Sygnatura:
6076 Sprawy objęte dekretem o gruntach warszawskich
Hasła tematyczne:
Administracyjne postępowanie
Grunty warszawskie
Skarżony organ:
Minister Budownictwa
Data:
2009-07-31
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżoną decyzję
Sędziowie:
Agnieszka Miernik /przewodniczący sprawozdawca/
Joanna Skiba
Mirosław Gdesz

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Agnieszka Miernik (spr.) Sędziowie WSA Joanna Skiba WSA Mirosław Gdesz Protokolant Anna Traczyk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 listopada 2009 r. sprawy ze skargi E. R. na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia […] maja 2009 r. nr […] w przedmiocie stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu; 3. zasądza od Ministra Infrastruktury na rzecz skarżącej E. R. kwotę 460 (czterysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie: Minister Infrastruktury, po rozpoznaniu wniosku E. R. o ponowne rozpatrzenie sprawy, decyzją z dnia […] maja 2009 r. nr […] uchylił swoją decyzję z dnia […] stycznia 2004 r., nr […] o odmowie stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia […] listopada 1950 r., nr […] odmawiającego przyznania prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości […], położonej przy […] (dawna […]), oznaczonej nr hip. […], stanowiącej dawniej własność E. C. i umorzył postępowanie pierwszej instancji.
Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie sprawy.
Prezydium Rady Narodowej W. orzeczeniem administracyjnym
z dnia […] listopada 1950 r. nr […] odmówiło przyznania E. R. prawa własności czasowej, uzasadniając, że teren przedmiotowej nieruchomości został objęty w posiadanie Gminy W. w dniu 16 czerwca 1947 r., a dotychczasowa właścicielka nie złożyła wniosku o przyznanie prawa własności tymczasowej. Termin do złożenia wniosku w trybie art. 7 wskazanego powyżej dekretu upłynął 16 grudnia 1947 r. Z akt sprawy wynika, że od powyższego orzeczenia nie zostało złożone odwołanie.
W dniu 22 sierpnia 2002 r. E. R. wystąpiła do Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z wnioskiem o stwierdzenie nieważności orzeczenia administracyjnego z dnia […] listopada 1950 r. o odmowie przyznania prawa własności czasowej.
Minister Infrastruktury decyzją z […] stycznia 2004 r., nr […] odmówił stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia […] listopada 1950 r. Organ ustalił, że nieruchomość położona przy […] (dawna […]), oznaczona numerem hipotecznym […] stanowiła własność E. C., co wynika z zaświadczenia Sądu Rejonowego W. z dnia […] listopada 2002 r. […]. Organ nadzoru wskazał, że Okręgowy Urząd Likwidacyjny, który złożył wniosek o przyznanie prawa własności czasowej nie był podmiotem uprawnionym do występowania z takim wnioskiem ani nie mógł skutecznie występować z wnioskiem w imieniu dotychczasowych właścicieli, gdyż nie został on wyposażony w takie uprawnienia przez dekret o majątkach opuszczonych i poniemieckich (Dz. U. Nr 13, poz. 87 ze zm.). Wobec niezłożenia w terminie stosownego wniosku przez byłą właścicielkę nieruchomości nie mogło, w ocenie organu nadzoru, dojść do przyznania prawa własności czasowej, zaś wydane orzeczenie administracyjne nie narusza przepisów dekretu […]. Odnośnie do zarzutu niedoręczenia orzeczenia z […] listopada 1950 r. organ nadzoru podał, że wnioskująca o stwierdzenie nieważności tego orzeczenia do wniosku dołączyła jego kopię, podczas gdy w aktach własnościowych przedmiotowej nieruchomości (liczących 5 kart), nadesłanych przez Urząd W. przy piśmie z dnia 16 kwietnia 2003 r. brak było kwestionowanego rozstrzygnięcia, zaś na prośbę o nadesłanie oryginału tego orzeczenia E. T. nie udzieliła odpowiedzi. Organ nadzoru przyjął, że orzeczenie to zostało doręczone byłej właścicielce, skoro dysponuje ona jego kopią.
Minister Transportu i Budownictwa decyzją z dnia […] marca 2006 r. nr […], po rozpatrzeniu wniosku E. R. o ponowne rozpoznanie sprawy, uchylił decyzję Ministra Infrastruktury z dnia […] stycznia 2004 r. nr […]
i umorzył postępowanie organu pierwszej instancji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 25 stycznia 2007 r. sygn. akt I SA/Wa 875/06, po rozpoznaniu sprawy ze skargi E. R. na powyższą decyzję, oddalił skargę. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że zasadniczym zagadnieniem wymagającym rozstrzygnięcia było ustalenie, czy skarżąca ma przymiot strony w postępowaniu o stwierdzenie nieważności kwestionowanej decyzji w okolicznościach ujawnionych w sprawie, a ponadto czy postępowanie administracyjne nie stało się bezprzedmiotowe. Sąd wskazał, że E. T. w dniu 27 września 1960 r. złożyła przed […] Komisją do Spraw Odszkodowań Zagranicznych z Polskiego Funduszu oświadczenie o zrzeczeniu się roszczeń odnośnie nieruchomości położonej w W. […] (dawniej […]) hip. nr […] i własnoręcznie oświadczenie to podpisała (k. 156). Sąd przyjął, że okoliczności złożenia oświadczenia o zrzeczeniu się wszelkich roszczeń do przedmiotowej nieruchomości oraz przyznania skarżącej odszkodowania znajdują potwierdzenie zarówno w zebranym materiale dowodowym (k. 113, k. 116-117, k. 118, k. 141, k. 157-160, k. 161-162, k. 163), jak również zostały przyznane w skardze przez pełnomocnika skarżącej (s. 11 skargi). W ocenie Sądu, fakt przyznania, a nie wypłacenia odszkodowania stwarzał jedynie podstawę dochodzenia tego odszkodowania od strony ten układ podpisującej, która odszkodowanie przyznała, a nie może mieć wpływu na ocenę skuteczności złożonego oświadczenia. Sąd podkreślił, że z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy wynika, że skarżąca odszkodowanie otrzymała, co potwierdza pismo Departamentu Zagranicznego skierowane do Prezydium Rady Narodowej W. z dnia 21 października 1970 r. oraz treść złożonego przez skarżącą oświadczenia (k. 156). Na skuteczność złożonego oświadczenia woli nie wpływa, zdaniem Sądu, podnoszona w skardze okoliczność, że skarżąca nie była obywatelką […] i dlatego wskazany powyżej układ […] nie mógł stanowić podstawy pozbawienia skarżącej własności jej mienia – jako obywatelki polskiej. Skoro skarżąca wystąpiła z wnioskiem o przyznanie jej odszkodowania, odszkodowanie to, po przeprowadzonej procedurze, zostało jej przyznane, to należy też przyjąć, że była osobą do tego uprawnioną. W przeciwnym wypadku można postawić tezę, że wprowadziła w błąd stronę układu, która to odszkodowanie jej przyznała, a to z pewnością nie było intencją skarżącej.
Sąd nie podzielił także zarzutu pełnomocnika skarżącej naruszenia art. 87 ust. 1 w zw. z art. 88 ust. 3 oraz art. 91 Konstytucji w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz art. 18 i 26 ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych poprzez oparcie rozstrzygnięcia na podstawie aktu o charakterze międzynarodowym, tj. powołanego wyżej układu […], który z uwagi na to, że nie był ratyfikowany oraz ogłoszony w Dzienniku Ustaw, nie może stanowić źródła powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej i wywierać skutków prawnych w stosunkach wewnętrznych w sferze prawa cywilnego, a w konsekwencji skarżąca nie mogła na jego podstawie zostać pozbawiona praw do znacjonalizowanego mienia. Sąd zauważył jednak, że w przedmiotowej sprawie to nie umowa międzynarodowa była podstawą przejścia prawa własności na Skarb Państwa, lecz różnego rodzaju akty nacjonalizacyjne wydane po wojnie. Jest prawnie oczywiste, że na podstawie układu, który nie był ratyfikowany i należycie ogłoszony nieruchomość nie mogła przejść na własność Skarbu Państwa, a decyzje wydawane w trybie ustawy
z dnia 9 kwietnia 1968 r. o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o regulowaniu roszczeń finansowych (Dz. U. Nr 12, poz. 65) miały charakter jedynie deklaratoryjny. Sąd wyjaśnił, że w rozpoznawanej sprawie własność nieruchomości położonej w […] w W. przeszła na własność Skarbu Państwa na podstawie dekretu z 26 października 1945 r., a nie na podstawie układu z 5 listopada 1954 r.
i dlatego stawiany zarzut niezgodności zaskarżonej decyzji z Konstytucją nie może być uwzględniony, bowiem to nie na podstawie omawianego układu skarżąca straciła prawo własności przedmiotowej nieruchomości. Przejście prawa własności nastąpiło z mocy dekretu […], a z racji skutków tego przejścia skarżąca zrzekła się jakichkolwiek roszczeń do przedmiotowej nieruchomości.
W kwestii posiadania umocowania do żądania stwierdzenia nieważności orzeczenia wydanego w wyniku dekretu […] byłych właścicieli, którym przyznane było odszkodowanie na podstawie układu […], Sąd powołał się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 listopada 2003 r. sygn. akt I SA 3403/01 i podzielił pogląd tam wyrażony, iż brak jest takiego umocowania.
Sąd uznał zatem, że umorzenie postępowania nadzorczego w zaistniałej sytuacji należy uznać za odpowiadające prawu. Dodatkowo, w ocenie Sądu, zachodzi bezprzedmiotowość postępowania wobec zrzeczenia się przez wnioskującą o stwierdzenie nieważności wszelkich roszczeń do nieruchomości, której dotyczy kwestionowana w postępowaniu nadzorczym decyzja.
Od powyższego wyroku E. R. wniosła skargę kasacyjną.
Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 29 maja 2008 r. sygn. akt I OSK 826/07 uchylił zaskarżony wyrok oraz decyzję Ministra Transportu i Budownictwa z dnia […] marca 2006 r., nr […]. W uzasadnieniu NSA wskazał, że art. 28 k.p.a. nie stanowi samoistnej normy prawnej, a to z tego względu, że ustalenie interesu prawnego lub obowiązku prawnego może nastąpić tylko w związku z normą prawa materialnego. Podstawą materialnoprawną ustalenia interesu prawnego skarżącej jest art. 7 ust. 1 dekretu z 26 października 1954 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy. W tej sytuacji interes prawny do stwierdzenia nieważności decyzji z dnia […] listopada 1950 r. nr […] o odmowie przyznania E. R. prawa własności czasowej, miała dotychczasowa właścicielka gruntu E. R.
Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, że dla oceny zachowania przez skarżącą interesu prawnego w sprawie przesądzające znaczenie ma ustalenie tytułu prawnego do nieruchomości. Zdaniem Sądu, dokonane ustalenia w tym zakresie nie mogą zostać uznane za wystarczające. Ustalenie czy E. R. była obywatelką […] nie są przeprowadzone prawidłowo. Zapytanie do Ambasady […] bez odpowiedzi, czy też notatka służbowa sporządzona z rozmowy telefonicznej z pracownikiem Ambasady […] w Polsce nie mogą stanowić takiej podstawy, a jest to zasadnicze, z uwagi na to, że Układ między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rządem […] dotyczył obywateli […]. Expressis verbis to ograniczenie wprowadza art. 1 ust. 1 ustawy z 9 kwietnia 1968 r. o dokonaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych (Dz. U. Nr 12, poz. 65), który stanowi: "Przepisy ustawy stosuje się do wpisów na rzecz Skarbu Państwa w księgach wieczystych tytułu własności nieruchomości obywateli państw obcych oraz uprawnień wynikających z wieczystego użytkowania lub ustanowionych na rzecz tych obywateli ograniczonych praw rzeczowych, które to nieruchomości i prawa przeszły na rzecz Skarbu Państwa na podstawie międzynarodowych umów o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych, zawartych z rządami tych państw przez Rząd Polski". Zgodnie z art. 2 tej ustawy "Wpis do księgi wieczystej Skarbu Państwa jako właściciela nieruchomości lub uprawnionego do korzystania z wieczystego użytkowania albo z ograniczonego prawa rzeczowego następuje na podstawie decyzji Ministra Finansów, stwierdzającej przejście na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości lub prawa na podstawie międzynarodowej umowy o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych". Prowadzone w tym zakresie postępowanie nie było wystarczające do ustalenia przejścia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości.
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, nie można ustalenia w tym zakresie oprzeć na piśmie z Ministerstwa Finansów z 21 października 1970 r., które stwierdza, że następujące osoby fizyczne otrzymały od […] Komisji Odszkodowawczej odszkodowanie w ramach […] umowy […].
Sąd zauważył też, że prowadzone ustalenia, co do przyznania odszkodowania nie zostały zakończone z powodu śmierci Sekretarza Komisji A. G. Z pisma Ministerstwa Finansów z 6 lipca 2005 r. wynika, że w tej kwestii brak jest pełnej dokumentacji. Ustalenie zatem, czy skarżąca podlegała układowi zawartemu między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rządem […] ma zasadnicze znaczenie. Wskazano również, że sąd administracyjny nie jest właściwy do wyprowadzania konsekwencji prawnej w razie gdyby skarżąca wprowadziła w błąd strony układu.
Brak decyzji Ministra Finansów wydanej na podstawie powołanej ustawy
o dokonaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu
o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych powoduje, że nie można na podstawie niepełnego materiału dowodowego ustalić braku interesu prawnego w postępowaniu w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji. Stanowi to naruszenie przepisów prawa materialnego.
Minister Infrastruktury ponownie rozpoznając sprawę, decyzją z dnia […] maja 2009 r. nr […] uchylił swoją decyzję z dnia […] stycznia 2004 r. nr […] o odmowie stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia […] listopada 1950 r. nr […] odmawiającego przyznania prawa własności czasowej do gruntu przedmiotowej nieruchomości i umorzył postępowanie pierwszej instancji.
W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że jednym ze sposobów rezygnacji przez byłego właściciela ze swoich praw do nieruchomości […] przejętej na podstawie dekretu o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze W. było skorzystanie z unormowań prawnych zawartych w układach […] podpisanych przez rząd polski z rządami innych państw. W dniu […] listopada 1954 r. pomiędzy Rządem […]
a Rządem PRL podpisany został układ, na mocy którego Państwo Polskie zapłaciło […] w zamian za całkowite i ostateczne załatwienie roszczeń związanych z […]mieniem, prawami i interesami, dotkniętymi bezpośrednio lub pośrednio, przed datą układu, przez polskie przepisy nacjonalizacyjne, wywłaszczeniowe i inne podobne przepisy (art.1 układu), wśród których został wymieniony także dekret o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze W.
Z pisma Ministerstwa Finansów z dnia 6 lipca 2005 r. wynika zaś, że E. R. wystąpiła w 1956 r. do władz […] z wnioskiem o przyznanie odszkodowania za nieruchomość […] położoną przy […].[…] Komisja Odszkodowawcza przyznała wnioskodawczyni odszkodowanie w ramach powyższego układu. Tym samym – w ocenie Ministra Infrastruktury – E. R. występując i godząc się na odszkodowanie zrezygnowała z wszelkich praw do nieruchomości przy […], co potwierdza fakt podpisania przez wnioskodawczynię w dniu 27 września 1960 r. w […], z uwagi na otrzymane odszkodowanie, zrzeczenia się wszelkich roszczeń wynikających z przeprowadzonej w Polsce nacjonalizacji i konfiskaty mienia.
Organ zauważył, że zrzeczenie się roszczeń pozostaje też w zgodzie z treścią art. 6 układu, w myśl którego "(…) Rząd […] powinien uzyskać dokument wystawiony przez obywatela […], któremu ma być dokonana zapłata, o zrzeczeniu się przez niego wszelkich roszczeń, do których odnosi się zapłata" Zdaniem Ministra powyższe potwierdza, że E. R. traktowana była przez […] komisję odszkodowawczą jako obywatel […]. Kwestia zaś, czy odszkodowanie to zostało wnioskodawczyni faktycznie wypłacone nie ma wpływu na fakt zrzeczenia się wszelkich roszczeń z tytułu przejętego mienia, lecz stanowi podstawę do dochodzenia odszkodowania od strony układu.
Minister wskazał, że układ […] jako umowa międzynarodowa, która nie została ratyfikowana i ogłoszona w Dzienniku Ustaw, nie stanowi źródła prawa
w polskim systemie prawnym, przez co nie mogła powodować skutków prawnych
w zakresie stosunków własnościowych. Co do zasady podstawę prawną do przejścia na własność Skarbu Państwa nieruchomości przejętych bez podstawy prawnej stanowiły przepisy ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 r. o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych, gdzie podstawę wpisu stanowiła decyzja Ministra Finansów stwierdzająca przejście nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa na podstawie tejże umowy międzynarodowej. Zdaniem Ministra, w niniejszej sprawie decyzja taka była zbędna, skoro podstawy prawnej do przejścia gruntu ozn. nr hip. […] na własność Skarbu Państwa należy upatrywać bezpośrednio w przepisach dekretu o własności
i użytkowaniu gruntów na obszarze W.
Organ wskazał dalej, że wobec niezłożenia przez E. R. jako dotychczasowego właściciela wniosku o przyznanie prawa własności czasowej grunt przeszedł na Skarb Państwa, a po rozpoznaniu wniosku Rejonowego Urzędu Likwidacyjnego jako ustawowego zarządcy mienia Prezydium Rady Narodowej w W. orzeczeniem z dnia […] listopada 1950 r., nr […] orzekło o odmowie przyznania dotychczasowym właścicielom prawa własności czasowej do przedmiotowego gruntu i orzekło o przejęciu budynków na własność Skarbu Państwa. Orzeczenie to stanowiło podstawę wpisu prawa własności Skarbu Państwa do księgi wieczystej.
W świetle powyższych ustaleń, mając na uwadze stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zawarte w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 stycznia 2007 r. sygn. akt I SA/Wa 2036/06, organ uznał, że E. R. nie ma interesu prawnego w żądaniu wzruszenia orzeczenia dekretowego z dnia […] listopada 1950 r., skoro dobrowolnie zdecydowała się na skorzystanie z rozwiązań wynikających z polsko – […] układu […], w zamian za utratę wszelkich roszczeń do nieruchomości […] przy […].
Skargę na powyższą decyzję wniosła E. R., reprezentowana przez adwokata J. F., zarzucając jej naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:
art. 107 § 3 k.p.a. przez wewnętrzną sprzeczność uzasadnienia polegającą na przyjęciu, że możliwe było zrzeczenie się przez skarżącą – obywatelkę polską roszczeń na podstawie układu […], a z drugiej strony stwierdzenie, że układ ten nie mógł sam przez się powodować skutków prawnych w zakresie stosunków własnościowych,
naruszenie art. 28 k.p.a. poprzez przyjęcie, że skarżąca utraciła legitymację czynną na skutek skorzystania z unormowań układu […], podczas gdy jako obywatelka polska nie mogła skutecznie złożyć oświadczenia o zrzeczeniu się praw do nieruchomości oraz zaniechanie dokonania oceny co do posiadania przez skarżącą obywatelstwa polskiego; a także poprzez przyjecie, że wydanie przez Ministra Finansów decyzji, której mowa w art. 2 ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 r., nie było konieczne i w rezultacie przyjęcie, że do przejęcia nieruchomości przez Państwo doszło wyłącznie w oparciu o przepisy dekretu […],
art. 19 k.p.a. w związku z art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. poprzez samodzielne dokonanie przez organ oceny skuteczności zrzeczenia się roszczeń na podstawie układu […], podczas gdy organem wyłącznie właściwym do dokonania tej oceny jest Minister Finansów,
art. 77 § 1 k.p.a. poprzez pominięcie okoliczności posiadania przez skarżącą obywatelstwa polskiego i zaniechanie przeprowadzenia dowodu z tłumaczenia przysięgłego tekstu oświadczenia z 1960 r.,
art. 138 § 1 k.p.a. w związku z art. 156 § 1 k.p.a. poprzez odmowę wydania decyzji stwierdzającej nieważność orzeczenia z […] listopada 1950 r. i zaniechanie dokonania oceny legalności decyzji według stanu z chwili wydania decyzji oraz poprzez wyjście poza granice postępowania nadzorczego,
art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Skarżąca zarzuciła także naruszenie przepisów prawa materialnego mające wpływ na wynik sprawy:
art. 34 Konstytucji RP w związku z art. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach oraz art. 1 ustawy z dnia 29 marca 1963 r. o cudzoziemcach oraz art. 2 ustawy o obywatelstwie polskim,
art. 4 Konwencji w sprawie pewnych zagadnień dotyczących kolizji ustaw o obywatelstwie podpisanej w Hadze w dniu 12 kwietnia 1930 r. poprzez jego niestosowanie,
art. 4 układu indemnizacyjnego poprzez przyjęcie, że dokonana w […] ocena uprawnień skarżącej przesądza o skuteczności rezygnacji przez nią z uprawnień posiadanych na podstawie polskiego prawa,
art. 97 ust. 1 w związku z art. 88 ust. 3 oraz art. 91 Konstytucji RP w związku z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz w związku z art. 18 i 26 ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych poprzez przyjęcie, że skarżąca mogła być pozbawiona praw do znacjonalizowanego mienia na mocy układu […],
art. 7 ust. 1 i ust. 2 dekretu o gruntach warszawskich w związku z art. 120 Kodeksu zobowiązań.
Zarzucając powyższe skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji z dnia […] stycznia 2004 r.
Minister Infrastruktury w odpowiedzi a skargę wniósł o jej oddalenie i podtrzymał stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sad Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
skarga zasługuje na uwzględnienie.
Decyzja Ministra Infrastruktury z dnia […] maja 2009 r. nr […] uchylająca decyzję z dnia […] stycznia 2004 r. nr […] o odmowie stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia […] listopada 1950 r. nr […] odmawiającego przyznania prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości […], położonej przy […] (dawna […]), oznaczonej nr hip. […], stanowiącej dawniej własność E.. C. i umarzająca postępowanie pierwszej instancji, narusza prawo.
Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) ocena prawna
i wskazanie co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia. Ocena prawna wyrażona w orzeczeniu sądu administracyjnego jest wiążąca w sprawie zarówno, gdy dotyczy zastosowania przepisów prawa materialnego, jak i przepisów postępowania administracyjnego.
W zaskarżonej decyzji nie uwzględniono oceny prawnej i wskazań co do dalszego postępowania zawartych w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 maja 2008 r. sygn. akt I OSK 826/07. W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że dla oceny zachowania przez skarżącą interesu prawnego w sprawie przesądzające znaczenie ma ustalenie tytułu prawnego do nieruchomości.
A zatem zadaniem Ministra Infrastruktury było ustalenie, czy E. R. była obywatelką […], gdyż jest to zasadnicze, z uwagi na to, że Układ między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rządem […] dotyczył obywateli […]. Ustalenie zaś, czy skarżąca podlegała układowi zawartemu między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rządem […] ma zasadnicze znaczenie dla istnienia interesu prawnego skarżącej w sprawie o zbadanie legalności orzeczenia dekretowego.
Ustalenia organu o posiadaniu przez skarżącą obywatelstwa […] oparte na podstawie złożonego podania do Komisji Odszkodowawczej, a także na podstawie oświadczenia z dnia 27 września 1960 r. o zrzeczeniu się wszelkich roszczeń wynikających z przeprowadzonej w Polsce nacjonalizacji i konfiskaty mienia, nie mogą być uznane za prawidłowe w świetle oceny prawnej zawartej w wyroku Naczelnego Sadu Administracyjnego z dnia 29 maja 2008 r. Naczelny Sąd Administracyjny już wówczas stwierdził, że dokumenty te nie mogą być uznane w tym zakresie za wystarczające.
Z akt sprawy wynika, że Minister Infrastruktury prowadził ustalenia co do obywatelstwa […] skarżącej, o czym świadczy pismo Ministerstwa Infrastruktury z dnia […] stycznia 2009 r. nr […] skierowane do Ambasady […] z prośbą o informację, czy skarżąca posiadała obywatelstwo […] i w jakim okresie oraz pismo Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w […] z dnia 6 maja 2009 r. nr […], z którego wynika, że Wydział Konsularny Ambasady postanowił skierować dodatkowe zapytanie do Archiwów Narodowych celem uzyskania wyczerpującej informacji w sprawie naturalizacji […] skarżącej. Jednakże z akt sprawy wynika, że organ poprzestał na tylko tym jednym piśmie i rozstrzygniecie podjął bez uzyskania dalszych informacji od Ambasady RP w […]. A zatem ustalenia organu co do dokumentów potwierdzających obywatelstwo wnioskodawczyni według stanu na dzień […] listopada 1954 r. (data podpisania układu […]) nie zostały sfinalizowane.
Minister Infrastruktury powinien był też przeprowadzić postępowanie w celu ustalenia przejścia na rzecz Skarbu Państwa przedmiotowej nieruchomości, mając przy tym na uwadze art. 1 ust. 1 ustawy z 9 kwietnia 1968 r. o dokonaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych (Dz. U. Nr 12, poz. 65). Przepis ten stanowi, że przepisy ustawy stosuje się do wpisów na rzecz Skarbu Państwa w księgach wieczystych tytułu własności nieruchomości obywateli państw obcych oraz uprawnień wynikających z wieczystego użytkowania lub ustanowionych na rzecz tych obywateli ograniczonych praw rzeczowych, które to nieruchomości i prawa przeszły na rzecz Skarbu Państwa na podstawie międzynarodowych umów o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych, zawartych z rządami tych państw przez Rząd Polski. Zgodnie z art. 2 tej ustawy wpis do księgi wieczystej Skarbu Państwa jako właściciela nieruchomości lub uprawnionego do korzystania z wieczystego użytkowania albo z ograniczonego prawa rzeczowego następuje na podstawie decyzji Ministra Finansów, stwierdzającej przejście na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości lub prawa na podstawie międzynarodowej umowy o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych.
W tej sytuacji, Minister Infrastruktury nie mógł zaniechać ustalenia, czy wydana została decyzja Ministra Finansów stwierdzająca przejście na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości lub prawa na podstawie międzynarodowej umowy o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych i przyjąć, że jest ona zbędna, gdyż prawo własności przedmiotowej nieruchomości przeszło na własność Państwa na podstawie dekretu […]. Nie mógł się też oprzeć na oświadczeniu zawartym w piśmie Ministerstwa Finansów z dnia 13 listopada 2008 r. nr […], iż formularz rezygnacji z roszczeń podpisany przez wnioskodawczynię stanowi wystarczający dowód przyznania odszkodowania za przejęte przez Państwo mienie. Brak ten i odmienne ustalenia dokonane przez organ stanowią naruszenie art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Ustalenia w powyższym zakresie są niezbędne dla oceny zachowania przez skarżącą interesu prawnego w sprawie stwierdzenia nieważności orzeczenia dekretowego z […] listopada 1950 r. Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił bowiem, że podstawą prawną interesu prawnego skarżącej jest art. 7 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1945 r., a ten – zgodnie z brzmieniem tego przepisu – przysługiwał dotychczasowemu właścicielowi gruntu. Oznacza to, że interes prawny miała E. R. Dopiero zatem ustalenie, że skarżąca tego interesu prawnego nie zachowała w świetle późniejszych okoliczności, pozwoliłoby organowi umorzyć postępowanie administracyjne, jako wszczęte przez osobę nieuprawnioną.
Powtórzyć należy za Naczelnym Sądem Administracyjnym, iż brak decyzji Ministra Finansów wydanej na podstawie powołanej ustawy o dokonaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych powoduje, że nie można na podstawie niepełnego materiału dowodowego ustalić braku interesu prawnego w postępowaniu w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji. Stanowi to naruszenie przepisów prawa materialnego.
Brak uwzględnienia powyżej wskazanych okoliczności powoduje, że organ działał z naruszeniem art. art. 7, 8, 77 i 80 k.p.a. oraz art. 7 ust. 1 dekretu z 26 października 1954 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy.
Ponownie rozpoznając sprawę organ odwoławczy, mając na uwadze wskazane naruszenia prawa procesowego, uwzględni wskazania co do dalszego postępowania
i ocenę prawną wyrażoną w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 maja 2008 r.
Z tych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c oraz art. 152, art. 153 i art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia
2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.

Uzasadnienie wyroku