Sygnatura:
6110 Podatek od towarów i usług
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Sygn. powiązane: III SA/Gl 162/09
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2009-07-27
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono zażalenie
Sędziowie:
Maria Dożynkiewicz /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA : Maria Dożynkiewicz (spr.) po rozpoznaniu w dniu 14 września 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia P. sp. z o.o. w Z. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 16 czerwca 2009 r. sygn. akt III SA/Gl 162/09 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi P. sp. z o.o. w Z. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 10 grudnia 2008 r. nr … w przedmiocie podatku od towarów i usług postanawia oddalić zażalenie.
Uzasadnienie: Zaskarżonym postanowieniem z 16 czerwca 2009 r., sygn. akt III SA/Gl 162/09 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił wniosek "P." sp. z o.o. w Z. o przyznanie prawa pomocy w sprawie ze skargi spółki na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z 10 grudnia 2008 r. nr … w przedmiocie podatku od towarów i usług.
W uzasadnieniu Sąd ten wskazał, że spółka złożyła wniosek o zwolnienie jej z obowiązku uiszczenia wpisu sądowego od skargi w kwocie 500 zł. Strona podniosła, że w wyniku działań organów podatkowych jej konta bankowe zostały zablokowane, a wszystkie składniki mienia ruchomego i nieruchomości zostały zajęte w postępowaniach egzekucyjnych, co uniemożliwia dysponowanie środkami finansowymi.
Skarżąca została wezwana do uzupełnienia wniosku o szereg dokumentów, które potwierdzałyby jej sytuację majątkową. Spółka odmówiła dostarczenia dokumentów, wyjaśniając, że nie prowadzi działalności gospodarczej, gdyż została sparaliżowana naruszającymi prawo działaniami organów skarbowych i wymiaru sprawiedliwości. Wskazała również na liczne postępowania prowadzone w jej sprawach.
WSA odmówił przyznania prawa pomocy w żądanym zakresie wobec uchylenia się strony od dostarczenia stosownej dokumentacji potwierdzającej jej aktualny stan majątkowy i możliwości płatnicze, uniemożliwiło to bowiem Sądowi dokonanie rzetelnej i wnikliwej oceny, czy rzeczywiście uzasadnione byłoby zwolnienie strony od kosztów sądowych wobec wątpliwości, jakie wzbudzały twierdzenia strony.
Spółka zaskarżyła postanowienie Sądu pierwszej instancji i w zażaleniu wniosła o jego uchylenie oraz o zwolnienie jej z kosztów sądowych. W uzasadnieniu strona podniosła, że przedłożone przez nią postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z uwagi na jego bezskuteczność jest najbardziej wiarygodnym dokumentem potwierdzającymi jej sytuację finansową i majątkową. W zakresie swoich możliwości płatniczych skarżąca podała, że jest w stanie funkcjonować jedynie dzięki celowym pożyczkom jednego z wierzycieli.
Dodatkowo strona wskazała, że o wadliwości skarżonego postanowienia świadczy także fakt, że w czternastu sprawach z kilkudziesięciu zawisłych przed WSA, na podstawie tych samych dowodów i argumentów przyznano jej prawo pomocy w żądanym zakresie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Stosownie do art. 246 § 2 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej p.p.s.a.) prawo pomocy może być przyznane osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej w zakresie całkowitym, gdy wykaże ona, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym jest możliwe wówczas, gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania (art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a.).
Instytucja prawa pomocy jest jednak wyjątkiem od ogólnej zasady ustanowionej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Ciężar dowodu wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy, o których mowa w art. 246 § 2 p.p.s.a. spoczywa na stronie składającej wniosek o jego przyznanie. Oznacza to, że powinna ona poczynić wszelkie kroki mające na celu uprawdopodobnienie tych okoliczności.
Konieczne jest również wskazanie, że strona wnosząca o przyznanie prawa pomocy składa stosowny wniosek na urzędowym formularzu (art. 252 § 2 p.p.s.a.). Sporządzony w ten sposób wniosek ma na celu ogólne zobrazowanie sytuacji majątkowej i finansowej wnoszącego. W razie pojawienia się wątpliwości co do przedstawionych na formularzu danych, bądź jeśli okażą się one niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych, sąd administracyjny może na podstawie art. 255 p.p.s.a. wezwać stronę do złożenia dodatkowych oświadczeń lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących stanu majątkowego i dochodów. Sąd ma bowiem dopiero wówczas możliwość przyznania prawa pomocy, gdy strona wykaże obiektywny i rzeczywisty brak możliwości poniesienia wymaganych kosztów.
Z możliwości określonej w art. 255 p.p.s.a. skorzystał Sąd pierwszej instancji, wzywając skarżącą o przedłożenie odpowiednich dokumentów i wyjaśnień. Skarżąca nie spełniła jednak wezwań Sądu w pełni, więc brak wymaganych dokumentów oraz wyjaśnień uniemożliwił temu Sądowi obiektywne i nie pozostawiające wątpliwości rozstrzygnięcie w kwestii oceny jej stanu finansowego i możliwości płatniczych. Skoro zatem strona uchyliła się od przedstawienia wskazanej przez WSA dokumentacji, powinna liczyć się z tym, że Sąd nie będzie miał wystarczających podstaw do uznania jej oświadczeń i twierdzeń za uprawdopodobnione, a tym samym przyjęcia, że strona wykazała przesłanki uzasadniające przyznanie prawa pomocy. Trzeba w tym miejscu podkreślić bowiem, iż zgodnie z art. 243 p.p.s.a. sąd administracyjny orzeka o przyznaniu prawa pomocy jedynie na wniosek strony, zatem to w jej interesie jest przedstawienie i uwiarygodnienie okoliczności uzasadniających ten wniosek. To strona ma zatem przekonać sąd o tym, że jej sytuacja materialna nie pozwala na poniesienie kosztów postępowania. W gestii sądu administracyjnego pozostaje zaś ocena przedstawionych okoliczności.
Należy wskazać, że również na etapie zażalenia strona nie wskazała na żadne okoliczności lub dokumenty, które uzasadniałyby pozytywne dla strony rozpoznanie wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych. Przedstawione przez stronę w zażaleniu postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego dotyczy egzekucji z ruchomości ze stwierdzeniem braku nieruchomości, podczas gdy strona we wniosku wskazywała, że nie tylko jej majątek ruchomy, ale i nieruchomości stanowią przedmiot postępowania egzekucyjnego. Brak jest także – poza oświadczeniem strony – udokumentowanej informacji co do prowadzenia działalności gospodarczej, co ma w niniejszej sprawie istotne znaczenie.
Podnoszona przez spółkę okoliczność przyznania prawa pomocy w innych sprawach sądowoadministracyjnych nie może sama w sobie stanowić argumentu uzasadniającego podobne rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie. Nie do przyjęcia byłaby bowiem sytuacja, gdyby sąd rozpoznający sprawę, dla zachowania jednolitej linii orzeczniczej, rozstrzygał nie na podstawie akt tej sprawy, a jedynie w oparciu o stanowisko wyrażone w podobnej sprawie przez inny skład orzekający. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając zarzuty zażalenia w oparciu o akta jednej konkretnej sprawy, ocenia pod względem zgodności z prawem jedynie zaskarżone postanowienie.
Wobec tak wielu wątpliwości co do wiarygodności oświadczeń zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy, biernej postawy strony w realizacji wezwania o dostarczenie stosownej dokumentacji oraz jej deklaracji, że mimo trudności finansowych jest w stanie uzyskać pewne środki pieniężne od jednego z wierzycieli, trafne było uznanie przez Sąd pierwszej instancji, że spółka nie wykazała, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.
Zaskarżone postanowienie nie narusza prawa. Zatem nie znajdując podstaw do uwzględnienia zażalenia, należało stosownie do art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. orzec jak w sentencji.

Uzasadnienie wyroku