Sygnatura:
6321 Zasiłki stałe
Hasła tematyczne:
Pomoc społeczna
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2009-09-22
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie
Treść wyniku:
Uchylono decyzję I i II instancji
Sędziowie:
Grażyna Pawlos-Janusz /sprawozdawca/
Joanna Cylc-Malec
Witold Falczyński /przewodniczący/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Witold Falczyński, Sędziowie Sędzia NSA Grażyna Pawlos-Janusz (sprawozdawca), Sędzia WSA Joanna Cylc-Malec, Protokolant Asystent sędziego Jakub Polanowski, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 13 listopada 2009 r. sprawy ze skargi A. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia […] r. nr […] w przedmiocie zasiłku stałego uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Kierownika Działu Świadczeń Miejskiego Centrum Pomocy Rodzinie z dnia […] r. nr […] wydaną z upoważnienia Prezydenta Miasta.
Uzasadnienie: Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 29 czerwca 2009 r., po rozpoznaniu odwołania Andrzeja S. od decyzji wydanej z upoważnienia Prezydenta Miasta Zamościa przez Kierownika Działu Świadczeń Miejskiego Centrum Pomocy Rodzinie z dnia 26 maja 2009 r. nr […], przyznającej Andrzejowi S. zasiłek stały w kwocie 444 zł miesięcznie wraz z opłaceniem składki na ubezpieczenie zdrowotne od dnia 1 maja 2009 r. – utrzymało tę decyzję w mocy.
W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ odwoławczy wyjaśnił, iż Andrzej S. w okresie od 21 grudnia 2008 r. do dnia 6 maja 2009 r. nie posiadał statusu osoby niezdolnej do pracy z powodu niepełnosprawności, gdyż orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 12 grudnia 2006 r. o stopniu niepełnosprawności został on uznany za osobę o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w okresie do 20 grudnia 2008 r., a ponowne orzeczenie zaliczające Andrzeja S. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zapadło w dniu 6 maja 2009 r. Wniosek o przyznanie zasiłku stałego został złożony przez stronę w dniu 15 maja 2009 r. W związku z tym wymienioną wyżej decyzją organ pierwszej instancji przyznał Andrzejowi S. wnioskowane świadczenie od dnia 1 maja 2009 r., to jest od dnia miesiąca, w którym złożył on wniosek wraz z wymaganą dokumentacją. Jednocześnie wnioskodawcy przyznano świadczenie z pomocy społecznej w formie opłacenia składki zdrowotnej w wysokości wynikającej z przepisów odrębnych na okres pobierania zasiłku stałego.
Odwołanie od decyzji organu pierwszej instancji złożył Andrzej S. domagając się zmiany tej decyzji, poprzez wyrównanie różnicy pomiędzy należnym mu zasiłkiem stałym a wypłaconym zasiłkiem okresowym w okresie od grudnia 2008 r. do kwietnia 2009 r. w łącznej kwocie 979,55 zł. Odwołujący się podniósł, iż po utracie przez niego w dniu 21 grudnia 2008 r. prawa do zasiłku stałego MOPR decyzją z dnia 26 stycznia 2009 r. przyznał mu w okresie od stycznia do kwietnia 2009 r. zasiłek okresowy w kwocie 238,50 zł miesięcznie. W dniu 6 maja 2009 r. ponownie orzeczono u niego umiarkowany stopień niepełnosprawności istniejący nieprzerwanie od 5 października 2006 r. Mimo tego organ pierwszej instancji przyznał mu wnioskowany zasiłek od dnia 1 maja 2009 r., nie zaś – jak powinien był uczynić – od 21 grudnia 2008 r.
Kolegium podkreśliło, iż wbrew twierdzeniom odwołującego się, organ pierwszej instancji prawidłowo przyznał mu świadczenie od dnia 1 maja 2009 r. na podstawie art. 106 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej. Organ ten podkreślił, iż orzeczenie z dnia 12 grudnia 2006 r. uznające Andrzeja S. za osobę o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności utraciło ważność w dniu 20 grudnia 2008 r., zaś wniosek o ponowne ustalenie niepełnosprawności złożył on po tym terminie, to jest w dniu 6 stycznia 2009 r. Tym samym, zdaniem Kolegium, w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi kontynuacja świadczenia, gdyż przepisy ustawy o pomocy społecznej uzależniają datę przyznania świadczenia wyłącznie od daty złożenia wniosku wraz z wymaganymi dokumentami i nie przewidują kontynuacji świadczenia w zależności od stanu zdrowia wnioskodawcy.
Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wniósł Andrzej S., domagając się uchylenia zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji oraz przyznania mu zasiłku stałego od dnia 21 grudnia 2008 r., ewentualnie zaś od daty złożenia wniosku o ustalenie stopnia niepełnosprawności, to jest od dnia 6 stycznia 2009 r. Skarżący podkreślił, iż wbrew temu, co wskazało Kolegium w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, w okresie od 21 grudnia 2008 r. do dnia 6 maja 2009 r. posiadał status osoby niezdolnej do pracy, a potwierdza to znajdujące się w aktach sprawy orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 6 maja 2009 r. Wyjaśnił, iż złożony przez niego wniosek był wnioskiem o kontynuację wypłaty zasiłku stałego, a on sam nie miał wpływu na opóźnienie w wydaniu przez uprawniony organ kolejnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Ponadto, wbrew twierdzeniom Kolegium, w rozpoznawanej sprawie nie mógł mieć zastosowania art. 106 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej.
W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Dokonując oceny zaskarżonej decyzji, w zakresie jej zgodności z obowiązującym prawem należy stwierdzić, że decyzja ta wydana została z naruszeniem prawa, a zatem skarga jest zasadna.
Z akt administracyjnych sprawy wynika, iż orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 12 grudnia 2006 r. skarżący został uznany za osobę o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w okresie do 20 grudnia 2008 r. (k. 33 akt adm.). Na podstawie tego orzeczenia organ pierwszej instancji decyzją z dnia 14 sierpnia 2007 r. przyznał mu zasiłek stały od dnia 1 sierpnia 2007 r. do dnia 20 grudnia 2008 r. Wysokość tego świadczenia była zmieniana decyzjami z dnia 14 grudnia 2007 r. i z dnia 16 lipca 2008 r. (k. 61, 76, 96 akt adm.).
W dniu 6 stycznia 2009 r. skarżący Andrzej S. złożył do Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wniosek o ponowne ustalenie stopnia niepełnosprawności Orzeczeniem z dnia 6 maja 2009 r. skarżący został zaliczony na stałe do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Z orzeczenia tego wynika, iż orzeczony stopień niepełnosprawności istnieje u skarżącego nieprzerwanie od dnia 5 października 2006 r. (k. 117 akt adm.).
Powołaną wyżej decyzją z dnia 26 maja 2009 r. organ pierwszej instancji, po rozpatrzeniu wniosku skarżącego z dnia 15 maja 2009 r., przyznał mu zasiłek stały bezterminowo (wraz ze świadczeniem w formie składki na ubezpieczenie zdrowotne, która ma być opłacana za wnioskodawcę w okresie pobierania tego zasiłku) od dnia 1 maja 2009 r., to jest od miesiąca złożenia wniosku z wymaganą dokumentacją. Zaskarżoną decyzją Kolegium utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji.
Jako podstawę prawną przyznania skarżącemu zasiłku stałego od dnia 1 maja 2009 r. organy administracji orzekające w sprawie wskazały art. 106 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 115 poz. 728 ze zm.), zgodnie z którym świadczenia z pomocy społecznej przyznaje się i wypłaca za okres miesiąca kalendarzowego, począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek wraz z wymaganą dokumentacją.
Organy te podkreśliły, że skoro skarżący złożył wniosek o przyznanie zasiłku stałego wraz z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w dniu 15 maja 2009 r., to zasiłek stały należało przyznać od 1 maja 2009 r., a brak było podstaw do przyznania skarżącemu tego świadczenia w okresie od 21 grudnia 2008 r. do 6 maja 2009 r., gdyż w tym okresie skarżący nie legitymował się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Stanowisko takie jest nieuzasadnione.
W świetle powołanego art. 106 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej zasadą jest, że przyznanie świadczenia z pomocy społecznej, w tym zasiłku stałego, następuje począwszy od miesiąca w którym został złożony wniosek wraz z wymaganą dokumentacją.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 kwietnia 2006 r. (I OSK 743/05, ONSAiWSA 2006, nr 6, poz. 177) wskazał jednak, że "w sprawie o kontynuację zasiłku stałego, w której kolejne orzeczenie o niepełnosprawności zostało przez uprawnione organy wydane z opóźnieniem wskutek okoliczności, za które strona nie ponosi odpowiedzialności, nie ma zastosowania przepis określający początek przyznania i wypłacania zasiłku, uzależniając go od daty złożenia wniosku".
Wyrok ten odnosił się wprawdzie do dawnego art. 43 ust. 6 poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 ze zm.), lecz stanowisko w nim wyrażone zachowuje aktualność w rozpoznawanej sprawie, gdyż treść powołanego przepisu jest zgodna z treścią normy art. 106 ust. 3 aktualnie obowiązującej ustawy (por. wyroki: WSA w Bydgoszczy z dnia 22 października 2008 r., II SA/Bd 613/08, niepubl., WSA w Poznaniu z dnia 13 marca 2008 r., sygn. IV SA/Po 839/07, niepubl., WSA w Rzeszowie z dnia 31 stycznia 2008 r., II SA/Rz 713/07, niepubl. WSA we Wrocławiu z dnia 10 stycznia 2008 r., IV SA/Wr 493/07, niepubl. i WSA w Poznaniu z dnia 14 listopada 2007 r., IV SA/Po 325/07, niepubl.).
Skarżący Andrzej S., czego nie kwestionowały organy, nie ponosi winy za opóźnienie w wydaniu orzeczenia przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Zamościu. W związku z tym organy administracji orzekające w niniejszej sprawie winny były przyjąć istnienie ciągłości zasiłku stałego, niezależnie od daty złożenia kolejnego wniosku o przyznanie tego świadczenia.
W rozpoznawanej sprawie jest bezsporne, iż Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności orzeczeniem z dnia 6 maja 2009 r., zaliczył skarżącego do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności od dnia 5 października 2006 r. na stałe. Oznacza to, iż wbrew stanowisku organów obu instancji, skarżący w okresie od 21 grudnia 2008 r. do dnia 6 maja 2009 r. był osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Powyższe stanowisko Sądu jest też zgodne ze stanowiskiem wyrażonym w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007 r. (P 28/07, OTK seria A 2007, nr 9, poz. 106), w którym Trybunał orzekł, że art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 992, ze zm.) w zakresie, w jakim stanowi, że w wypadku wniosku o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 lat, legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności uzyskanym w wyniku rozpoznania przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności jej odwołania od orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, prawo do świadczeń rodzinnych ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, jest niezgodny z art. 2 w zw. z art. 69 Konstytucji RP.
W uzasadnieniu powołanego wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że "niedopuszczalne jest, by ryzyko nieprawidłowego działania administracyjnego (w postaci nieterminowości, wadliwego, bo błędnego dokonania oceny niepełnosprawności) było przerzucone na osobę ubiegającą się o zasiłek (pielęgnacyjny)". Trybunał podkreślił, że art. 24 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych nie można oceniać w oderwaniu od całości regulacji dotyczącej przyznania zasiłku pielęgnacyjnego, zamieszczonej w dwóch różnych ustawach, a która łącznie w dwóch różnych postępowaniach – ma prowadzić do uzyskania decyzji przyznającej zasiłek pielęgnacyjny, zatem z punktu widzenia celu wykreowanego przez ustawodawcę mechanizmu, to jest uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego, istniejąca regulacja jest niespójna, nielogiczna w zakresie: data lub okres powstania znacznej niepełnosprawności, a data przyznania zasiłku pielęgnacyjnego (por. pkt 5.2 uzasadnienia).
Należy zauważyć, iż przepisy art. 37 i art. 106 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej oraz art. 16 i art. 24 ust. 2 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych przewidują podobne zasady przyznawania świadczeń związanych z niepełnosprawnością. Jednym z warunków uzyskania zarówno zasiłku stałego, jak i zasiłku pielęgnacyjnego jest ustalenie niepełnosprawności przez odpowiedni organ w odrębnym postępowaniu. Zbieżne są również cele obu wymienionych świadczeń.
Ponownie należy więc podkreślić, iż skoro skarżący, czego organy administracji orzekające w rozpoznawanej sprawie nie kwestionowały, nie ponosi winy za opóźnienie w wydaniu orzeczenia przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, to organy te powinny były przyjąć istnienie ciągłości zasiłku stałego, niezależnie od daty złożenia kolejnego wniosku o przyznanie tego świadczenia.
Wskazane wyżej uchybienia powodują konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 litera "a" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Wobec naruszenia przepisów prawa materialnego także przez organ pierwszej instancji, Sąd uchylił również decyzję tego organu, uznając, że jest to konieczne dla końcowego załatwienia sprawy (art. 135 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).
Rozpoznając sprawę ponownie uwzględnią organy administracji wszystkie przedstawione wyżej uwagi. Organy administracji będą miały na uwadze dokonaną przez Sąd wykładnię przepisów ustawy, w szczególności zaś art. 106 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
Z tych względów Sąd orzekł, jak w sentencji.
Uzasadnienie wyroku