Sygnatura:
6118 Egzekucja świadczeń pieniężnych
Hasła tematyczne:
Egzekucyjne postępowanie
Skarżony organ:
Minister Finansów
Data:
2007-12-27
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Treść wyniku:
Uchylono postanowienie I i II instancji
Sędziowie:
Alojzy Skrodzki
Artur Kot /sprawozdawca/
Małgorzata Długosz-Szyjko /przewodniczący/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Długosz-Szyjko, Sędziowie Sędzia WSA Alojzy Skrodzki, Asesor WSA Artur Kot (sprawozdawca), Protokolant Ewa Rutkowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 marca 2008 r. sprawy ze skargi K. sp. z o.o. z siedzibą w B. na postanowienie Ministra Finansów z dnia […] października 2007 r. nr […] w przedmiocie oddalenia skargi na czynności egzekucyjne 1) uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia […] maja 2007 r. nr […], 2) stwierdza, że uchylone postanowienia nie mogą być wykonane w całości.
Uzasadnienie: 1.1. Postanowieniem z […] października 2007 r., po rozpatrzeniu zażalenia "K." Sp. z o. o. z siedzibą w B. (dalej: "Skarżąca" lub "Spółka"), Minister Finansów utrzymał w mocy postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia […] maja 2007 r. oddalające skargę Spółki na czynności egzekucyjne. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia organ odwoławczy wskazał przepisy art. 138 § 1 pkt 1 w związku z art. 144 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. – dalej: "k.p.a.") oraz art. 17, art. 18, art. 23 i art. 54 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm. – dalej: "u.p.e.a.").
1.2. Uzasadniając swoje stanowisko, organ odwoławczy wskazał, iż Naczelnik Urzędu Skarbowego w B. prowadził postępowanie egzekucyjne w stosunku do Spółki na podstawie stosownych tytułów wykonawczych obejmujących zaległości z tytułu podatku od towarów i usług za grudzień 2002 r. wraz z należnymi odsetkami za zwłokę. Powyższe tytuły zostały doręczone Spółce 14 grudnia 2006 r. W toku postępowania, organ egzekucyjny zawiadomieniem z 26 marca 2007 r. dokonał zajęcia rachunku bankowego Skarżącej prowadzonego przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski (I O/[…]). Zawiadomienie powyższe zostało doręczone Skarżącej 29 marca 2007 r. W wyniku zajęcia wyegzekwowano w całości należności objęte tytułami wykonawczymi.
1.3. Pismem z 5 kwietnia 2007 r. Spółka złożyła skargę na czynność egzekucyjną dokonaną powyższym zawiadomieniem wnioskując jednocześnie o jej uchylenie i zwolnienie spod egzekucji zajętych kwot oraz zwrot wyegzekwowanych środków. W motywach skargi Spółka wskazała, że dokonanie przedmiotowego zajęcia było niedopuszczalne, gdyż na zajęty rachunek bankowy przekazywane są środki na finansowanie projektu sektorowego programu operacyjnego zasobów ludzkich 2004 – 2006, dofinansowanego przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy na podstawie umowy z 30 września 2005 r. Do skargi Spółka dołączyła aneks do tej umowy, z którego treści wynika, iż należne na dofinansowanie projektu środki przekazywane będą na wyodrębniony rachunek bankowy o numerze […] w Banku PKO BP (dalej: "Bank"). Wskazała na naruszenie przez organ egzekucyjny art. 8 § 1 pkt 15 u.p.e.a.
1.4. Postanowieniem z […] maja 2007 roku Dyrektor Izby Skarbowej w W. oddalił skargę na czynność egzekucyjną, gdyż nie dopatrzył się uchybień w działaniach organu egzekucyjnego. Wyjaśnił, że z informacji udzielonych przez Bank w odpowiedzi na pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. wynika, iż Skarżąca nie zawiadomiła Banku o tym, że prowadzony dla niej rachunek jest rachunkiem wyodrębnionym.
1.5. Pismem z 28 maja 2007 r. Spółka wniosła zażalenie na powyższe postanowienie występując o jego uchylenie w całości i orzeczenie co do meritum sprawy zgodnie z żądaniem zgłoszonym organowi I instancji. Uzasadniając swoje stanowisko podniosła, że dla rozstrzygnięcia sprawy nie jest istotne, czy organ egzekucyjny naruszył przepisy u.p.e.a. Ważny jest skutek jego działań, czyli zajęcie wyodrębnionego rachunku bankowego Spółki wbrew dyspozycjom art. 8 § 1 pkt 15 u.p.e.a.
1.6. Minister Finansów, po dokonaniu analizy materiału dowodowego, utrzymując w mocy postanowienie organu I instancji wskazał, iż materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia stanowi przepis art. 54 u.p.e.a. Podkreślił, że w ramach postępowania w tym trybie, ocenie podlegają jedynie czynności typu wykonawczego dokonane przez organ egzekucyjny w toku prowadzonego postępowania, pod kątem ich zgodności z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Organ odwoławczy wskazał przy tym, że czynnością egzekucyjną jest każde działanie organu egzekucyjnego podjęte w ramach postępowania egzekucyjnego.
W niniejszej sprawie organ egzekucyjny zastosował zaś jeden ze środków egzekucyjnych wymienionych w art. 1a pkt 12 lit. a) u.p.e.a., to jest egzekucję z rachunku bankowego. Zastosowanie tego środka było zgodne z treścią art. 80 u.p.e.a. Organ odwoławczy nie dopatrzył się również uchybień formalnych w zaskarżonej czynności organu egzekucyjnego.
1.7. Odnosząc się do zarzutów Spółki dotyczących naruszenia art. 8 § 1 pkt 15 u.p.e.a. poprzez zajęcie wyodrębnionego rachunku bankowego prowadzonego dla obsługi bankowej dotacji organ odwoławczy zauważył, że przepis ten ma zastosowanie, jeżeli spełnione są łącznie dwie przesłanki. To jest wówczas, gdy środki pieniężne pochodzą z dotacji budżetu państwa na określone cele i jednocześnie znajdują się na wyodrębnionym rachunku bankowym. Rachunek Spółki nie był wyodrębniony dla obsługi dotacji przyznanej z budżetu państwa, a tym samym nie została spełniona jedna z wymienionych przesłanek. Fakt, że zgodnie z aneksem do umowy o dofinansowanie projektu transze środków przekazywane są na wskazany rachunek bankowy nie czyni z niego rachunku wyodrębnionego. W toku postępowania organ egzekucyjny ustalił, że sporny rachunek nie był wyodrębniony, gdyż na dzień jego zajęcia Bank nie posiadał dokumentacji dotyczącej umowy o dofinansowanie projektu, a skarżąca nie zawiadomiła Banku, iż przedmiotowy rachunek służy jedynie obsłudze dotacji.
1.8. Organ odwoławczy dodał, że kierując zajęcie do dłużnika zajętej wierzytelności organ egzekucyjny nie wskazał konkretnego numeru rachunku bankowego Skarżącej. To zaś oznacza, że podjęcie decyzji o przekazaniu środków z konkretnego rachunku leżało w gestii Banku. Brak jest w tej sytuacji podstaw do wniosku, że przedmiotowa czynność egzekucyjna została dokonana przez organ wadliwie. Z tej przyczyny zasadne było oddalenie przez organ I instancji skargi na czynność egzekucyjną.
2. Skarżąca, niezadowolona z ostatecznego w administracyjnym toku instancji rozstrzygnięcia organu odwoławczego, pismem z 24 listopada 2007 r. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, występując o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz postanowienia organu I instancji.
W uzasadnieniu skargi Spółka wskazała, iż organ odwoławczy zaniedbał obowiązek ustalenia stanu faktycznego sprawy. Sporny rachunek bankowy był bowiem wykorzystywany jedynie do obsługi dotacji przekazywanej z budżetu państwa, a tym samym jego zajęcie było niedopuszczalne, gdyż był to rachunek wyodrębniony do celów obsługi projektu finansowanego ze środków publicznych. Nie ma przy tym znaczenia dla sprawy, czy Bank był w posiadaniu dokumentów pozwalających na przyjęcie, że jest to rachunek wyodrębniony. Spółka powtórzyła, że nie jest istotne również to, czy organ egzekucyjny naruszył prawo.
3. Odpowiadając na skargę Minister Finansów podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko i wniósł o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
skarga zasługuje na uwzględnienie.
4.1. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), Sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem (legalności). Ocenie Sądu podlegają zatem zgodność aktów administracyjnych (w tym przypadku postanowień) zarówno z przepisami prawa materialnego, jak i procesowego. Kontrola sądów administracyjnych ogranicza się więc do zbadania, czy organy administracji w toku rozpoznawanej sprawy nie naruszyły prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na jej wynik. Ocena ta dokonywana jest według stanu prawnego i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. Zgodnie z art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. – powoływanej dalej jako "u.p.p.s.a."), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Nie może przy tym wydać orzeczenia na niekorzyść strony skarżącej, chyba że dopatrzy się naruszenia prawa skutkującego stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności.
4.2. Podkreślenia na wstępie wymaga, że kontroli Sądu poddane zostały postanowienia w przedmiocie skargi na czynności egzekucyjne, czyli wydane w trybie art. 54 u.p.e.a. Skarżąca wskazała czynność organu egzekucyjnego polegającą na zajęciu z naruszeniem art. 8 § 1 pkt 15 u.p.e.a. wyodrębnionego rachunku bankowego prowadzonego wyłącznie dla obsługi dotacji przyznanej w celu realizacji projektu finansowanego ze środków publicznych. Organy uznały, że w sytuacji, gdy organ egzekucyjny uzyskał od Banku prowadzącego rachunek Spółki informację, iż zajęty rachunek nie jest rachunkiem wyodrębnionych wpływów, to oznacza, że skarga nie jest zasadna. Organ egzekucyjny nie dopuścił się bowiem naruszenia prawa zajmując rachunek bankowy Spółki.
5.1. Spór w niniejszej sprawie dotyczy zarówno ustaleń faktycznych dokonanych przez organy, jak i wykładni przepisów prawa materialnego. Zdaniem Spółki organy bezpodstawnie przyjęły bowiem, że zajęty rachunek bankowy nie był rachunkiem wyodrębnionym dla obsługi dotacji. Pominęły przy tym umowę dotyczącą zasad przyznawania dotacji wraz z aneksem, z której to umowy wynika wprost, że zajęty rachunek jest rachunkiem wyodrębnionym.
5.2. Istota sporu sprowadza się jednak do wykładni art. 8 ust. 1 pkt 15 u.p.e.a. Z dyspozycji tego przepisu wynika, iż nie podlegają egzekucji administracyjnej środki pochodzące z dotacji przyznanej z budżetu państwa na określone cele i znajdujące się na wyodrębnionym rachunku bankowym prowadzonym dla obsługi bankowej dotacji.
6.1. Zdaniem Sądu, w składzie orzekającym w niniejszej sprawie, zarówno organ nadzoru, jak i organ odwoławczy naruszyły przepisy postępowania, tj. art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 3 k.p.a. Organy nie wyjaśniły bowiem wystarczająco, na jakiej podstawie faktycznej u prawnej przyjęły, że zajęty rachunek bankowy Spółki nie był i nie jest rachunkiem wyodrębnionym w rozumieniu art., 8 § 1 pkt 15 u.p.e.a. Nie ustaliły, czy obiektywnie rzecz biorąc przedmiotowy rachunek bankowy może zostać uznany za wyodrębniony. Swoje rozstrzygniecie oparły na lakonicznej informacji z Banku prowadzącego zajęty rachunek. Odstąpiły natomiast od obowiązku wyjaśnienia, czy obsługa tegoż rachunku związana była wyłącznie z dotacjami. Uchyliły się także od oceny wpływu na wynik sprawy treści umowy dotyczącej zasad wypłaty środków z dotacji wraz z aneksem, który stanowi integralną część umowy.
6.2. W ocenie Sądu, zarówno organ nadzoru, jak i organ odwoławczy naruszyły także art. 8 § 1 pkt 15 u.p.e.a. poprzez jego błędną (zawężającą) wykładnię. W procesie stosowania prawa nie można bowiem uzupełniać dyspozycji danego przepisu poprzez dodawanie warunków, które z niego nie wynikają. Organy bezpodstawnie przyjęły, że z treści wykładanego przepisu wynika, iż warunkiem zwolnienia spod egzekucji administracyjnej jest zawiadomienie banku prowadzącego rachunek przez zobowiązanego o tym, że jest to rachunek wyodrębniony. Nie zbadały w konsekwencji, czy zajęty przez organ egzekucyjny rachunek bankowy Spółki służył wyłącznie obsłudze dotacji przyznanej ze środków publicznych na określone cele. Powyższe założenie miało wpływ na sposób przeprowadzenia postępowania zainicjowanego skargą Spółki na czynność egzekucyjną.
6.3. Prowadząc postępowanie w trybie art. 54 w związku z art. 8 § 1 pkt 15 u.p.e.a. organy bezpodstawnie przyjęły również, że uznanie słuszności skargi zobowiązanego na czynność egzekucyjną może nastąpić wyłącznie wówczas, gdy organ egzekucyjny dopuści się naruszenia prawa. Taki wniosek nie wynika zaś z wykładni powołanych wyżej przepisów prawa materialnego. Skarga przewidziana w art. 54 u.p.e.a. służy zaskarżaniu czynności wykonawczych organu egzekucyjnego, a na ocenę jej zasadności nie ma decydującego wpływu konieczność wykazania, że organ egzekucyjny dopuścił się naruszenia prawa.
Naruszenie przez organy przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy oraz przepisów prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy oznacza, że spełnione zostały przesłanki do wyeliminowania z obrotu prawnego zaskarżonych postanowień na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) oraz lit. c) u.p.p.s.a.
7. Ponownie rozpoznając sprawę organ nadzoru obowiązany będzie zatem zbadać, czy historia zajętego rachunku bankowego pozwala na wniosek, że rachunek ten należy uznać za wyodrębniony, jak twierdzi Spółka. Pamiętając o otwartym katalogu rachunków bankowych, zgodnie z art. 49 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.), należy wyjaśnić na podstawie okoliczności faktycznych, korzystając z pomocy Banku, czy obsługa zajętego rachunku Spółki potwierdza jej oświadczenie, iż rachunek ten należy uznać za wyodrębniony w rozumieniu art. 8 § 1 pkt 15 u.p.e.a. Niniejszy wyrok nie dotyczy bezpośrednio kwestii kosztów egzekucyjnych.
Mając na uwadze powyższe, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) oraz lit. c), art. 134 § 1, art. 135, art. 152 oraz art. 210 § 1 u.p.p.s.a., Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.

Uzasadnienie wyroku