Sygnatura:
6112 Podatek dochodowy od osób fizycznych, w tym zryczałtowane formy opodatkowania
Hasła tematyczne:
Podatkowe postępowanie
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2009-07-01
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżone postanowienie
Sędziowie:
Artur Kot /przewodniczący sprawozdawca/
Marek Wroczyński
Włodzimierz Kowalczyk
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Artur Kot /sprawozdawca/, Sędziowie Sędzia WSA Marek Wroczyński, Sędzia WSA Włodzimierz Kowalczyk, Protokolant Dominika Jeromin, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 listopada 2009 r. sprawy ze skargi B. H. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia […] maja 2009 r. nr […] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do złożenia odwołania 1) uchyla zaskarżone postanowienie; 2) stwierdza, że uchylone postanowienie nie podlega wykonaniu w całości do chwili uprawomocnienia się niniejszego wyroku.
Uzasadnienie: 1.1. Zaskarżonym postanowieniem z […]maja 2009 r., Dyrektor Izby Skarbowej w W. (dalej: "organ odwoławczy" lub "Dyrektor IS") "nie uwzględnił" wniosku B.H. (dalej: "skarżąca"), zawartego w piśmie z […] marca 2009 r., o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w W. z […] lutego 2009 r., określającej skarżącej zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2004 r. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Dyrektor IS wskazał w sentencji zaskarżonego postanowienia przepisy art. 162 § 1 i § 2 w związku z art. 163 § 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.).
1.2. Uzasadniając postanowienie Dyrektor IS wyjaśnił, że decyzja organu I instancji została doręczona skarżącej […] lutego 2009 r. Odwołanie skarżąca wniosła zaś […] marca 2009 r., gdy termin upłynął z dniem […] marca 2009 r. Postanowieniem z […] marca 2009 r., działając na podstawie art. 228 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej, Dyrektor IS stwierdził zatem wniesienie odwołania z uchybieniem terminu przewidzianego dla tej czynności. Postanowienie to zostało doręczone skarżącej […] marca 2009 r., a […] kwietnia 2009 r. złożyła ona wniosek wszczynający postępowanie w niniejszej sprawie, tj. o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. Uzasadniając wniosek skarżąca podniosła, że uległa wypadkowi przebywając poza miejscem zamieszkania. Ta okoliczność uniemożliwiała jej swobodne poruszanie się (zmuszona była poruszać się o dwóch kulach). Do wniosku załączyła kopię zwolnienia lekarskiego w terminie od […] do […]marca 2009 r. Dodała, że mieszka tylko z dziesięcioletnim synem, który także był chory (na grypę).
1.3. Mając na względzie powyższe, Dyrektor IS stwierdził, że z treści załączonego do wniosku zwolnienia lekarskiego nie wynika, iż rodzaj dolegliwości stanowił przeszkodę, która całkowicie uniemożliwiałaby skarżącej funkcjonowanie oraz dokonywanie wszelkich czynności. Samo zwolnienie od pracy nie jest bowiem potwierdzeniem braku winy skarżącej w uchybieniu terminu do wniesienia odwołania. A to z tej przyczyny, że nie wyklucza ono możliwości nadania pisma w placówce pocztowej (osobiście lub korzystając z pomocy osób trzecich). W ocenie organu, skarżąca nie wykazała przy tym, że dokonała wszelkich starań, aby uniknąć uchybienia terminu do wniesienia odwołania. W celu potwierdzenia trafności swojego stanowiska Dyrektor IS powołał się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 września 2002 r., I SA/Ka 1313/01.
2. Z takim rozstrzygnięciem nie zgodziła się skarżąca, która pismem z […] czerwca 2009 r. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na ostateczne w administracyjnym toku instancji postanowienie Dyrektora IS. Występując o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia, skarżąca postawiła zarzut naruszenia art. 162 § 1 Ordynacji podatkowej poprzez błędną interpretację tego przepisu oraz uznanie, że nie zachodzą przesłanki do przywrócenia przedmiotowego terminu. W uzasadnieniu podniosła, że uległa wypadkowi przebywając ponad […] km od miejsca zamieszkania (w B.). Okoliczność ta była przeszkodą nie do przezwyciężenia dla dochowania terminu do wniesienia odwołania. Powtórzyła nadto zasadnicze elementy swojej argumentacji podniesione we wniosku wszczynającym postępowania w niniejszej sprawie.
3. Odpowiadając na skargę Dyrektor IS podtrzymał dotychczas prezentowane stanowisko, że skarżąca nie uprawdopodobniła braku swojej winy w uchybieniu terminu do wniesienia odwołania. Dyrektor IS przyznał, że skręcenie stawu kolanowego i konieczność poruszania się o dwóch kulach, a także choroba syna, są okolicznościami, które utrudniają normalne funkcjonowanie. Nie są to jednak okoliczności, które uprawdopodobniają brak winy skarżącej w uchybieniu terminu do wniesienia odwołania. Wskazane przez skarżącą okoliczności stanowiły bowiem przeszkodę do przezwyciężenia. Tym bardziej, że odwołanie złożyła w trakcie choroby. Dyrektor IS powołał się nadto na wyrok WSA w Warszawie z 30 listopada 2005 r., III SA/Wa 2670/05.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
skarga zasługuje na uwzględnienie.
4.1. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), Sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem (legalności). Kontrola sądów administracyjnych ogranicza się zatem do zbadania, czy organy administracji (podatkowe) w toku rozpoznawanej sprawy nie naruszyły prawa w sposób przewidziany w art. 145 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej: "u.p.p.s.a."). Dodać należy, że zgodnie z art. 134 u.p.p.s.a., Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
4.2. Z treści mających zastosowanie w niniejszej sprawie przepisów art. 162 Ordynacji podatkowej wynika, że w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin [podkreślenie Sądu] na wniosek zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy (§ 1). Podanie o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Jednocześnie z wniesieniem podania należy dopełnić czynności, dla której był określony termin (§ 2). Przywrócenie terminu do złożenia podania przewidzianego w § 2 jest niedopuszczalne (§ 3). Przepisy § 1-3 stosuje się do terminów procesowych (§ 4).
Uprawdopodobnienie jest przy tym środkiem zastępczym dowodu w znaczeniu ścisłym, niedającym pewności, lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o jakimś fakcie. Jest to środek zwolniony od ścisłych formalności dowodowych (W. Siedlecki, Zarys postępowania cywilnego, Warszawa 1968, s. 247). Do okoliczności faktycznych uzasadniających brak winy w uchybieniu terminu zalicza się nagłą chorobę, która uniemożliwiła wyręczenie się inną osobą (zob. wyrok NSA z 3 sierpnia 2001 r., I SA/Wr 676/99, niepubl.; przywołany przez B. Gruszczyńskiego [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz, S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka – Medek; LexisNexis 2007, s. 580).
5.1. Zdaniem Sądu, w składzie orzekającym w niniejszej sprawie, zaskarżone postanowienie zostało wydane z naruszeniem przepisów postępowania, tj. art. 162 § 1 w związku z art. 122, art. 187 § 1 oraz art. 191 Ordynacji podatkowej, w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Spełniona została zatem przesłanka do wyeliminowania tego aktu z obrotu prawnego na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) u.p.p.s.a. Dyrektor IS dowolnie przyjął bowiem, że skarżąca nie uprawdopodobniła braku winy w uchybieniu terminu do wniesienia odwołania. Nie wyjaśnił istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności związanych z kontuzją skarżącej, której nabawiła się w trakcie pobytu poza miejscem zamieszkania. Pominął przy tym oczywisty fakt, że w sytuacji, gdy człowiek ulegnie wypadkowi poza miejscem zamieszkania, to poruszając się o kulach, może nie być w stanie wrócić do miejsca stałego pobytu położonego wiele kilometrów od miejsca wypadku. Jeżeli skarżąca w czasie choroby przebywała ponad […] km od miejsca zamieszkania i z powodu kontuzji nie mogła wrócić do domu, w którym pozostawiła przesyłkę listową zawierającą decyzję, mieszka przy tym tylko z dziesięcioletnim synem, to zdaniem Sądu prawdopodobne jest, iż nie mogła samodzielnie złożyć odwołania w placówce pocztowej, dochowując przewidzianego dla tej czynności terminu. Nie mogła także tego uczynić korzystając z pomocy osób trzecich, skoro nikogo nie było w domu. Jeżeli zatem decyzję zostawiła w domu, w którym nikogo nie było w pierwszych dniach jej leczenia, to prawdopodobne jest, iż nie mogła nikomu zlecić złożenia odwołania w placówce pocztowej. Tym bardziej, że działając w zgodzie z art. 162 § 2 Ordynacji podatkowej, do wniosku wszczynającego postępowanie w niniejszej sprawie skarżąca załączyła odwołanie opatrzona datą […] marca 2009 r., czyli sporządzonego w dniu poprzedzającym jego złożenie.
5.2. W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia Dyrektor IS nie odniósł się do tych kwestii. Pominął wskazaną przez skarżącą okoliczność, iż wypadkowi uległa ona przebywając wiele kilometrów poza miejscem zamieszkania. Nie dokonał wszechstronnej analizy tego, co wynika z argumentacji przedstawionej we wniosku oraz załączonych przez skarżącą kopii zaświadczeń lekarskich, które zostały wystawione w miejscowościach innych od tej, w której ona mieszka. Dodatkowo zauważyć należy, iż także sentencja zaskarżonego rozstrzygnięcia Dyrektora IS jest wadliwa. W sytuacji, gdy nie występują przesłanki do pozytywnego rozstrzygnięcia, o którym mowa w art. 162 § 1 Ordynacji podatkowej, to prawidłowym rozstrzygnięciem jest odmowa przywrócenia terminu dokonania określonej czynności. Dyrektor IS "nie uwzględnił" zaś wniosku o przywrócenie terminu.
6.1. Ponownie rozpoznając sprawę, Dyrektor IS obowiązany będzie wezwać skarżącą do złożenia dodatkowych wyjaśnień w celu uprawdopodobnienia braku jej winy w uchybieniu terminowi do wniesienia odwołania. Obowiązany będzie także zająć wyraźne stanowisko co do spełnienia przesłanki, o której mowa w art. 162 § 2 Ordynacji podatkowej. Po wyjaśnieniu sprawy obowiązany będzie dokonać oceny wyjaśnień skarżącej w sposób zgodny z zasadami logiki, doświadczenia życiowego i dostępnej wiedzy. Jak wcześniej wskazano, pojęcie "uprawdopodobnienie" nie jest pojęciem tożsamym z pojęciem "udowodnienie". Zalecenie "należy" użyte w treści przepisu stanowiącego podstawę prawną zaskarżonego postanowienia (art. 162 § 1) świadczy zaś o tym, że w przypadku braku winy skarżącej w uchybieniu terminowi do wniesienia odwołania, organ obowiązany będzie przywrócić ten termin procesowy. Jeżeli zaś ustali, że nie została spełniona przesłanka "braku winy", to obowiązany będzie odmówić skarżącej przywrócenia terminu do wniesienia odwołania.
6.2. Podzielając pogląd, iż tylko brak jakiejkolwiek winy skarżącej może stanowić przesłankę przywrócenia terminu do wniesienia odwołania, uznać należało zaskarżone postanowienie za przedwczesne. Przyjęcie, że skarżąca nie wykazała braku winy w uchybieniu terminu, oznaczać bowiem może w realiach niniejszej sprawy tylko to, że pomimo choroby mogła wyręczyć się inną osobą i dochować terminu do wniesienia odwołania. Zdaniem Sądu, bez ustalenia miejsca przechowywania decyzji Dyrektora UKS, okoliczności towarzyszących sporządzeniu odwołania, okoliczności wypadku i miejsca leczenia jego skutków (także poza B., przykładowo w E., jak wynika z załączonego do wniosku zaświadczenia lekarskiego), okoliczności powrotu skarżącej w trakcie zwolnienia lekarskiego (kiedy i z kim wróciła do miejsca zamieszkania, kto zajmował się dzieckiem w trakcie jej choroby), wniosek powyższy należy uznać za dowolny.
6.3. Na stronie spoczywa ciężar wykazania w stopniu graniczącym z pewnością, że istotnie zaistniała taka przeszkoda faktyczna, która wykluczyła możność terminowego dokonania czynności procesowej. Stan chorobowy strony wnioskującej o przywrócenie terminu może wystarczyć do uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminu, ale wówczas, gdy jest to nagła choroba obiektywnie całkowicie uniemożliwiająca odebranie decyzji i wniesienie odwołania albo wyręczenie się inną osobą do nadania przesyłki pocztowej (zob. wyrok WSA w Kielcach, I SA/Ke 93/09, Lex nr 507157). Przy ocenie okoliczności sprawy o przywrócenie terminu należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o swoje interesy, aby nie wprowadzać do stosunków procesowych elementu niepewności. Chodzi zatem o to, aby z jednej strony nie doprowadzać do pochopnego przywracania terminu, z drugiej zaś, aby na skutek nadmiernej surowości nie zamknąć stronie drogi do obrony jej praw. Do okoliczności uzasadniających przywrócenie terminu zalicza się przykładowo nagłą chorobę, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą, powódź, pożar, jak również przerwę w komunikacji (zob. wyrok WSA w Gliwicach z 3 lipca 2009 r., III SA/GL 1475/08, Lex nr 510702).
Mając na uwadze powyższe, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c), art. 135 oraz art. 152 u.p.p.s.a., Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku. Z uwagi na brak stosownego wniosku, Sąd nie orzekał o zwrocie kosztów postępowania (art. 210 § 1 u.p.p.s.a.).
Uzasadnienie wyroku