III SA/Wa 1218/09 – Wyrok WSA w Warszawie


Sygnatura:
6116 Podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata skarbowa oraz inne podatki i opłaty
Hasła tematyczne:
Podatkowe postępowanie
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2009-07-20
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżone postanowienie
Sędziowie:
Anna Wesołowska /sprawozdawca/
Izabela Głowacka-Klimas /przewodniczący/
Maciej Kurasz

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Izabela Głowacka-Klimas, Sędziowie Sędzia WSA Maciej Kurasz, Sędzia WSA Anna Wesołowska (sprawozdawca), Protokolant Lidia Wasilewska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 listopada 2009 r. spraw ze skarg M. P. i J. P. na postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S.: 1) z dnia […] maja 2009 r. nr […] w przedmiocie stwierdzenia uchybienia terminu do wniesienia odwołania od decyzji w sprawie wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego za 2009r. 2) z dnia […] czerwca 2009 r. nr […] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. 1) uchyla zaskarżone postanowienia, 2) stwierdza, że uchylone postanowienia nie mogą być wykonane w całości, 3) zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. na rzecz M. P. i J. P. kwotę 200 zł (dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie: 1. Informacją w sprawie podatku od nieruchomości za rok 2007, datowaną na dzień 5 grudnia 2007 roku, J. i M. P. (Skarżący) wskazali dane dotyczące przedmiotów opodatkowania, podając jednocześnie jako adres zamieszkania ul. […] miejscowość W., W., gmina G., powiat G.
Nakazem płatniczym z dnia 11 lutego 2009 roku Wójt Gminy G. ustalił Skarżącym wysokość łącznego zobowiązania pieniężnego w podatku rolnym oraz w podatku od nieruchomości. W nakazie tym jako adres Skarżących wskazano ul. J., […] G.
Pismem z dnia 23 marca 2009 roku Skarżący wnieśli odwołanie od powyższej decyzji.
2. Postanowieniem z dnia […] maja 2009 roku (sygn. akt. […]) Samorządowe Kolegium Odwoławcze stwierdziło uchybienie terminowi do wniesienia odwołania wskazując w uzasadnieniu, że decyzja doręczona została w dniu 26 lutego 2009 roku, o czym świadczy pokwitowanie odbioru znajdujące się w aktach sprawy, na którym figuruje podpis i czytelna data odbioru. Skarżący pouczeni zostali jednocześnie o możliwości wniesienia odwołania w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji.
3. Po otrzymaniu postanowienia z dnia […] maja 2009 roku pismem z dnia 25 maja 2009 roku, wysłanym listem poleconym w dniu 28 maja 2009 roku Skarżący wystąpili z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania wskazując, że nigdy nie kwitowali odbioru nakazu płatniczego, który przyniosła im ich 86-letnia matka, której nakaz dała sołtys Wsi J., i który otrzymali dopiero 14 marca 2009 roku. Skarżący wskazali, że o fakcie rzekomego wcześniejszego pokwitowania decyzji dowiedzieli się dopiero z postanowienia SKO z dnia […] maja 2009 roku.
4. Postanowieniem z dnia […] czerwca 2009 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. odmówiło przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji Wójta Gminy G. z dnia […] lutego 2009 roku. U podstaw rozstrzygnięcia legło ustalenie, że postanowienie z dnia […] maja 2009 roku zostało Skarżącym doręczone w dniu 20 maja 2009 roku, i z tym dniem Skarżący przyjmują datę, w której dowiedzieli się o uchybieniu terminowi. Ewentualny wniosek o przywrócenie terminu winien być wniesiony w terminie 7 dni, czyli do dnia 27 maja 2009 roku. Skoro wniosek wysłany został w dniu 28 maja 2009 roku, a z mocy art. 162 § 3 Ordynacji podatkowej nie jest możliwie przywrócenie terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu, wniosek Skarżących nie zasługiwał na uwzględnienie.
5. Nie zgadzając się z rozstrzygnięciem wyrażonym w postanowieniu z dnia […] maja 2009 roku Skarżący złożyli do tutejszego Sądu skargę, w której powołali się na okoliczność doręczenia nakazu płatniczego do rąk ich matki a nie ich osobiście, oraz na fakt, że podobna sytuacja miała miejsce przy doręczeniu postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia […] sierpnia 2008 roku nr […]. Podkreślili, że decyzja została im doręczona 14 marca 2009 roku przez ich 86-letnią niedowidzącą matkę, zaś z przeprowadzonego przez nich wyjaśnienia sprawy wynika, że data doręczenia została wpisana przez sołtysa lub pracownika gminy w sposób dowolny.
Dodatkowo wskazali, że Pani Z. P. nie zamieszkuje z nimi, oraz że doręczenie osobie niezamieszkałej ze stroną postępowania, w sytuacji, w której strona jest w domu, nie jest uzasadnione.
Końcowo Skarżący wystąpili o uchylenie zaskarżonego postanowienia i rozstrzygnięcie o kosztach postępowania.
5. W odpowiedzi na skargę organ drugiej instancji wniósł o jej oddalenie, wskazał, że na potwierdzeniu odbioru figuruje nieczytelny podpis (M. P.) oraz podnieśli, że przepisy ordynacji podatkowej nie nakładają obowiązku składania pokwitowań czytelnych.
Dodatkowo podniesiono, że skoro Skarżący widzieli moment doręczenia decyzji przez pracownika urzędu gminy matce, to wiedzieli o jej doręczeniu. Wskazano również, że postanowieniem z dnia […] czerwca 2009 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze odmówiło przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji Wójta Gminy G. z dnia […] lutego 2009 roku.
6 Pismem z dnia 20 września 2009 roku Skarżący ustosunkowali się do odpowiedzi na skargę wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia na podstawie art. 145 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku (Dz. U. nr 153 poz. 1270 ze zmianami, zwana dalej p.p.s.a.), wstrzymanie wykonania decyzji Wójta Gmin G. z dnia […] lutego 2009 roku oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.
Skarżonemu postanowieniu Skarżący zarzucili naruszenie art. 187 Ordynacji podatkowej w związku z art. 122 powyższej ustawy poprzez ich niezastosowanie oraz naruszenie art. 149 Ordynacji podatkowej poprzez uznanie za doręczone postanowienie SKO z dnia […] maja 2009 roku.
Skarżący wskazali, że po przeanalizowaniu odpowiedzi na skargę stwierdzić można, że nie jest sporny fakt nieustalenia przez organ odwoławczy tego, kto odebrał skarżoną decyzję. Jeżeli zaś organ nie wiedział, kto odebrał przedmiotową decyzję winien przeprowadzić stosowne postępowanie w celu ustalenia personaliów osoby odbierającej. Skarżący wskazali również, że na posesji oznaczonej numerem 38 zamieszkuje M. P., siostra Skarżącego, wraz ze Z. P., matką Skarżącego i pomimo pokrewieństwa nie można uznać obu Pań za domowników Skarżących.
Na dowód błędów, jakie popełniane są przy doręczaniu pism Skarżący nadesłali kopertę z nieodklejonym potwierdzeniem odbioru (karta 25 akt sądowych).
7. Skarżący nie zaakceptowali również rozstrzygnięcia zawartego w postanowieniu z dnia […] czerwca 2009 roku i złożyli do tutejszego Sądu skargę, w której zarzucili mu naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy to jest art. 121 i 187 Ordynacji podatkowej poprzez ich niezastosowanie, oraz art. 162 § 1 Ordynacji podatkowej poprzez odmową przywrócenia terminu do wniesienia odwołania i wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania.
W uzasadnieniu Skarżący zakwestionowali prawidłowość doręczenia decyzji wójta z dnia […] lutego 2009 roku jak również prawidłowość doręczenia postanowienia z dnia […] maja 2009 roku wskazując, że pod adresem J. […] to jest pod adresem Skarżących w godzinach, w których doręczana jest korespondencja przez pracownika Poczty Polskiej, nikt nie przebywa. Wyjaśnili również, że posesja J. […], znajdująca się po przeciwnej stronie drogi stanowi własność M. P., siostry Skarżącego i zamieszkuje tam również matka Skarżącego, Z. P. Skarżący wywodzili, że doręczenia zostały dokonane osobom zamieszkałym na sąsiedniej posesji, czyli na posesji J., które nie mogą być uznane za domowników Skarżących.
8. W odpowiedzi na powyższą skargę organ podtrzymał dotychczasowe stanowisko i wniósł o oddalenie skargi.
9. W toku rozprawy wyznaczonej na dzień 16 listopada 2009 roku Sąd w trybie art. 111 § 2 p.p.s.a. połączył sprawę o sygn. akt III SA/Wa 1218/09 ze skargi Skarżących na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia […] maja 2009 roku sprawą prowadzoną przez tutejszy Sąd pod sygn. akt III S.A./Wa 1372/09 ze skargi Skarżących na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia […] czerwca 2009 roku do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
10. Wojewódzkie Sądy Administracyjne powołane zostały do sprawowania kontroli działalności administracji publicznej, przy czym zakres tej kontroli ograniczony jest do kontroli legalności działania organów administracji (art. 1 § 1 i 2 ustawy 25 lipca 2002 roku prawo o ustroju sądów administracyjnych, Dz. U. nr 256 poz. 1269). Indywidualne akty administracyjne, takie jak akty wymienione w art. 3 § 2 pkt 1-4a p.p.s.a. podlegają uchyleniu w razie stwierdzenia przez Sąd ich niezgodności z prawem.
W niniejszej sprawie, celem oceny legalności zaskarżonego postanowienia, w pierwszej kolejności zbadać należało prawidłowość dokonanego przez organ doręczenia nakazu płatniczego wydanego przez Wójta Gminy G. w dniu […] lutego 2009 roku.
12. Zgodnie z art. 148 § 1 Ordynacji podatkowej, pisma doręcza się adresatom w ich mieszkaniu. Ze znajdującej się w aktach administracyjnych deklaracji w sprawie podatku od nieruchomości wynika, że jako adres zamieszkania Skarżący wskazali inny adres (ul. P. […], miejscowość W., […] W., gmina G., powiat G.) niż adres wskazany przez organ pierwszej instancji w decyzji z dnia […] lutego 2009 roku (ul. J. […], […] G.). Oznacza to, że Wójt Gminy G. skierował decyzję na adres inny niż adres zamieszkania wskazany przez Skarżących w informacji w sprawie podatku od nieruchomości.
Z akt postępowania nie wynika również, by przy ul. J. […] G. znajdowało się miejsce pracy obojga Skarżących, którym miała być doręczona decyzja Wójta Gminy G., a tylko w takim przypadku doręczenie mogłoby być uznane za prawidłowe (por. Ordynacja podatkowa Komentarz S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser. A. Kabat. M. Niezgódka-Medek).
13. W świetle powyższego, jak również wobec podnoszonych przez Skarżących zastrzeżeń, co do prawidłowości doręczenia decyzji oraz wobec przyznania przez organ, że nie jest wyjaśnione, kto pokwitował odbiór przesyłki, stwierdzić należy, że decyzja z dnia […] lutego 2009 roku nie została Skarżącym doręczona w sposób prawidłowy.
Decyzja, która nie została doręczona stronie w sposób prawidłowy nie weszła do obrotu prawnego. Dopiero z momentem prawidłowego doręczenia decyzja wchodzi do obrotu prawnego i dopiero z tą chwilą, zgodnie z art. 212 Ordynacji podatkowej wiąże zarówno organ podatkowy, jak również tworzy określone prawa i obowiązki dla strony.
Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela pogląd wyrażony przez tutejszy Sąd w wyroku z dnia 10 stycznia 2008 roku, sygn. akt. III SA/Wa 1723/07, zgodnie z którym brak prawidłowego doręczenia decyzji stronie skutkuje tym, iż decyzja ta nie funkcjonuje w obrocie prawnym. Nie rozpoczynają więc biegu terminy do wniesienia odwołania, skargi do Sądu Administracyjnego, nie jest również możliwe złożenie wniosku o wznowienie postępowania czy też stwierdzenie jej nieważności decyzji. Do momentu doręczenia stronie decyzja w sensie prawnym po prostu nie istnieje
W realiach niniejszej sprawy oznacza to, że wobec braku prawidłowego doręczenia decyzji stronie Skarżącej termin do wniesienia odwołania nie rozpoczął biegu. W konsekwencji, nie było możliwe wydanie przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze postanowienia stwierdzającego uchybienie terminowi do wniesienia odwołania.
Dopiero po prawidłowym doręczenie stronie Skarżącej, na adres wskazany przez nią w informacji w sprawie podatku od nieruchomości za rok 2007, decyzji w sprawie łącznego zobowiązania podatkowego za rok 2009 będzie możliwe uznanie, że decyzja ta weszła do obrotu prawnego a w konsekwencji powoduje po stronie Skarżących możliwość złożenia odwołania. Sam fakt, że decyzja znalazła się w posiadaniu Skarżących na skutek nieprawidłowego doręczenia, którego okoliczności nie zostały zresztą przez organ wyjaśnione, nie powoduje jeszcze możliwości uznania, że weszła ona do obrotu prawnego.
14. Jednocześnie, skoro decyzja nie została doręczona w sposób prawidłowy i nie weszła do obrotu prawnego, nie wiąże ani organu ani też nie stwarza praw i obowiązków dla strony. Nie jest więc możliwe ani przywrócenie terminu do wniesienia odwołania ani też odmowa przywrócenia terminu do wniesienia odwołania, gdyż termin ten nie zaczął jeszcze biec.
Organ, do którego wpłynął wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania w sytuacji, w której termin ten nie rozpoczął biegu, winien z mocy art. 165a § 1 Ordynacji podatkowej stwierdzić bezprzedmiotowość postępowania a nie rozpoznawać wniosek merytorycznie.
15. Oznacza to, że wydając zaskarżone postanowienia z dnia […] maja 2009 roku oraz z dnia […] czerwca 2009 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze naruszyło przepisy postępowania, to jest przepisy art. 122 w związku z art. 187 § 1 Ordynacji podatkowej w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy nie dokonując prawidłowych ustaleń, co do prawidłowości doręczenia decyzji, w stosunku do której wniesiono odwołanie oraz wniosek o przywrócenie terminu do złożenia odwołania.
16. Z powyższych względów, z uwagi na fakt, że zaskarżone postanowienia naruszają przepisy postępowania w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy, Sąd w trybie art. 145 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. uchylił je, orzekając o kosztach zgodnie z art. 200 p.p.s.a oraz określając zakres, w jakim zaskarżone postanowienia nie mogą być wykonane w trybie art. 152 p.p.s.a.

Uzasadnienie wyroku