Sygnatura:
6118 Egzekucja świadczeń pieniężnych
Hasła tematyczne:
Koszty sądowe
Sygn. powiązane: I SA/Kr 1116/08
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2009-09-25
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżone postanowienie i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w…
Sędziowie:
Arkadiusz Cudak /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA (del.) Arkadiusz Cudak po rozpoznaniu w dniu 15 października 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia W. P. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 23 lipca 2009 r., sygn. akt I SA/Kr 1116/08 w zakresie pozostawienia wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych bez rozpoznania w sprawie ze skargi W. P. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 16 lipca 2008 r., nr […] w przedmiocie uchybienia terminu do wniesienia zażalenia postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Krakowie.
Uzasadnienie: Postanowieniem z dnia 23 lipca 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie pozostawił wniosek skarżącego o zwolnienie z kosztów sądowych bez rozpoznania.
Z uzasadnienia wynika, że pismem z dnia 16 grudnia 2008 r. skarżący W. P. wniósł o zwolnienie od wpisu sądowego od skargi. Następnie 3 lutego 2009r. skarżący złożył wniosek o przyznanie prawa pomocy na urzędowym formularzu.
Zarządzeniem z dnia 20 marca 2009 roku referendarz sądowy pozostawił powyższy wniosek bez rozpoznania, podając w uzasadnieniu, iż skarżący pomimo wezwania nie uzupełnił w sposób należyty braków wspomnianego wniosku. Pismem z dnia 6 kwietnia 2009 roku W. P. wniósł sprzeciw.
Zarządzeniem z dnia 26 maja 2009 roku Sąd wezwał skarżącego o uzupełnienie braków wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez przedłożenie odpowiednich dokumentów na okoliczność wykazania stanu majątkowego oraz możliwości płatniczych W. P. pod rygorem pozostawienia jego wniosku bez rozpoznania. W piśmie z dnia 10 czerwca 2009 roku skarżący stwierdził, iż już poprzednio uzupełnił omawiany wniosek i nadal podtrzymuje swoje wcześniejsze wyjaśnienia.
Sąd I instancji przytoczył treść art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) – zwanej dalej p.p.s.a. Wskazał, że zgodnie z art. 252 p.p.s.a. wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna, ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym oraz oświadczenie strony o niezatrudnieniu lub niepozostawaniu w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Wojewódzki Sąd Administracyjny dodał, że jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku, okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego. Stosownie zaś do treści art. 257 p.p.s.a. – wniosek o przyznaniu prawa pomocy, którego braków nie uzupełniono w wyznaczonym terminie pozostawia się bez rozpoznania.
Sąd I instancji wyjaśnił, że w niniejszej sprawie skarżący w załączonym do wniosku oświadczeniu o stanie majątkowym i rodzinnym zaznaczył tylko, iż jego wynagrodzenie za pracę zostało zajęte przez komornika. W piśmie uzupełniającym zaś podkreślił, że wszystkie dokumenty potwierdzające jego zły stan materialny znajdują się w aktach, a Sąd nie ma prawa żądać innych dokumentów, gdyż jego wniosek nie budzi wątpliwości, co do rzetelności. Zdaniem Sądu jednak informacja wyłącznie o zajęciu wynagrodzenia nie pozwala na pełną ocenę faktycznych możliwości płatniczych i stanu majątkowego skarżącego. W szczególności nie wiadomo, z jakich dochodów skarżący się utrzymuje i jakie ponosi comiesięczne wydatki. Bez tych podstawowych informacji nie można w zasadzie nic powiedzieć o jego kondycji majątkowej i możliwościach płatniczych. Sam fakt zajęcia wynagrodzenia nie przesądza jeszcze o trudnej sytuacji finansowej skarżącego. Wbrew też jego stanowisku w aktach sprawy nie ma innych danych w tym zakresie. Dlatego w opinii Sądu I instancji zasadne było wezwanie W. P. o uwiarygodnienie swojego stanowiska poprzez przedłożenie odpowiednich dokumentów. Wobec braku zadośćuczynienia temu obowiązkowi Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 257 p.p.s.a. pozostawił wniosek bez rozpoznania.
Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł skarżący W. P. Autor środka zaskarżenia w uzasadnieniu wskazał, że postanowienie jest wadliwe. Wypełnił bowiem wskazany przez Sąd formularz. Domaganie się zaś przedłożenia dokumentów i dalszych wyjaśnień jest zbędne i narusza przepis art. 255 p.p.s.a. oraz art. 45 pkt 1 Konstytucji, a także art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Wskazując na powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie jest zasadne, aczkolwiek z innych względów niż podniesione przez skarżącego.
Na wstępie trzeba zaznaczyć, że zgodnie z treścią art. 220 § 1 p.p.s.a. Sąd nie może rozpoznać merytorycznie skargi dopóki nie zostanie uiszczony wpis sądowy od tego pisma procesowego, bądź też skarżący nie zostanie zwolniony od obowiązku jego uiszczenia.
Zaskarżone postanowienie zapadło w postępowaniu incydentalnym wywołanym wnioskiem skarżącego o przyznanie prawa pomocy. Skarżący złożył w toku tego postępowania wniosek na urzędowym formularzu (art. 252 i art. 256 p.p.s.a.). W tym wniosku W. P. wskazał jedynie, że zajęto wynagrodzenie oraz obecnie od 31 sierpnia 2008 r. nie posiada dochodów. W związku z tak enigmatycznie wypełnionym wnioskiem o prawo pomocy zasadnie wezwano skarżącego do jego uzupełnienia poprzez złożenie dodatkowych oświadczeń i przedłożenie dokumentów. Zgodnie bowiem z art. 255 p.p.s.a., jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku, okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.
Bezspornym jest, że skarżący nie wykonał obowiązku nałożonego na niego zarządzeniem z dnia 26 maja 2009. Pomimo tego należy uznać, że Sąd I instancji naruszył przepis art. 257 p.p.s.a. Pomijając fakt, że pozostawienie wniosku bez rozpoznania powinno nastąpić w drodze zarządzenia przewodniczącego, a nie w postaci postanowienia, należy stwierdzić, że brak było podstaw do zastosowania tego przepisu. Pozostawienie bez rozpoznania wniosku o przyznanie prawa pomocy może bowiem nastąpić, zgodnie z art. 257 p.p.s.a., tylko wówczas, gdy nie został złożony na urzędowym formularzu lub gdy strona nie usunęła formalnych braków takiego wniosku. Odmienna natomiast jest sytuacja, gdy sąd uznał informacje wynikające z takiego wniosku za niewystarczające i na podstawie art. 255 p.p.s.a. zażądał dodatkowych dokumentów źródłowych dotyczących stanu majątkowego, rodzinnego lub dochodów strony. Niezłożenie takich dowodów nie pozwala na pozostawienie wniosku bez rozpoznania, lecz jest równoznaczne z niewykazaniem przez stronę podstaw do przyznania prawa pomocy i uzasadnia oddalenie jej wniosku. Takie stanowisko prezentowane jest konsekwentnie w judykaturze (zob. postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia: 8 listopada 2006 r., II OZ 1112/06, ONSAiWSA 2007, nr 4, poz. 79; 31 lipca 2008 r., I FZ 272/08; 16 lipca 2008 r., II GZ 141/08; 5 czerwca 2008 r., I FZ 236/08; 31 marca 2005 r., II FZ 126/05, ONSAiWSA 2006, nr 1, poz. 13). Pogląd taki prezentowany jest także w piśmiennictwie przedmiotu (zob. B. Dauter, Prawo pomocy, PP 2007, nr 1, s. 41; M. Grzymisławska-Cybulska, Rozpoznawanie wniosków o przyznanie prawa pomocy osobom fizycznym w praktyce sądów administracyjnych, Administracja 2006, nr 3, s. 81). Pozostawienie więc wniosku strony bez rozpoznania nastąpiło w niniejszej sprawie z naruszeniem art. 257 p.p.s.a.
Ponownie rozpoznając sprawę Wojewódzki Sąd Administracyjny dokona merytorycznej oceny wniosku, w oparciu o wskazane przez skarżącego informacje i uzasadnienie w nim przedstawione, czy skarżący wykazał istnienie przesłanek do udzielenia prawa pomocy w żądanym zakresie.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia.

Uzasadnienie wyroku