Sygnatura:
6191 Żołnierze zawodowi
Hasła tematyczne:
Żołnierze zawodowi
Skarżony organ:
Minister Obrony Narodowej
Data:
2008-10-24
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy
Treść wyniku:
Uchylono decyzję I i II instancji
Sędziowie:
Grażyna Malinowska-Wasik /przewodniczący/
Małgorzata Włodarska
Renata Owczarzak /sprawozdawca/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Grażyna Malinowska-Wasik Sędziowie: Sędzia WSA Renata Owczarzak (spr.) Sędzia WSA Małgorzata Włodarska Protokolant asystent sędziego Katarzyna Korycka po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 16 grudnia 2008 r. sprawy ze skargi M. K. na decyzję Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego w B. z dnia […] nr […] w przedmiocie odsetek od sum uposażeń wypłaconych po przywróceniu do służby 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Dowódcy Jednostki Wojskowej nr […] z dnia [….] Nr […], 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu, 3. zasądza od Dowódcy […] Okręgu Wojskowego w B[…] na rzecz skarżącego kwotę 2417 zł. (dwa tysiące czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Uzasadnienie: Decyzją z dnia […] lipca 2008 r. nr […] Dowódca Jednostki Wojskowej nr […] przyznał M. K. prawo do odsetek od nieterminowo wypłaconych należności związanych ze służbą wojskową w kwocie […] zł (okres od […] lipca 2006 r.).
W odwołaniu skarżący wniósł o uchylenie decyzji i przekazanie ustawowych odsetek od nieterminowo wypłaconych świadczeń należnych w okresie od […] maja 2003 r. do […] czerwca 2006 r. -do […] lipca 2006 r., tj. do dnia zapłaty. Skarżący zarzucił wydanemu rozstrzygnięciu naruszenie
art. 75 ust. 3 i art. 81 ust. 3 ustawy pragmatycznej polegające na przejęciu, że odsetki ustawowe w wypłacie świadczeń za okres od […] maja 2003 r. do […] czerwca 2006 r. stały się wymagalne dopiero […] lipca 2006 r.
– § 12 ust. 1 rozporządzenia MON z 15 czerwca 2000 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o uposażeniu żołnierzy (Dz. U. z 2000 r., Nr 62, poz. 729) przez błędne określenie wymagalności uposażenia,
– § 4 rozporządzenia MON z 20 lipca 2000 r. w sprawie nagród rocznych, nagród pieniężnych w formie wyróżnienia oraz zapomóg dla żołnierzy (Dz. U. z 2000 r., Nr 65, poz. 770) przez błędne określenie wymagalności odsetek w wypłacie nagród rocznych,
– § 5 rozporządzenia MON z 20 kwietnia 2004 w sprawie przyznawania żołnierzom zawodowym dodatkowego uposażenia rocznego (Dz. U. z 2004 r., Nr 108, poz. 1146) oraz art. 83 ust. 5 ustawy pragmatycznej przez błędne określenie wymagalności dodatkowych rocznych uposażeń od […] maja 2003 r.- […] czerwca 2006 r.
– § 3 i 9 rozporządzenia MON z 24 maja 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu korzystania przez żołnierzy zawodowych, małżonków i dzieci pozostających na ich utrzymaniu z bezpłatnych przejazdów oraz innych świadczeń socjalno-bytowych (Dz. U. z 2004 r., Nr 135, poz. 1452) oraz art. 120 ustawy pragmatycznej również przez błędne określenie wymagalności ekwiwalentów pieniężnych za przejazd raz w roku do dowolnie wybranej miejscowości za okres od […] maja 2003 r. do […] czerwca 2006 r. Zdaniem odwołującego prawo do wyżej wymienionych świadczeń powstało w terminach określonych w stosownych przepisach, a nie z chwilą uprawomocnienia się decyzji o stwierdzeniu nieważności decyzji o wypowiedzeniu stosunku służbowego. Stwierdzenie nieważności wywiera bowiem skutek ex tunc. Ponadto odwołujący się stwierdził, że wypłata tych należności nie powinna odbywać się w trybie administracyjnym. Takiego prawa nie daje art. 8 ust. 1 czy 104 ustawy pragmatycznej ani inne przepisy. Zdaniem odwołującego się ani ustawa z 17 grudnia 1974 r. o uposażeniu żołnierzy, ani ustawa z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych nie przewidują w ogóle potrzeby wydawania decyzji administracyjnej w przedmiocie ustalenia prawa do świadczeń należnych żołnierzowi. Prawo do uposażenia zasadniczego, dodatków o charakterze stałym i zwiększenia innych należności żołnierzy zawodowych (w tym odsetek), powstaje z mocy prawa. Nawet, gdyby przyjąć, że konieczne byłoby orzekanie o należnych odsetkach, to roszczenie to ma charakter cywilnoprawny, a więc należy do drogi sądowej.
Decyzją Dowódcy […] Okręgu Wojskowego Nr […] z […] sierpnia 2008 r. utrzymano w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu decyzji orzekający organ stwierdził, że mł. chor. szt. M. K. został zwolniony z zawodowej służby wojskowej na podstawie decyzji nr […]. Dowódcy […] Okręgu Wojskowego z dnia […] marca 2003 r. Decyzją Dowódcy Wojsk Lądowych Nr […] z dnia […] maja 2006 r. stwierdzono nieważność decyzji Dowódcy […] Okręgu Wojskowego.
Dokonując analizy obwiązujących przepisów organ przyjął, że roszczenie M. K. o odsetki należy oprzeć o treść art. 9 ust. 3a ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o uposażeniu żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2002 r., Nr 76, poz. 693 z późn. zm.) oraz art. 75 ust. 3 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 179, poz. 1750 z późn. zm.), zgodnie z którymi w razie zwłoki w wypłacie uposażenia i innych należności żołnierzowi przysługują odsetki od dnia, w którym uposażenie lub inna należność pieniężna stały się wymagalne. Natomiast uposażenie zasadnicze i dodatki o charakterze stałym są wypłacane miesięcznie z góry, w pierwszym dniu roboczym miesiąca, za który przysługują.
W rozpoznawanej sprawie uposażenie nie stało się wymagalne ani w dniu […] maja 2003 r., ani w żadnym kolejnym pierwszym dniu miesiąca po tej dacie, gdyż w obrocie prawnym funkcjonowała decyzja Nr […] z dnia […] marca 2003 r. Dowódcy […] Okręgu Wojskowego w sprawie wypowiedzenia mł. chor. szt. M. K. stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej i faktycznie był on zwolniony z zawodowej służby wojskowej. W tych okolicznościach nie można przyjąć, iż organ wojskowy pozostawał w zwłoce w wypłacie uposażenia.
Z chwilą uprawomocnienia się decyzji Nr […] Dowódcy Wojsk Lądowych powstało roszczenie o uposażenie, natomiast nie jest dopuszczalne przyjęcie fikcji, iż w okresie skutecznego, jakkolwiek niezgodnego z prawem, zwolnienia mł. chor. szt. M. K. z zawodowej służby wojskowej pełnił on nadal zawodową służbę wojskową i w związku z tym miał co miesiąc roszczenie o wypłatę miesięcznego uposażenia, poczynając od dnia […] maja 2003 r.
W skardze do Sądu skarżący wniósł o stwierdzenie nieważności obu decyzji, ewentualnie ich uchylenie, zarzucając naruszenie przepisów, na które wskazywał w odwołaniu od decyzji organu pierwszej instancji. Ponownie zwrócił uwagę na skutki decyzji o stwierdzeniu nieważności decyzji o wypowiedzeniu stosunku służbowego, a w konsekwencji na zasadności żądania odsetek za opóźnienie w takich terminach, jakby nie doszło do wypowiedzenia – tj. od dnia wymagalności poszczególnych świadczeń do dnia zapłaty.
Konsekwentnie prezentował też pogląd, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy właściwa jest droga sądowa. Skoro istnieje szczególny przepis uzasadniający wydanie decyzji, sprawę powinien rozstrzygnąć sąd powszechny.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. zważył, co następuje:
Skarga jest uzasadniona.
Skarżący wystąpił z wnioskiem z […] kwietnia 2007 r. o przyznanie prawa do należności żołnierza zawodowego za okres od […] maja 2003 r. do […] czerwca 2006 r. wraz z ustawowymi odsetkami. Decyzja organu I instancji przyznawała odsetki od wypłaty zaległych należności w kwocie […] zł za okres od […] do […] lipca 2006 r., nie zawierając rozstrzygnięcia co do reszty żądanych należności, które w części zostały wypłacone (należności główne), a więc żądanie stało się bezprzedmiotowe, a w części nie uwzględniono żądania (odsetek za okres wcześniejszy) przy braku rozstrzygnięcia merytorycznego w tym zakresie. W uzasadnieniu decyzji organu odwoławczego wskazywano na okoliczności nie uwzględnienia żądania z tytułu odsetek za wcześniejszy okres. Należy jednak mieć na uwadze, że merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy oznacza rozstrzygnięcie w drodze decyzji, a nie poprzez uzasadnienie decyzji rozstrzygającej o innym zakresie żądania. W tych okolicznościach należy stwierdzić, że organy naruszyły zasady postępowania wyrażone w art. 104 kpa.
Odnosząc się do kwestii trybu postępowania w sprawach o wypłatę odsetek od uposażeń i innych należności przysługujących żołnierzom zawodowym, Sąd w niniejszym składzie podziela stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z […] listopada 2007 r., iż pomimo ich cywilnoprawnego charakteru, wnioski te podlegają rozpoznaniu w postępowaniu administracyjnym.
Zasady otrzymywania uposażenia i innych należności pieniężnych przez żołnierzy zawodowych określone zostały w ustawie z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U Nr 179, poz. 1750 ze zm.), w przepisach art. 71 – 104 (Rozdział 5 ustawy).
Zgodnie z art. 71 ust. 1 oraz art. 76 ust. 1 i 4 żołnierze zawodowi otrzymują uposażenie i inne należności pieniężne określone w ustawie, przy czym prawo do uposażenia żołnierza powstaje z dniem rozpoczęcia pełnienia przez niego zawodowej służby wojskowej, a wygasa z ostatnim dniem miesiąca, w którym został zwolniony z zawodowej służby wojskowej, zaginął lub zmarł. Wypłaty uposażenia dokonuje jednostka wojskowa, na której zaopatrzeniu finansowym żołnierz pozostaje (art. 74), a organami właściwymi w tych w sprawach są dowódcy jednostek wojskowych (art. 104).
Skutki decyzji stwierdzającej nieważność decyzji o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej odnośnie uprawnień związanych z pełnieniem służby są w sprawie bezsporne w zakresie uznania, że skarżącemu przysługiwało uprawnienie do otrzymania zaległego uposażenia za okres od […] dnia maja 2003 r. do dnia […] czerwca 2006 r. Natomiast istota sporu sprowadza się do kwestii ustalenia terminu wymagalności zaległego uposażenia, w związku z wadliwym zwolnieniem ze służby wojskowej.
Wskazać należy, że stwierdzenie nieważności jest aktem deklaratoryjnym, który działa z mocą wsteczną (ex tunc), czyli od daty wydania decyzji stwierdzającej nieważność decyzji administracyjnej dotkniętej wadą. Decyzja o stwierdzeniu nieważności uchyla skutki prawne, jakie powstały od dnia doręczenia nieważnej decyzji, a organ nadzoru wydający decyzję o stwierdzeniu nieważności jedynie potwierdza ten fakt swoim rozstrzygnięciem. Została, zatem wykreowana nowa sytuacja prawna pozbawiająca wadliwą decyzję o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej zdolności wywoływania skutków prawnych. Usunięcie tej decyzji z obrotu prawnego nie tylko przywróciło stan poprzedni, lecz również zniosło jej skutki prawne. W następstwie powyższego stosunek zawodowej służby wojskowej skarżącego został reaktywowany. W tej sytuacji została spełniona przesłanka wymagana do wypłaty zaległego uposażenia i innych należności wynikająca z art. 71 ust. 1 omawianej ustawy. Dla ustalenia czy nastąpiło opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego zasadnicze znaczenie ma data wymagalności świadczenia. Wskazać należy, iż zgodnie z art. 81 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych świadczenia są wypłacane miesięcznie z góry w pierwszym dniu roboczym miesiąca, za który przysługują. W świetle natomiast przepisu art. 75 ust. 3 tejże ustawy w razie zwłoki w wypłacie uposażenia i innych należności, o których mowa w art. 73 żołnierzowi zawodowemu przysługują odsetki ustawowe od dnia, w którym uposażenie lub inna należność stały się wymagalne. Ponieważ decyzji dotyczącej wypowiedzenia skarżącemu stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej w znaczeniu prawnym nie było już od daty jej wydania, to tym samym należności z tytułu uposażenia i dodatków za okres od […] maja 2003 r. do […] czerwca 2006 r. stały się wymagalne w terminach określonych w art. 81 omawianej ustawy. Obowiązek płacenia odsetek jako świadczenia o charakterze akcesoryjnym powstał, zatem od dnia wymagalności zobowiązania głównego. Z tego względu Sąd w składzie orzekającym w niniejszej sprawie nie podziela poglądu zaprezentowanego w zaskarżonej decyzji, że roszczenie o zapłatę odsetek za zwłokę w wypłacie uposażenia stało się wymagalne dopiero po uprawomocnieniu się decyzji […] o stwierdzenie nieważności decyzji Dowódcy […] Okręgu Wojskowego.
Mając powyższe na względzie Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i w zw. z art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200, art. 209 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i § 14 ust. 2 pkt 1 lit. a w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

Uzasadnienie wyroku