Sygnatura:
6118 Egzekucja świadczeń pieniężnych
Hasła tematyczne:
Egzekucyjne postępowanie
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2009-08-20
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżone postanowienie
Sędziowie:
Irena Krzemieniewska /sprawozdawca/
Krzysztof Szczygielski /przewodniczący/
Małgorzata Łuczyńska

Sentencja

Dnia 13 listopada 2009 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Krzysztof Szczygielski Sędziowie Sędzia NSA Irena Krzemieniewska (spr.) Sędzia WSA Małgorzata Łuczyńska Protokolant Pomocnik sekretarza Dominika Ratajczyk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 listopada 2009 roku sprawy ze skargi J. B. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia […] nr […] w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności zażalenia 1. uchyla zaskarżone postanowienie; 2. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. na rzecz skarżącego J. B. kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych.
Uzasadnienie: Decyzją z dnia […]roku nr […] Naczelnik Urzędu Skarbowego w Ł. orzekł o solidarnej odpowiedzialności J.B. jako członka zarządu Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością "A" za zaległości podatkowe wynikające z działalności spółki w podatku od towarów i usług za wskazane w decyzji miesiące 2001 roku oraz 2002 roku.
Na podstawie powyższej decyzji Naczelnik Urzędu Skarbowego w Ł. wystawił na J.B. tytuły wykonawcze o numerach […].
Zawiadomieniem z dnia 4 kwietnia 2008 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego Ł. jako organ egzekucyjny dokonał zajęcia prawa majątkowego zobowiązanego stanowiącego świadczenie z zaopatrzenia emerytalnego, które skarżący wraz z odpisami tytułów wykonawczych odebrał w dniu 21 kwietnia 2008 roku.
W dniu 22 kwietnia 2008 roku skarżący wniósł zarzuty w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej, podnosząc, że dostarczone mu tytuły wykonawcze dotyczą zobowiązań, które uległy przedawnieniu w dniu 31 grudnia 2007 roku.
Postanowieniem z dnia […] roku Naczelnik Urzędu Skarbowego w Ł. zajął stanowisko jako wierzyciel, w którym nie uwzględnił powyższych zarzutów.
W dniu […] roku skarżący wniósł zażalenie.
Postanowieniem z dnia […] roku Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia.
Po ponownej analizie materiału dowodowego Naczelnik Urzędu Skarbowego w Ł. wydał postanowienie z dnia […] roku nr […], którym stwierdził niedopuszczalność zgłoszonego przez zobowiązanego zarzutu na postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułów wykonawczych z wykonawczych z dnia […] roku nr […] obejmujących zaległości w podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące 2001 i 2002 roku.
W uzasadnieniu wskazano, że skarżący wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia […] roku utrzymującą w mocy decyzję organu I instancji z dnia […] roku przenoszącą na skarżącego odpowiedzialność za zobowiązania w podatku od towarów i usług Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością "A", w której podniósł zarzut przedawnienia zobowiązania w podatku VAT. Wierzyciel uznał, że zachodzi okoliczność z art. 34 § 1 a ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tj. zarzut zobowiązanego jest przedmiotem rozpatrywania w odrębnym postępowaniu sądowym. Jednocześnie pouczono skarżącego, że od postanowienia nie przysługuje zażalenie.
W dniu 27 marca 2009 roku do Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. wpłynęło pismo skarżącego zatytułowane "odwołanie od postanowienia […] z dnia […] r…..", w którym wskazał, że wskutek błędnego pouczenia strona została pozbawiona prawa zaskarżenia przedmiotowego rozstrzygnięcia. Zawarł również wniosek o umorzenie postępowania i zwrot wyegzekwowanych kwot wraz z odsetkami.
W odpowiedzi na wezwanie Dyrektora Izby Skarbowej w Ł., skarżący w piśmie z dnia 24 kwietnia 2009 roku sprecyzował, że wystąpienie z dnia 27 marca 2009 roku stanowi zażalenie na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. z dnia […] roku. Skarżący ponownie wskazał, że jego zdaniem pouczenie o braku możliwości zaskarżenia było błędne. Ponadto podkreślił, że organ bezpodstawnie uznał zarzut przedawnienia za zarzut niedopuszczalny. Jednocześnie skarżący zawarł wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia na przedmiotowe postanowienie.
Postanowieniem z dnia […] roku nr […] Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. na podstawie art. 134 w związku z art. 144 k.p.a. stwierdził niedopuszczalność zażalenia skarżącego z dnia 27 marca 2009 roku.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazał, że w myśl przepisu art. 134 k.p.a. organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia niedopuszczalność odwołania (zażalenia). Niedopuszczalność odwołania może wynikać z przyczyn o charakterze przedmiotowym, jak również podmiotowym. Przyczyny o charakterze przedmiotowym obejmują m.in. sytuację, gdy możliwość zaskarżenia rozstrzygnięcia została ograniczona przez przepisy prawne. Natomiast stosownie do art. 17 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji na postanowienia wydane w sprawach dotyczących postępowania egzekucyjnego służy zażalenie , gdy przepisy ww. ustawy lub k.p.a. tak stanowią.
Organ wskazał, że kwestia rozstrzygnięć wydawanych przez wierzyciela w zakresie wniesionych zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej wynikają z treści art. 34 § 1, § 1a, § 2 i § 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Natomiast kwestię środków zaskarżenia przysługujących od rozstrzygnięć wydanych na podstawie art. 34 § 1a określa § 2, który stanowi, że zażalenie przysługuje jedynie na postanowienie w sprawie stanowiska wierzyciela. W ocenie organu administracji przepisy prawa nie przewidują możliwości zaskarżenia postanowienia, o którym mowa art. 34 § 1a ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, dlatego też zasadnie uznano środek na niedopuszczalny.
W skardze z dnia 27 lipca 2009 roku J.B. wniósł o uchylenie powyższego postanowienia. W jego ocenie postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia […] roku jest sprzeczne z zasadami wyrażonymi w art. 61 k.p.a. oraz art. 139 k.p.a., ponieważ rozstrzygnął kwestię nie objętą przedmiotowym postanowieniem z dnia […] roku, co jest niekorzystne dla niego jako strony. Podtrzymał argumentację wyrażoną w toku postępowania administracyjnego. Wskazał również, że postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej zostało wydane w pierwszej instancji.
W odpowiedzi na skargę z dnia 19 sierpnia 2009 roku Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie, nie znajdując podstaw do uwzględnienia zarzutów w niej podniesionych.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga jest uzasadniona.
Zgodnie z treścią art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.
Natomiast, w myśl art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie:
1. uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub w części, jeżeli stwierdzi:
a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,
b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,
c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;
2. stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach;
3. stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub innych przepisach.
Z wymienionych przepisów wynika, iż sąd bada legalność zaskarżonej decyzji lub postanowienia pod kątem ich zgodności z prawem materialnym, określającym prawa i obowiązki stron oraz z prawem procesowym, regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej.
Przeprowadzając taką kontrolę, sąd zgodnie z art. 134 § 1 powołanej ustawy nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Może więc dokonać oceny zaskarżonej decyzji czy postanowienia także w innym zakresie niż zakres, w jakim zakwestionowała rozstrzygnięcie strona skarżąca.
Wojewódzki Sąd Administracyjny rozpoznając sprawę w tak zakreślonej kognicji stwierdził, iż zaskarżone postanowienie zostało wydane z uchybieniami, które powodują konieczność jego uchylenia.
Sporną kwestię w niniejszej stanowi odpowiedź na pytanie czy wydane na przez wierzyciela na podstawie art. 34 § 1a ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 roku, Nr 229, poz. 1954 ze zm.) postanowienie o niedopuszczalności zarzutu przysługuje zażalenie.
Na wstępie rozważań należy wskazać, że zgodnie z treścią przepisu art. 17 u.p.e.a. na postanowienie organu egzekucyjnego lub wierzyciela służy zażalenie, jeżeli ustawa lub kodeks postępowania administracyjnego tak stanowi.
W toku postępowania egzekucyjnego wierzyciel w formie postanowienia wypowiada się, co do zgłoszonych przez zobowiązanego zarzutów. Czyni to na podstawie art. 34 § 1 u.p.e.a., bądź jak w niniejszej sprawie na podstawie art. 34 §1a u.p.e.a. Pierwszy rodzaj postanowienia można określić, jako formę merytorycznego wypowiedzenia się w przedmiocie zgłoszonych zarzutów. W tym przypadku organ bada zgłoszone zarzuty pod kątem przesłanek określonych w art. 33 u.p.e.a. Z kolei postanowienie wydane na podstawie art. 34 § 1a u.p.e.a. stanowi w istocie odmowę merytorycznego rozpoznania zarzutów, a to z uwagi na fakt, że były już one przedmiotem rozpatrzenia w odrębnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym lub sądowym albo zobowiązany kwestionuje w całości lub w części wymagalność należności pieniężnej z uwagi na jej wysokość ustaloną lub określoną w orzeczeniu, od którego przysługują środki zaskarżenia.
Różny charakter obu wymienionych wyżej postanowień nie zmienia jednak zasadniczej dla tej sprawy okoliczności, że wyrażają one stanowisko wierzyciela w przedmiocie zgłoszonych zarzutów. Pierwsze, oparte na art. 34 § 1 u.p.e.a. zawiera stanowisko merytoryczne, drugie zaś, oparte na art. 34 §1 a u.p.e.a. zawiera stanowisko formalne.
Natomiast w myśl art. 34 § 2 u.p.e.a. na postanowienie w sprawie stanowiska wierzyciela przysługuje zażalenie. Skoro w przepisie tym ustawodawca nie dokonuje rozróżnienia postanowień z art. 34 §1 i art. 34 § 1a u.p.e.a., należy przyjąć, że ma on zastosowanie do obu tych przypadków. Wskazuje na to nie tylko wykładnia gramatyczna, ale i systemowa przywołanych regulacji prawnych. Nie bez powodu dodany 1 stycznia 2004 r. do przepisów omawianej ustawy zapis o możliwości wydania przez wierzyciela postanowienia o niedopuszczalności zarzutów (art. 34 § 1a u.p.e.a.) znalazł się przed regulacją poświęconą możliwości zaskarżenia postanowień wierzyciela (art. 34 § 2 u.p.e.a.).
W ocenie Sądu odmienna wykładnia tych przepisów faktycznie pozbawiałaby zobowiązanego możliwości obrony jego uzasadnionych praw.
Pogląd wyrażony w niniejszym orzeczeniu zbieżny jest m.in. ze stanowiskiem wyrażonym w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 25 lutego 2005 r., sygn. akt I SA/Gd 546/04 (publ. Baza orzeczeń CBOIS). Sąd ten stwierdził, że na postanowienie o niedopuszczalności zgłoszonego zarzutu, o czym stanowi art. 34 § 1a u.p.e.a., przysługuje zażalenie na podstawie art. 34 § 2 tej ustawy. Jednocześnie zaznaczyć należy, że kwestia ta była również przedmiotem oceny Naczelnego Sąd Administracyjnego, który wskazał, że różnicowanie wydanych przez wierzyciela na podstawie art. 34 § 1 i art. 34 § 1a u.p.e.a. postanowień, zawierających jego stanowisko na zgłoszone zarzuty, poprzez przyznanie prawa do złożenia zażalenia wyłącznie na postanowienie z art. 34 § 1 tej ustawy, nie znajduje uzasadnienia w wykładni systemowej gwarantującej stronie i uczestnikom postępowania prawo zażalenia na postanowienie rozstrzygające zasadniczą dla bytu postępowania egzekucyjnego kwestię (por. wyrok z dnia 27 maja 2009 roku sygn. akt II GSK 980/08).
Reasumując, Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. dopuścił się naruszenia przepisu art. 34 § 2 u.p.e.a., poprzez błędną jego wykładnię, polegającą na stwierdzeniu, że na postanowienie, o którym mowa w art. 34 § 1a u.p.e.a. stronie nie przysługuje zażalenie.
Na marginesie zaznaczyć należy, że argumenty podnoszone w skardze dotyczące postanowienia Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia […] roku nie mogą być objęte oceną prawną w tym postępowaniu, bowiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wypowiedział się już w tej materii, bowiem wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2009 roku (sygn. akt III SA/Łd 474/08 ) oddalił skargę na wskazane postanowienie. Wyrok jest prawomocny od 9 maja 2009 roku.
Biorąc pod uwagę powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, uchylił zaskarżone postanowienie. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 powoływanej ustawy.
D.T.

Uzasadnienie wyroku