Sygnatura:
650 Sprawy świadczeń społecznych w drodze wyjątku
Hasła tematyczne:
Ubezpieczenie społeczne
Skarżony organ:
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych/ZUS
Data:
2009-10-09
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Treść wyniku:
Oddalono skargę
Sędziowie:
Ewa Grochowska-Jung /przewodniczący/
Ewa Pisula-Dąbrowska /sprawozdawca/
Przemysław Szustakiewicz
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Grochowska-Jung, Sędziowie WSA Ewa Pisula-Dąbrowska (spr.), WSA Przemysław Szustakiewicz, Protokolant Eliza Kusy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 listopada 2009 r. sprawy ze skargi J. P. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia […] sierpnia 2009 r. nr […] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku oddala skargę
Uzasadnienie: Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia […] sierpnia 2009 r. nr […] wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) zwanej dalej k.p.a., utrzymał w mocy swoją wcześniejszą decyzję z dnia […] czerwca 2009 r. nr […] o odmowie przyznania J. P. świadczenia w drodze wyjątku.
W motywach uzasadnienia organ stwierdził, że zgodnie z art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz.353 z późn. zm.) ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą – ze względu na całkowitą niezdolności do pracy lub wiek – podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nie przekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie. Ze względu na powyższe przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie art. 83 jest możliwe, gdy spełnione są następujące przesłanki:
wnioskodawca jest lub był osobą ubezpieczoną w rozumieniu ustawy emerytalnej lub jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym,
nie spełnia warunków ustawowych do uzyskania świadczenia wskutek szczególnych okoliczności,
nie może podjąć pracy lub innej działalności objętej ubezpieczeniem społecznym z uwagi na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek,
nie posiada niezbędnych środków utrzymania.
Warunki określone w cytowanym wyżej przepisie muszą być spełnione łączenie, a nie spełnienie nawet jednego z nich wyklucza możliwość przyznania świadczenia w drodze wyjątku.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podał, że do dnia […] września 2002 r. tj. do dnia powstania całkowitej niezdolności do pracy ustalonym orzeczeniem lekarza orzecznika z dnia […] kwietnia 2009 r. J. P. udowodnił staż pracy wynoszący 15 lat, […] miesięcy i […] dzień okresów składkowych i nieskładkowych. Staż ten, w ocenie organu, jest nieadekwatny do jego wieku wynoszącego wówczas 52 lata. Wskazał dodatkowo, że w okresach od listopada 1985 r. do […] lipca 1996 r. i od […] stycznia 1999 r. do dnia […] września 2002 r., tj. do powstania całkowitej niezdolności do pracy, nie został udokumentowany żaden okres zatrudnienia lub innej działalności objętej ubezpieczeniem społecznym. W związku z powyższym organ uznał, że nie zostały wykazane szczególne okoliczności uniemożliwiające przezwyciężenie przeszkód w wykonywaniu zatrudnienia lub innej działalności objętej ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi i nabyciu świadczenia w trybie zwykłym, ponieważ w wyżej wymienionych okresach J. P. nie miał orzeczonej całkowitej niezdolności do pracy i nie istniały przeszkody w kontynuowaniu ubezpieczenia.
Powyższa decyzja Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia […] czerwca 2009 r. stała się przedmiotem skargi J. P. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W jej uzasadnieniu skarżący zarzucił, że organ rozpoznając sprawę pominął wydane dwukrotnie przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności orzeczenia z których wynika, że jego niepełnosprawność powstała już w 1977 r. Wskazał, że już od tego czasu zachodziły okoliczności w poważnym stopniu utrudniające mu możliwość podjęcia zatrudnienia. Jednocześnie podniósł, że był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w B., jednak nie było dla niego odpowiednich propozycji zatrudnienia.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, powołując się na swoje wcześniejsze ustalenia faktyczne oraz prawne.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Skarga podlega oddaleniu.
Materialnoprawną podstawą zaskarżonej decyzji jest przepis art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. z 2004 r. Dz. U. Nr 39, poz. 353 z póżn. zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu może przyznać w drodze wyjątku świadczenie w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie.
Powyższy przepis stanowi regulację szczególną, umożliwiającą uzyskanie świadczenia odpowiadającego świadczeniu ubezpieczeniowemu przez osoby, które nie spełniają warunków do uzyskania świadczeń w trybie zwykłym, przewidzianych wskazaną wyżej ustawą. Świadczenia z art. 83 ust. 1 ustawy nie mają charakteru roszczeniowego, a ich przyznanie w drodze wyjątku zostało pozostawione uznaniu Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Pozostawienie tego uprawnienia uznaniowej decyzji Prezesa ZUS nie oznacza braku kontroli w tym względzie, gdyż analizowany przepis ustanawia przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia w drodze wyjątku, które wyznaczają jednocześnie granice uznania administracyjnego i jego kontroli. Dał temu wyraz Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie m.in. w wyroku z dnia 16 marca 2000 r., w sprawie II SA 2453/99 (Pr. Pracy 2000/6/41). Do dać tez należy, iż redakcja cytowanego wyżej przepisu jednoznacznie wskazuje, iż przyznanie świadczenia w drodze wyjątku wymaga łącznego spełnienia wszystkich przesłanek.
W rozpoznawanej sprawie przepis art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie mógł być podstawą do przyznania świadczenia w drodze wyjątku, ponieważ nie zostały spełnione łącznie przesłanki, o których mowa w art. 83 ust. 1 ww. ustawy. Zgodzić należy się z organem, iż skarżący nie wykazał istnienia szczególnych okoliczności, które uniemożliwiły mu nabycie ustawowych uprawnień do renty. W okresie od listopada 1985 r. do […] lipca 1996 r. to jest przez okres 11 lat oraz w okresie od […] stycznia 1999 r. do dnia […] września 2002 tj. przez okres 3 lat łącznie 14 lat przed datą wydania orzeczenia przez Lekarza Orzecznika ZUS w dniu […] kwietnia 2009 r. o całkowitej niezdolności do pracy, skarżący nie był całkowicie niezdolny do pracy, a zatem nie można uznać, że w tym okresie nie mógł podejmować zatrudnienia, a co za tym idzie, nie mógł odprowadzać składek z tytułu ubezpieczenia społecznego.
Stosownie do postanowień art. 14 ust. 2 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, orzeczenie lekarza orzecznika ZUS stanowi dla organu rentowego wiążącą go podstawę do wydania decyzji w trybie art.83 omawianej ustawy. Skoro orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS nr […] z dnia […] kwietnia 2009 r. skarżący został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy od dnia […] września 2002 r., to organ nie mógł przyjąć innej daty powstania niezdolności do pracy. Organ nie mógł się zatem oprzeć na Orzeczeniu Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w B. z dnia […] kwietnia 2000 r. nr [….] (k-[…] akt adm.) oraz z dnia […] kwietnia 2003 r. nr […] (k- […] akt adm.).Odnosząc się natomiast do znajdującego w aktach administracyjnych sprawy wypisu z treści orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z dnia […] lutego 1999 r. nr […] wskazać należy, że z dokumentu tego wynika, że skarżący był częściowo niezdolny do pracy od […] lutego 1999 r. do stycznia 2000. Przyjmując, że w powyższym okresie 10 miesięcy skarżący miał ograniczoną możliwość podejmowania zatrudnienia, stwierdzić należy, że okoliczność ta pozostaje to bez wpływu na całościową ocenę 14 letniego okresu nieusprawiedliwionego braku aktywności zawodowej skarżącego.
Dodatkowo stwierdzić należy, że sam fakt rejestracji jako osoba bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy nie jest okolicznością szczególną w rozumieniu art.83 ustawy, tym bardziej, że najdłuższa przerwa skarżącego w ubezpieczeniu rozpoczęła się jeszcze w połowie lat 80-tych, gdy problem bezrobocia nie był odczuwalny społecznie.
Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), orzekł jak w sentencji.
Uzasadnienie wyroku