Sygnatura:
6119 Inne o symbolu podstawowym 611
Hasła tematyczne:
Podatkowe postępowanie
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2009-04-20
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu
Treść wyniku:
*Oddalono skargę
Sędziowie:
Dagmara Dominik
Ewa Kamieniecka /sprawozdawca/
Marek Olejnik /przewodniczący/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marek Olejnik, Sędziowie Sędzia WSA Dagmara Dominik, Sędzia WSA Ewa Kamieniecka (sprawozdawca), Protokolant Aleksandra Słomian, po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2009 r. sprawy ze skargi L.T. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we W. Ośrodek Zamiejscowy w W. z dnia […] r. nr […] w przedmiocie orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej członka zarządu A. z siedzibą w D. za zaległość Spółki z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń 2004 r. wraz z odsetkami za zwłokę oddala skargę.
Uzasadnienie: Decyzją z dnia […] r. nr […] Naczelnik Urzędu Skarbowego w D. orzekł o odpowiedzialności podatkowej L.T. jako członka zarządu A. Spółka z o. o.
w D. za zaległości podatkowe Spółki z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń 2004 r. w kwocie […] zł oraz odsetek za zwłokę w wysokości […] zł. W motywach uzasadnienia organ pierwszej instancji wskazał, że zgodnie
z postanowieniem Sądu Rejonowego w W. z dnia […] r. ogłoszona została upadłość Spółki, a sposób prowadzenia postępowania określono jako likwidacyjny. Natomiast postanowieniem Sądu Rejonowego w W. z dnia […] r. stwierdzono ukończenie postępowania upadłościowego Spółki. Zaległości, jakie posiadał podmiot z tytułu podatku od towarów i usług i podatku dochodowego od osób fizycznych nie zostały zaspokojone w toku postępowania upadłościowego. Łączna wysokość wszystkich zaległości podatkowych na dzień ogłoszenia upadłości wynosiła […] zł, a w trakcie postępowania upadłościowego na konto urzędu wpłynęła jedynie kwota […] zł.
Organ pierwszej instancji stwierdził, że istnieją przesłanki do orzeczenia
o odpowiedzialności L.T. za zaległości podatkowe Spółki, ponieważ egzekucja prowadzona wobec Spółki okazała się bezskuteczna, a L.T. pełnił funkcję prezesa zarządu w okresie powstania zaległości. W ocenie organu strona nie wykazała, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o upadłość lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z winy strony. Strona nie wskazała też mienia, z którego egzekucja jest możliwa. Według organu w piśmie z dnia […] r. L.T. opisał bardzo ogólnie sytuację panującą w Spółce i nie przedłożył żadnych dokumentów obrazujących kondycję firmy. Wskazał, że dokumentacja księgowa Spółki była fałszowana. Powołał się na zawarty z wierzycielami układ, jednak nie wiadomo z kim został zawarty układ, jakie były jego warunki, czy Spółka wywiązała się z tego układu. Wskazał jako źródło pokrycia zobowiązań Spółki umowę cesji wierzytelności z sierpnia 2004 r. Takiej umowy jednak strona nie przedłożyła. W tej sytuacji organ uznał, że strona nie wykazała, że istnieją okoliczności zwalniające z odpowiedzialności za zaległości Spółki.
W odwołaniu od decyzji L.T. wniósł o uwolnienie go od odpowiedzialności za zaległości podatkowe Spółki oraz uwzględnienie, że wykazał źródło pokrycia znaczącej części tych zaległości. Odwołujący wyjaśnił, że w sierpniu 2004 r. Spółka zawarła umowę cesji wierzytelności z […] J.M. w D. z tytułu wykonania robót związanych z ogrodzeniem strefy sportowej i rekreacyjnej i niwelacją terenu szkoły gimnazjalnej. Prace te były wykonane przez A. z wykorzystaniem własnych środków i pracowników. Właścicielem B. był i jest J.M., który też jednocześnie był prezesem A. od lipca 2004 r. Według strony nie istniały żadne zobowiązania A. wobec B., uzasadniające zawarcie umowy cesji. W archiwum, które przechowuje dokumenty po zlikwidowanej Spółce nie udało się odnaleźć tej umowy. Urząd Miejski w D. przelał za wykonane prace łącznie ponad […] zł na konto B. Według strony wyprowadzenie z firmy znaczących środków w wyniku zawarcia umowy cesji może być źródłem pokrycia części zobowiązań wobec urzędu skarbowego.
Strona wskazała również, że od stycznia 2001 r. Spółka zapłaciła wierzycielom ponad 500.000 zł w wykonaniu zawartego układu. Do zapłaty pozostało […] zł. Układ sądowy został dopiero rozwiązany w lutym 2005 r. na wniosek syndyka masy upadłości.
Strona podniosła, że w archiwum znajduje się kilkanaście bezwartościowych dokumentów, prawdopodobnie reszta dokumentów Spółki została zniszczona.
Odwołujący wyjaśnił również, że dokumentacja finansowa A. w latach 1995 – 1998 r. była fałszowana. W wyniku takich działań zarząd Spółki ukrył przed wspólnikami ponad […] mln poniesionych kosztów. Prowadzenie potrójnej księgowości spowodowało, że również strona podejmowała decyzje w nierealnych warunkach.
Ponadto strona wskazała, że stan jej zdrowia uległ w 2007 r. znacznemu pogorszeniu, po przebytym wylewie i prawostronnym paraliżu, a jej jedynym źródłem dochodu jest renta w wysokości […]zł, z której utrzymuje żonę i 17 – letnią córkę.
Po rozpatrzeniu odwołania, Dyrektor Izby Skarbowej we W. Ośrodek Zamiejscowy w W. decyzją z dnia […] r. nr […] utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Organ odwoławczy, powołując się na treść art. 116 Ordynacji podatkowej wskazał, że L.T. pełnił obowiązki członka zarządu Spółki w czasie powstania zobowiązania z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń 2004 r. Zdaniem organu nie budzi również wątpliwości bezskuteczność egzekucji wobec Spółki. W dniu […] r. Sąd ogłosił upadłość Spółki, a w dniu […] r. stwierdził ukończenie postępowania upadłościowego poprzez likwidację majątku Spółki. Następnie w dniu […] r. wpisano w Krajowym Rejestrze Sądowym informację o ukończeniu postępowania upadłościowego oraz wykreślono podmiot z KRS – u.
Organ wskazał, że Spółka od wielu lat borykała się z problemami finansowymi, co potwierdza wysokość zysków/strat osiąganych w latach 1998 – 2003, a strona miała świadomość istniejącego stanu rzeczy. W sprawozdaniu z działalności zarządu za rok 2002 strona potwierdziła zmniejszenie majątku przedsiębiorstwa o 41 % (sprzedaż ruchomości). W sprawozdaniu z działalności zarządu za rok 2003 strona potwierdziła negatywne zakończenie restrukturyzacji długów podatkowych oraz informowała
o narastających zobowiązaniach wobec pracowników, nieuiszczaniu składek do
ZUS – u, zaprzestaniu płacenia długów wobec dostawców.
Organ zwrócił uwagę, że strona przestała pełnić funkcję członka zarządu z dniem 30 czerwca 2004 r., a już w dniu 9 listopada 2004 r. ogłoszono upadłość Spółki. Natomiast bez znaczenia dla sprawy pozostaje zawarcie układu z wierzycielami
i wywiązanie się w znacznym stopniu z zobowiązań. Odnośnie podnoszonej przez stronę kwestii umowy cesji, organ wskazał, że zawarcie takiej umowy nie stwarza możliwości wszczęcia egzekucji w stosunku do tego mienia, bowiem Spółka nie istnieje
i został zlikwidowany jej majątek.
Organ odwoławczy poinformował też stronę, że aktualna sytuacja materialna
i zdrowotna strony mogą być wzięte pod uwagę w innym postępowaniu podatkowym, np. w sprawie udzielenia ulgi podatkowej w spłacie zaległych zobowiązań podatkowych.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji, ponownie podnosząc argumenty zawarte
w odwołaniu. Skarżący wskazał na możliwość zaspokojenia znacznej części zobowiązań spółki, zarzucając bezpodstawne zawarcie umowy cesji w sierpniu 2004 r. pomiędzy Spółką i B. J.M. i przelanie na konto B. kwoty ponad […] zł. Skarżący wskazał również na układ zawarty z wierzycielami w 2000 r., którego wykonanie umożliwiło redukcję zadłużenia Spółki o 40 % oraz na fałszowanie dokumentacji finansowej Spółki w latach 1995 – 1998. Ponadto skarżący wskazał na swoja trudną sytuację materialną i zły stan zdrowia.
W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej (…). Kontrola,
o której mowa w § 1, sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (art. 1 § 2).
Stosownie do art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) uwzględnienie skargi następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.
W ocenie Sądu wniesiona skarga nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zarówno zaskarżona decyzja, jak i poprzedzająca ją decyzja organu pierwszej instancji nie uchybiają prawu.
Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest kwestia odpowiedzialności skarżącego, jako członka zarządu A. Spółka z o. o. za zaległości Spółki z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń 2004 r.
Odpowiedzialność osób trzecich za zaległości podatkowe ma miejsce
w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania podatkowego przez podatnika (płatnika) lub jego następcę prawnego. Odpowiedzialność osób trzecich ma charakter akcesoryjny, gdyż nie może powstać bez uprzedniego powstania obowiązku wobec pierwotnego dłużnika. Jest to także odpowiedzialność subsydiarna (posiłkowa), ponieważ wierzyciel podatkowy nie ma swobody w kolejności zgłaszania roszczenia do podatnika lub osoby trzeciej, lecz kolejność ta jest ściśle określona przez przepisy prawa podatkowego. Możliwość orzekania o odpowiedzialności osoby trzeciej warunkowana jest wcześniejszym niewykonaniem zobowiązania przez podatnika,
a prowadzenie wobec niej egzekucji dopuszczalne jest jedynie w przypadku, gdy egzekucja z majątku podatnika okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Osoby trzecie odpowiadają za należności podatnika całym swoim majątkiem, co oznacza, że ich odpowiedzialność ma charakter osobisty. Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich ukształtowana została jako solidarna z podatnikiem (por. R. Dowgier w:
C. Kosikowski, L. Etel, R. Dowgier, P. Pietrasz, Sł. Presnarowicz, Ordynacja podatkowa, Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, wydanie I, str. 443).
Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich uzależniona jest od spełnienia wymogów ogólnych wskazanych w przepisach art. 107 – 109 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), natomiast krąg podmiotów, które ponoszą odpowiedzialność z tytułu cudzych zaległości podatkowych został określony w art. 110 – 117 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (…) odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:
1) nie wykazał, że:
a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo
b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;
2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
Odpowiedzialność członków zarządu, określona w § 1, obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu (art. 116 § 2).
Stosownie do brzmienia art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej organ podatkowy zobowiązany jest wykazać jedynie okoliczności pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce. Natomiast ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności spoczywa na członku zarządu. Takie rozłożenie ciężaru dowodu nie zwalnia organu podatkowego od obowiązku dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy – art. 122 Ordynacji podatkowej, wyczerpującego rozpatrzenia i oceny okoliczności na podstawie całego materiału dowodowego sprawy – art. 187 § 1 i 191 Ordynacji podatkowej.
W niniejszej sprawie bezsporne pomiędzy stronami jest, że skarżący pełnił
w okresie powstania zaległości podatkowej wynikającej z zobowiązania w podatku od towarów i usług za styczeń 2004 r. funkcję prezesa zarządu Spółki (funkcję tę pełnił od 2001 r. do 30 czerwca 2004 r.). Bezsporne w sprawie jest również, że egzekucja wobec Spółki okazała się bezskuteczna. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na istotę i cele postępowania upadłościowego. Instytucja upadłości jest środkiem do zaspokojenia wierzycieli z majątku dłużnika w drodze przymusowej, ma na celu wspólne i równe zaspokojenie wszystkich grup wierzycieli w drodze likwidacji masy upadłości przez spieniężenie jej składników i podział uzyskanych funduszy między wierzycieli (w ramach poszczególnych kategorii wierzytelności). Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie winno zapewnić ochronę praw wierzycieli oraz zaspokojenie roszczeń wobec upadłego w sposób przewidziany przepisami prawa. Jak wskazał organ podatkowy, w dniu […] r. Sąd Rejonowy w W. stwierdził ukończenie postępowania upadłościowego poprzez likwidację majątku Spółki, a w dniu […] r. Spółka została wykreślona z Krajowego Rejestru Sądowego – Rejestru Przedsiębiorców. Postępowanie upadłościowe prowadzone wobec Spółki nie doprowadziło więc do pełnego zaspokojenia roszczeń wierzycieli, w tym zaległości podatkowych. Na dzień ogłoszenia upadłości zaległości podatkowe Spółki wynosiły […]zł. Natomiast w trakcie trwania postępowania upadłościowego na konto organu wpłynęła jedynie kwota […] zł.
Skarżący wskazał jako okoliczność uwalniającą go od odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe Spółki fakt bezpodstawnego, jego zdaniem, przeniesienia wierzytelności przez Spółkę na rzecz B. J.M. Według strony wyprowadzenie z firmy znaczących środków w kwocie ponad […] zł w wyniku zawarcia umowy cesji może być źródłem pokrycia części zobowiązań wobec urzędu skarbowego. Należy jednak zauważyć, że nie jest możliwe egzekwowanie przez organ podatkowy zaległości podatkowych zlikwidowanej Spółki ze środków innego podmiotu gospodarczego na podstawie informacji skarżącego o bezpodstawnym jego zdaniem "wyprowadzeniu z firmy znaczących środków" ze Spółki. Postępowanie upadłościowe wobec Spółki zostało zakończone, a majątek Spółki ustalony w trakcie tego postępowania został w całości zlikwidowany.
Jako kolejną okoliczność uwalniającą od odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe Spółki skarżący wskazał fakt realizowania przez Spółkę układu zawartego
z wierzycielami w 2000 r., którego wykonanie umożliwiło redukcję zadłużenia Spółki
o 40 %. Jak podał skarżący układ z wierzycielami został rozwiązany w lutym 2005 r. przez syndyka masy upadłości. Należy jednak zauważyć, że częściowa spłata zadłużenia nie poprawiła w istotnym stopniu sytuacji Spółki. Jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie skarżący wiedział o trudnej sytuacji finansowej Spółki. Problemy finansowe występowały w Spółce od wielu lat, o czym świadczą wyniki finansowe Spółki (wysokość zysków/strat) oraz dane wynikające ze sprawozdań
z działalności zarządu A. za 2002 r. i 2003 r. Spółka w latach 1998 – 2003 ponosiła straty, z wyjątkiem roku 2001 (str. 4 sprawozdania za rok 2003). W sprawozdaniu
z działalności zarządu za 2002 r. skarżący wskazał, że "osiągnięty w roku 2002 wynik strata w wysokości […] tys. zł jest znacznym pogorszeniem wyników działalności Spółki w porównaniu z rokiem 2001". Według skarżącego "Spółka w najbliższych miesiącach musi podjąć decyzję o radykalnym zmniejszeniu kosztów stałych o około 45-50 % lub zakończyć działalność". Również w sprawozdaniu z działalności zarządu za 2003 r. (strata w wysokości […] zł) skarżący stwierdził, że "majątek firmy
z trudnością wystarczy na spłatę wszystkich zobowiązań, dlatego decyzja o zgłoszeniu wniosku o upadłość wydaje się nieuchronna i niezbędna". Skarżący wskazał na zakończenie się niepowodzeniem restrukturyzacji, "gdyż z powodu braku możliwości zapłaty kwoty […] tysięcy złotych dla Urzędu Skarbowego nie uzyskano obniżenia zadłużenia o […] tys. zł." Jednakże pomimo powyższych okoliczności nie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości Spółki w okresie pełnienia przez skarżącego funkcji prezesa zarządu. Wniosek ten został zgłoszony wkrótce po zakończeniu pełnienia przez skarżącego tej funkcji.
Skarżący nie wykazał również wpływu na niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości Spółki okoliczności fałszowania dokumentacji finansowej Spółki w latach 1995 – 1998, ujawnionej jak wyjaśnił skarżący dopiero w kwietniu 2004 r. Poniesione
w tych latach koszty nie wpływały zdaniem Sądu na ocenę rzeczywistej, udokumentowanej sytuacji Spółki w okresie pełnienia funkcji prezesa zarządu przez skarżącego.
W tych okolicznościach nie można uznać, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości nastąpiło bez winy skarżącego.
Natomiast aktualna sytuacja materialna i zdrowotna strony mogą być wzięte pod uwagę, jak słusznie wskazał organ odwoławczy, w innym postępowaniu podatkowym, np. w sprawie udzielenia ulgi podatkowej w spłacie zaległych zobowiązań podatkowych.
Z powyższych względów uznając zarzuty skargi za nieuzasadnione i nie stwierdzając naruszenia prawa, Sąd na podstawie art. 151 ustawy Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skargę oddalił.

Uzasadnienie wyroku