Sygnatura:
6112 Podatek dochodowy od osób fizycznych, w tym zryczałtowane formy opodatkowania
Hasła tematyczne:

Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2007-10-09
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie
Treść wyniku:
zwilniono w 1/4 cz. od wpisu od skargi kasac. w pozostałym zakresie oddalono wniosek o zwoln. od kosztów sąd.
Sędziowie:
Agnieszka Góra /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie – Agnieszka Góra po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2008r na posiedzeniu niejawnym wniosku J. i W. S. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi kasacyjnej na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 19 grudnia 2007r. oddalający skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia […] Nr […] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 1999r. p o s t a n a w i a I. zwolnić skarżących w 1/4 części od wpisu sądowego, należnego od skargi kasacyjnej , II. w pozostałej części oddalić wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.
Uzasadnienie: W dniu […] marca 2008r. skarżący J. i W. S, złożyli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi kasacyjnej na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 19 grudnia 2007r. oddalający skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia […]. wydaną w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 1999 rok.
Skarżący domagają się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych z uwagi na niskie dochody, koszty utrzymania. Skarżący podnoszą, iż w postępowaniu upadłościowym dotyczącym prowadzonego przez W.S. Przedsiębiorstwa […] "R" wnioskodawca stracił aż 300 031,88 zł, należne od kontrahenta budowlanego "B" w W.
Zdaniem Sądu, wniosek skarżących zasługuje w części na uwzględnienie.
Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżący prowadzą gospodarstwo domowe wspólnie. Nie maja innych osób na utrzymaniu. Źródłem utrzymania rodziny jest wynagrodzenie za pracę W.S. w wymiarze – etatu w wysokości 570,00 zł oraz emerytura J. S. w wysokości 737,19 zł. A zatem łączne dochody rodziny wynoszą 1 307,00 zł.
Z oświadczenia skarżących znajdujących się w aktach sprawy wynika także, iż posiadają oni mieszkanie o pow. 65 m2, wykazując jednocześnie koszty jego utrzymania na kwotę około 300,00 zł miesięcznie. Skarżący nie wykazują też cennych ruchomości ani oszczędności. Skarżąca przedstawiają zaświadczenia banków, poświadczające, iż nie posiadają oni żadnych rachunków bankowych, natomiast rachunki prowadzone dla Firmy – Przedsiębiorstwo […] "R" zostały zamknięte w dniu 17.06.2003r. ( Bank […] ) i 7.08.2007r. ( Bank […] – przy jednoczesnym oświadczeniu Banku, iż na rachunku Firmy "R" od […].04.2004r. nie było żadnych obrotów ).
Z dokumentów dołączonych przez skarżących do wniosków o przyznanie prawa pomocy wynika także, iż Przedsiębiorstwo […] "R" W. S. zgłosiło w 2001 roku wierzytelność o wymiarze 300 031,88 zł do masy upadłości Firmy "B – S" SA w W., i należności tej nie otrzymało.
Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające – może zwrócić się o pomoc państwa.
Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane osobie, która wykaże, iż nie ma jakichkolwiek dochodów do pokrycia kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym – gdy wykaże, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.
Użyte w art. 246 ustawy sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, iż znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku, spoczywa na wnioskodawcy.
Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Zapobiegliwości i przezorności w tym zakresie należy szczególnie wymagać od osób toczących spory sądowe w związku z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą. Działalność gospodarcza wiąże się bowiem, ze swej istoty, z ryzykiem ponoszenia wszystkich związanych z nią konsekwencji, w tym kosztów – także sądowych. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach – z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych.
W myśl przepisu § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 221 poz. 2193 ) – wpis od skargi kasacyjnej wynosi połowę wpisu od skargi, nie mniej jednak niż 100,00 zł. Mając na uwadze obecną sytuację finansową skarżących, należy stwierdzić, że uiszczenie wpisu w pełnej wysokości nie byłoby możliwe bez uszczerbku w koniecznym ich utrzymaniu.
W ocenie orzekającego, skarżący wykazali w sposób wystarczający i skuteczny, iż nie są w stanie uiścić pełnego należnego wpisu sądowego bez uszczerbku w koniecznym swoim utrzymaniu. Biorąc pod uwagę w szczególności wysokość comiesięcznych, stałych dochodów skarżących w wysokości 1 307,00 zł w przeliczeniu na dwie osoby, w odniesieniu do udokumentowanych wydatków , faktycznego braku majątku i oszczędności, a także uwzględniając brak osób bliskich zobowiązanych do alimentacji – w kontekście wysokości samego wpisu, zaistniały przesłanki uzasadniające zwolnienie strony w części od wpisu sądowego. Tym bardziej, iż zgodnie z treścią art. 246 par. 1 pkt 2 cytowanej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – regulacja w nim zawarta stanowi odstępstwo od zasady ustanowionej w treści art. 199, na mocy której strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Przytoczone we wniosku okoliczności winny zatem uzasadniać wyjątkowe traktowanie, o jakim mowa w powołanym przepisie. Przez uszczerbek utrzymania zaś koniecznego dla siebie i rodziny, o którym mowa w powołanym przepisie, należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony skarżącej w taki sposób, iż nie jest ona w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych.
Zdaniem Sądu, w przedmiotowej sprawie okoliczności takie zostały wykazane w stopniu uzasadniającym częściowe zwolnienie od wpisu sądowego. Sąd zaś nie widzi podstaw do całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych z uwagi na fakty, iż skarżący uzyskują jednak stałe miesięczne dochody rzędu 1300,00 zł oraz oprócz wydatków związanych z utrzymaniem mieszkania w wysokości 300,00 zł miesięcznie nie udokumentowali żadnych innych wydatków czy opłat obciążających ich budżet domowy, a w znaczny sposób wpływających na aktualną sytuację bytową i finansową zobowiązanych. Wnioskodawcy nie mają innych osób na utrzymaniu, co też ma istotne znaczenie, nie wykazują ponadto żadnego zadłużenia.
Należy podkreślić, iż celem instytucji prawa pomocy jest umożliwienie skorzystania z drogi sądowej osobom o znikomych dochodach, znajdujących się na skraju ubóstwa, wobec których konieczność poniesienia kosztów sądowych mogłaby spowodować uszczerbek w koniecznym utrzymaniu. Skarżący do takich osób nie należą. Dlatego przyznanie skarżącym prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od konieczności uiszczenia 1/4 części wpisu sądowego należnego od skargi kasacyjnej uznano za adekwatne do aktualnej sytuacji majątkowej strony.
Trzeba również zaznaczyć, iż każdy obywatel zamierzający wytoczyć sprawę sądową musi się liczyć z koniecznością poniesienia kosztów sądowych. Strona winna poczynić starania celem zabezpieczenia środków finansowych z dochodów uzyskiwanych w dłuższym okresie, niezbędnych do pokrycia choćby części kosztów sądowych. Nie można pominąć także i tego, że wyłożenie kosztów przez stronę skarżącą jest tylko czasowe, bowiem w przypadku uwzględnienia jej skargi, zgodnie z art. 203 ustawy z dnia 30.08.2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – będzie jej przysługiwało prawo domagania się zwrotu kosztów postępowania.
Podsumowując należy zaznaczyć, iż w aktualnej sytuacji finansowej skarżących zwolnienie ich od kosztów sądowych w całości byłoby niezasadne. Konieczność zaś poniesienia kosztów w części nie naraża skarżących na pogorszenie ich warunków bytowych, a z drugiej strony odpowiada fiskalnemu interesowi Państwa, które swoją pomoc powinno gwarantować tylko najbardziej potrzebującym.
Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w sentencji na podstawie art. 243 § 1, art. 244 § 1, art. 245 § 3 oraz art. 246 § 1, art. 258 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ).

Uzasadnienie wyroku