza się więc do zbadania, czy spełniona została przesłanka wynikająca z treści art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. Stosownie bowiem do jego brzmienia, przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie częściowym – obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych (art. 245 § 3 w zw. z art. 211 P.p.s.a.) – uzależnione jest od wykazania przez nią, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
W punkcie wyjścia należy zwrócić uwagę skarżącego, że instytucja przyznania prawa pomocy jest wyjątkiem od generalnej zasady odpłatności wymiaru sprawiedliwości (patrz art. 199 i art. 214 § 1 P.p.s.a.). Z tych względów zastosowanie tej instytucji doznaje ograniczeń, które w ramach postępowania sądowoadminsitracyjnego mają charakter ekonomiczny. Z kolei instrumenty proceduralne takie jak art. 255 P.p.s.a. pozwalają na weryfikację oświadczeń składanych przez wnioskujących, co zapewnia obiektywne limitowanie dobrodziejstwa procesowego, jakim niewątpliwie jest przyznanie prawa pomocy. Zgodnie więc z treścią art. 255 P.p.s.a., "jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku, o którym mowa w art. 252 P.p.s.a., okaże się niewystarczające do oceny jego rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego."
Trzeba podkreślić, że zastosowanie w tej sprawie art. 255 P.p.s.a. było nieodzowne. Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. postanowienie z dnia 30 listopada 2005 r., sygn. akt II FZ 781/05) wynika bowiem, że stwierdzenie wystąpienia przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy wymaga zestawienia wysokości środków, jakimi strona dysponuje z wysokością kosztów, do których poniesienia zobowiązana jest na danym etapie postępowania. Ciężar wykazania, tj. – przyjmując za Słownikiem języka polskiego (pod redakcją naukową prof. M. Szymczaka, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2002, t. III, str. 749) – udowodnienia, czy też przedstawienia w sposób przekonywający – tych przesłanek spoczywa na stronie skarżącej. Ocena przytoczonych przez nią okoliczności należy natomiast do Sądu (por. postanowienie NSA z dnia 14 lutego 2005 r., sygn. akt FZ 760/04).
Mając na uwadze poczynione wyżej spostrzeżenia przyjęto, że skarżący nie uczynił zadość obowiązkowi współpracy z Sądem w ramach niniejszego wpadkowego postępowania, ponieważ nie zareagował na wezwanie do uzupełniania wniosku o przyznanie prawa pomocy. Fakt ten uniemożliwia weryfikację oświadczeń skarżącego, co więcej może wzmocnić wątpliwości co do ich wiarygodności, a co za tym idzie wyłącza wolną od wątpliwości ocenę jego możliwości płatniczych.
W ślad za postanowieniem referendarza przyszło odnotować, że wniosek nie może niejako sam przez się stanowić podstawy do przyznania prawa pomocy.
Należy więc stwierdzić, że bierna postawa skarżącego nie pozwala uwzględnić wniosku; w orzecznictwie pojawił się nawet pogląd, w świetle którego w takiej sytuacji wykluczona jest możliwość jego merytorycznego rozpoznania, a uzasadnione jest pozostawienie go bez rozpoznania (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 września 2005 r., sygn. I OZ 842/05).
W tym stanie rzeczy, działając na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 oraz art. 260 P.p.s.a., orzeczono jak w sentencji.

Uzasadnienie wyroku