Sygnatura:
6076 Sprawy objęte dekretem o gruntach warszawskich
Hasła tematyczne:
Grunty warszawskie
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2008-04-18
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Treść wyniku:
Oddalono skargę
Sędziowie:
Joanna Skiba
Małgorzata Boniecka-Płaczkowska /przewodniczący/
Monika Nowicka /sprawozdawca/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Boniecka-Płaczkowska Sędziowie: Sędzia WSA Monika Nowicka (spr.) Sędzia WSA Joanna Skiba Protokolant Ewelina Dębna po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 października 2008 r. sprawy ze skargi Stowarzyszenia […] na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia […] lutego 2008 r. nr […] w przedmiocie podjęcia zawieszonego postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji oddala skargę.
Uzasadnienie: Zaskarżonym postanowieniem z dnia […] lutego 2008 r. nr […] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. utrzymało w mocy własne postanowienie z dnia […] listopada 2007 r. nr […] o podjęciu zawieszonego postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Prezydium Rady Narodowej W. z dnia […] kwietnia 1972 r. nr […] odmawiającej ustanowienia prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego) do gruntu nieruchomości […], położonej przy ul. […], oznaczonej nr hip. […].
Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i oceny prawne:
Opisana na wstępie nieruchomość […] stanowiła własność A. […] B. […] i została objęta działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279 ze zm.).
Na mocy umowy z dnia […] kwietnia 1948 r. nieruchomość ta została wydzierżawiona na okres […] lat Związkowi […]. Prawo to – zgodnie z uchwałą […] Związku z dnia […] marca 1951r. – przeszło na rzecz Stowarzyszenia […].
W dniu […] kwietnia 1948 r. został złożony wniosek o przyznanie prawa własności czasowej, który decyzją Prezydium Rady Narodowej W. z dnia […] kwietnia 1972 r. nr […] został załatwiony w sposób odmowny. W decyzji tej stwierdzono również, że wszystkie budynki znajdujące się na przedmiotowym gruncie przeszły na własność Skarbu Państwa. Aktualnie, dawna nieruchomość […] położona przy ul. […] stanowi działkę ewidencyjną nr […] z obrębu […], która z dniem 27 maja1990 r. stała się własnością […] Gminy W. (decyzja Wojewody […] nr […] z dnia […] marca 1992 r.) i obecnie stanowi własność Gminy W.
Decyzją z dnia […] kwietnia 2002 r. nr […] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. stwierdziło nieważność decyzji Prezydium Rady Narodowej W. z dnia […] kwietnia 1972 r. o odmowie przyznania prawa własności czasowej.
Od powyższej decyzji Stowarzyszenie […] złożyło wniosek o ponowne rozpatrzenia sprawy podnosząc m. in., że powyższe rozstrzygnięcie Kolegium jest przedwczesne, gdyż nie uwzględnia stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania decyzji. W szczególności organ nie uwzględnił bowiem treści zapisów
zawartych w księdze wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości oraz okoliczności, iż pozostało w toku postępowania o zwrot majątku na rzecz S […].
W tych warunkach organ orzekający postanowieniem z dnia […] października 2004 r. zawiesił – na zasadzie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. – postępowanie wywołane wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy – do czasu zakończenia postępowań w sprawach wpisów we wspomnianej wyżej księdze wieczystej.
Swoje stanowisko Kolegium uzasadniło okolicznością, że ze znajdującego się w aktach sprawy odpisu z księgi wieczystej wynikało, iż przedmiotowy grunt pozostaje w użytkowaniu wieczystym Stowarzyszenia […]. Wprawdzie, z nowego już odpisu (z przemigrowanej) księgi wieczystej […] wynikało, że użytkownikiem wieczystym gruntu jest aktualnie Stowarzyszenie […], ale w odpisie tym zamieszczona była wzmianka o złożonej od tego wpisu apelacji, złożonej przez Stowarzyszenie […]. Organ przy tym ustalił, że wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 września 2002 r. sygn. akt II SA 3836/01 została oddalona skarga Stowarzyszenia […] na decyzję Społecznej Komisji Rewindykacyjnej dotyczącej zwrotu majątku Stowarzyszenia […], rozwiązanego w […] r. przez Stowarzyszenie […] zarejestrowane w Sądzie […] w W.
W dniu 10 października 2007 r. wpłynął wniosek pełnomocnika byłego właściciela nieruchomości o podjęcia zawieszonego postępowania. Do wniosku załączono odpis z księgi wieczystej […], z którego wynikało, że użytkownikiem wieczystym przedmiotowego gruntu jest Stowarzyszenie […].
W tym stanie rzeczy Kolegium uznało, iż ustały przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania i postanowieniem z dnia […] listopada 2007 r. nr […] podjęło postępowanie.
Od postanowienia tego wpłynął wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, złożony przez Stowarzyszenie […], które stało na stanowisku, że podjęcie zawieszonego postępowania narusza dyspozycję art. 97 § 2 k.p.a., gdyż nadal niejasnym jest stan prawny dotyczący budynku znajdującego się na spornym gruncie. Z treści księgi wieczystej […] wynikało bowiem, iż Stowarzyszenie […] jest użytkownikiem wieczystym działki gruntu oraz użytkownikiem (a nie właścicielem) posadowionego na niej budynku.
Rozpatrując sprawę ponownie Kolegium podtrzymało swoje poprzednie stanowisko, iż w sprawie ustąpiła już przesłanka wymieniona w art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., będąca podstawą zawieszenia postępowania.
Organ wyjaśnił, że – stosownie do treści art. 97 § l pkt 4 k.p.a. – organ administracji publicznej zawiesza postępowanie, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. W myśl zaś, § 2 tegoż artykułu, organ podejmuje zawieszone postępowanie, gdy przyczyny te ustąpiły.
Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy Kolegium podniosło, że zawieszając postępowanie postanowieniem z dnia […] października 2004 r. organ miał na uwadze konieczność wyjaśnienia stanu prawnego nieruchomości […] położonej przy ul. […], w związku z toczącym się postępowaniem sądowym w sprawie wpisu w księdze wieczystej […]. Z ustaleń Kolegium wynikało bowiem, że w księdze tej ujawniony był wpis prawa użytkowania wieczystego do gruntu na rzecz Stowarzyszenia […], ale w dziale II tej księgi umieszczona była wzmianka o złożonej przez Stowarzyszenie […] od tego wpisu apelacji. Skoro zatem w sprawie wpisu prawa użytkowania wieczystego w księdze wieczystej […] toczyło się postępowania sądowe, to obowiązkiem Kolegium było w takiej sytuacji zawieszenie postępowania.
Obecnie, ponieważ z przedłożonego przez pełnomocnika byłego właściciela nieruchomości aktualnego, z dnia […] października 2007 r. odpisu z księgi wieczystej […] wynikało, iż w księdze tej istnieje wpis użytkowania wieczystego na rzecz Stowarzyszenia […] i brak jest już wzmianki o jakichkolwiek postępowaniach sądowych, mających na celu podważenie tego wpisu, zaistniała podstawa do podjęcia zawieszonego postępowania.
Odnosząc się do zasygnalizowanego we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy problemu związanego ze statusem budynku, organ stanął na stanowisku, że argumentacja Stowarzyszenia […], przedstawiona w tymże wniosku, będzie wzięta pod uwagę przez Kolegium w podjętym postępowaniu.
Powyższe postanowienie stało się przedmiotem skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, która wniosło Stowarzyszenie […].
Skarżący w obszernej skardze, wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia, zarzucił organowi naruszenie art. 97 § 2 k.p.a. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie w sytuacji, gdy brak było przesłanki w postaci ustąpienia przyczyny zawieszenia postępowania.
W uzasadnieniu skargi zaakcentował, że dopóki istnieją wątpliwości, co do treści wpisów w księdze wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości, to nie może się zakończyć postępowanie wywołane wnioskiem skarżącego o ponowne rozpatrzenie sprawy dotyczącej stwierdzenia nieważności decyzji dekretowej.
W skardze podnoszono zawłaszcza, że, o ile obecnie została wyjaśniona kwestia użytkowania wieczystego gruntu, o tyle nie jest nadal wyjaśniona sytuacja prawna budynku. Prawo użytkowania wieczystego do gruntu i ustanowienia prawa użytkowania budynku zostało bowiem ustanowione w niniejszym przypadku na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (Dz. U. z 1969 r. Nr 22, poz. 159). Ustawa ta, w pewnych przypadkach, dopuszczała ustanowienie – w stosunku do budynku oddanego w użytkowanie wieczyste – również prawa użytkowania wieczystego (nie prawa własności). Powyższa ustawa już nie obowiązuje a obecna regulacja, zawarta w art. 235 § 1 k.c. przewiduje, iż budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. Skarżący zwracał przy tym uwagę, iż wobec przywrócenia mu w/w wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 września 2002 r. wszelkich praw do spornej nieruchomości, jakie przysługiwały Stowarzyszeniu […], nie jest obecnie możliwe wykreślenie z księgi wieczystej wspomnianego wyżej prawa użytkowania budynku wobec faktu, że podstawą tego wpisu była umowa notarialna z dnia […] stycznia 1979 r. nr Rep. […] zawarta pomiędzy Stowarzyszeniem […] a Skarbem Państwa o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste i ustanowieniu prawa użytkowania w stosunku do budynku.
Skarżący podnosił też, że konieczność ustalenia stanu prawnego nieruchomości jest niezbędną dla oceny ewentualnych, nieodwracalnych skutków prawnych, jakie wywołała decyzja o odmowie przyznania prawa własności czasowej. Kolegium natomiast nie będzie mogło dopóty ustalić, czy owe skutki prawne decyzji o odmowie ustanowienia prawa własności czasowej były nieodwracalne, dopóki wpisy figurujące we wspomnianej wyżej księdze wieczystej nie będą odpowiadały przepisom regulującym aktualnie ich treść.
Z tego względu – zdaniem skarżącego – konieczne w tej sprawie byłoby przeprowadzenie postępowania cywilnego, co skutkuje koniecznością pozostawania przedmiotowej sprawy bez biegu.
Odpowiadając na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. wniosło o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Skargę należało uznać za nieuzasadnioną.
Jak wyżej wskazano przedmiotowa skarga skierowana była przeciwko postanowieniu o podjęciu zawieszonego postępowania, które dotyczyło stwierdzenia nieważności decyzji o odmowie przyznania prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego). Postępowanie to zostało zawieszone postanowieniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia […] października 2004 r. na zasadzie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., czyli z uwagi na wystąpienie zależności pomiędzy przyszłą decyzją administracyjną a rozstrzygnięciem przez sąd powszechny zagadnienia wstępnego, które w tym wypadku organ – w sentencji postanowienia – określił, jako postępowania w sprawach wpisów w księdze wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości. W dacie wydawania tego postanowienia pozostawało bowiem w toku postępowanie wieczystoksięgowe dotyczące wpisu prawa użytkowania wieczystego ustanowionego na gruncie nieruchomości położonej przy ul. […] w W.
Po zakończeniu w/w postępowania przez sąd, dysponując aktualnym odpisem z księgi wieczystej, organ podjął zawieszone postępowanie, podkreślając przy tym, że obecnie nie toczą się żadne, inne postępowania przed sądem (wieczystoksięgowym, cywilnym), dotyczące spornej nieruchomości.
Zatem w tych warunkach, wg Sądu, należało uznać, że istotnie ustały przyczyny, dla których postępowanie administracyjne pozostawało bez biegu.
Nadmienić wypada, że w ocenie Sądu, jeśli – zdaniem skarżącego – przedstawiona wyżej kwestia stanu prawnego budynku, dla potrzeb tego postępowania administracyjnego, wymagała jakiegokolwiek, dodatkowego wyjaśnienia, dla którego konieczne byłoby przeprowadzenie postępowania cywilnego, to nic nie stało na przeszkodzie, aby Stowarzyszenie […] – jako użytkownik wieczysty gruntu – wystąpiło ze stosownym powództwem ustalającym do sądu cywilnego. W istocie rzeczy to skarżącemu najbardziej bowiem powinno zależeć na wyjaśnieniu w/w kwestii, która w sposób bezpośredni dotyczy jego praw. Tymczasem, skarżący akcentując w skardze ów problem, żadnej tego rodzaju akcji nie podjął.
Należy w tym miejscu zaznaczyć, że postępowania wywołane zawieszeniem postępowania czy jego podjęciem mają charakter incydentalny w stosunku do głównego postępowania administracyjnego i rozpoznając skargi na postanowienia zapadłe w tego rodzaju postępowaniach Sąd administracyjny, rozstrzygający sprawę w jej granicach, nie ma zbyt dużych możliwości do zajmowania stanowiska, które bezpośrednio odnosić się będzie do meritum sprawy, rozpoznawanej przez organ, czyli w tym wypadku sprawy o stwierdzenie nieważności decyzji o odmowie uwzględnienia tzw. wniosku dekretowego. Tym niemniej, ze względu na treść argumentacji zawartej w skardze, w której skarżący uzasadnia konieczność wcześniejszego wyjaśnienia przez sąd powszechny stanu prawnego budynku poprzez wiązanie tej kwestii z instytucją występująca w procedurze administracyjnej, jaką jest instytucja nieodwracalnych skutków prawnych, które – zdaniem skarżącego – wywołała decyzja o odmowie przyznania prawa własności czasowej, trzeba nadmienić, że argumentacja ta w tej sprawie nie była przydatna.
Jak wynika z akt sprawy, prawo użytkowania wieczystego do przedmiotowego gruntu i prawo użytkowania budynku zostały ustanowione wymienioną wyżej umową notarialną z dnia […] stycznia 1979 r., z tym że umowa ta (co w skardze pominięto) została zawarta w następstwie decyzji administracyjnej z dnia […] marca 1975 r. nr […] wydanej przez Prezydenta W. o ustanowieniu użytkowania wieczystego na rzecz Stowarzyszenia […] w W. na gruncie położonym przy ul. […]. Decyzja ta zresztą została przywołana w treści w/w aktu. Zatem skutek cywilny w postaci umowy istotnie w tym przypadku nastąpił, ale dopiero w wyniku wydania decyzji z dnia […] marca 1975 r. a nie decyzji o odmowie uwzględnienia wniosku dekretowego.
Z tych względów, o ile z uwagi na konieczność prawidłowego ustalenia stron przedmiotowego postępowania było istotne, któremu Stowarzyszeniu przysługuje prawo użytkowania wieczystego do gruntu dawnej nieruchomości […], o tyle nie wydaje się konieczne, aby w postępowaniu o stwierdzenie nieważności tzw. decyzji dekretowej, było niezbędne ustalenie, jakie prawo przysługuje użytkownikowi wieczystemu gruntu w stosunku do budynku posadowionego na tym gruncie. Stwierdzenie bowiem nieważności decyzji o odmowie przyznania prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego) nie eliminuje istnienia w obrocie prawnym ani decyzji o ustanowieniu prawa użytkowania wieczystego ustanowionego na rzecz skarżącego ani praw nabytych wspomnianą umową notarialną z 1979 r.
W przypadku wydania decyzji stwierdzającej nieważność decyzji dekretowej zostaje jedynie otwarta droga do ponownego rozpoznania wniosku byłego właściciela nieruchomości […] (jego następcy prawnego) o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego do jej gruntu, ale decyzja ta jeszcze nie rozstrzyga o tym wniosku.
Biorąc powyższe pod uwagę Sąd – z mocy przepisu art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – orzekł jak w sentencji.

Uzasadnienie wyroku