Sygnatura:
6119 Inne o symbolu podstawowym 611
Hasła tematyczne:
Podatek od towarów i usług
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2007-12-21
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie
Treść wyniku:
Oddalono skargę
Sędziowie:
Anna Kwiatek
Małgorzata Fita /sprawozdawca/
Wiesława Achrymowicz /przewodniczący/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Wiesława Achrymowicz, Sędziowie Asesor WSA Małgorzata Fita (spr.),, NSA Anna Kwiatek, Protokolant Stażysta Kamil Rutkowski, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 20 lutego 2008 r. sprawy ze skargi D. W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia […] nr […] w przedmiocie odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości podatkowe – oddala skargę.
Uzasadnienie: Dyrektor Izby Skarbowej w Lublinie decyzją z dnia […], wydaną na podstawie art. 233 § 1 pkt 2 lit. a) Ordynacji podatkowej, po rozpatrzeniu odwołania D. W. od decyzji Naczelnika L. Urzędu Skarbowego w L. z dnia […], nr […] orzekającej o jego solidarnej odpowiedzialności podatkowej jako członka zarządu za zaległości podatkowe J. sp. z o.o. za styczeń 2001 r. w łącznej kwocie należności głównej 102.902,52 zł oraz odsetki za zwłokę od przedmiotowych zaległości w kwocie 33.790 zł, uchylił zaskarżoną decyzję w części dotyczącej należności głównej w kwocie 19.322 zł oraz odsetek od zobowiązania podatkowego w kwocie 19.605 zł i umorzył postępowanie w tym zakresie, zaś w pozostałej części utrzymał decyzję w mocy.
W uzasadnieniu podał, że postanowieniem z dnia […] Naczelnik L. Urzędu Skarbowego w L. wszczął postępowanie podatkowe w sprawie orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej D. W. – prezesa zarządu spółki z o.o. J., za powstałe w okresie pełnienia przez niego w/w funkcji zobowiązania podatkowe w podatku od towarów i usług za miesiąc styczeń 2001 r. Powyższe zobowiązanie w kwocie 283.226 zł zostało określone przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w L. decyzją z dnia […] nr […]. W tej samej decyzji Naczelnik L. Urzędu Skarbowego w L. ustalił spółce dodatkowe zobowiązanie podatkowe za styczeń 2001 r. w wysokości 83.580 zł.
Decyzja Naczelnika L. Urzędu Skarbowego w L. dnia […] w zakresie wymiaru podatku VAT została utrzymana w mocy decyzją Dyrektora Izby Skarbowej w L. z dnia […].
Na wniosek zobowiązanej spółki, w dniu […] decyzją nr […] Naczelnik L. Urzędu Skarbowego w L. rozłożył w/w należność na raty.
W związku z niedotrzymaniem układu ratalnego, na zaległości zostały wystawione przez wierzyciela 4 tytuły wykonawcze. W trakcie podjętych czynności egzekucyjnych dokonano zajęć rachunków bankowych, z których nie uzyskano żadnych środków. W dniach 20 października 2005 r. i 2 grudnia 2005 r. poborca skarbowy spisał raporty o niemożności dokonania czynności egzekucyjnych pod adresami prowadzenia działalności spółki zgłoszonymi w urzędzie skarbowym, z powodu nie prowadzenia przez spółkę działalności gospodarczej i nie posiadania majątku pod wskazanymi adresami. Dalsze poszukiwania majątku ruchomego i nieruchomego spółki również nie przyniosły rezultatów. W związku z powyższym organ pierwszej instancji stwierdził bezskuteczność egzekucji z uwagi na brak możliwości prowadzenia egzekucji z majątku spółki J.
W myśl przepisów art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, w brzmieniu obowiązującym w chwili powstania zaległości, za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, chyba, że członek zarządu wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości, (postępowanie układowe) albo, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, bądź wskaże on mienie, z którego egzekucja jest możliwa. Stosownie do art. 116 § 2 ustawy Ordynacja podatkowa, odpowiedzialność członków zarządu, o której mowa wyżej, obejmuje zobowiązania podatkowe, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu.
Zgodnie z odpisem z Krajowego Rejestru Sądowego aktualnego na dzień powstania zaległości zarząd spółki J. stanowił D. W. – Prezes Zarządu.
W związku z ustaleniem, że zaległości spółki J. w podatku od towarów i usług za miesiąc styczeń 2001 r. powstały w czasie pełnienia przez D. W. funkcji Prezesa Zarządu, a egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna, Naczelnik L. Urzędu Skarbowego w L. wydał decyzję orzekającą o jego solidarnej odpowiedzialności jako członka zarządu za zaległości podatkowe spółki J. w podatku od towarów i usług za styczeń 2001 r. oraz odsetki za zwłokę od zaległości.
W odwołaniu od tej decyzji, D. W. wniósł o jej uchylenie ze względu na doręczenie decyzji w dniu […] tj. po upływie pięciu lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa J. sp. z o.o.
Ponadto zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie art. 5 ust. 9b pkt 7a ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych oraz art. 17 a i art. 16 w związku z art. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, poprzez błędne przyjęcie, iż organem właściwym w sprawie określenia zobowiązania podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług dla spółki J. za 2001 r. był Naczelnik L. Urzędu Skarbowego w L. oraz, że organ ten był właściwy do orzeczenia o jego solidarnej odpowiedzialności.
Zdaniem strony organ I instancji naruszył także art. 187 oraz art. 122 Ordynacji podatkowej poprzez niedostateczne zebranie materiału dowodowego niezbędnego dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności braku ustalenia w jakiej dacie zaistniały przesłanki ogłoszenia upadłości J. sp. z o.o. Na tą okoliczność podatnik wniósł o przeprowadzenie dowodu w postaci opinii biegłego rzeczoznawcy w zakresie księgowości i finansów w celu określenia z jakim dniem wystąpiły przesłanki ogłoszenia upadłości spółki J. i jaki wpływ na regulowanie jej zobowiązań miało zaniechanie wypłaty wynagrodzenia z umowy agencyjnej przez C. sp. o.o. w W. Jednocześnie skarżący wniósł o dopuszczenie jako dowodu w sprawie postanowienia Sądu Rejonowego w L. XVIII Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych z dnia […], sygn. akt VIII Gu 21/03, zaświadczenia syndyka masy upadłości J. w upadłości sp. z o.o. w L. o stanie toczącego się postępowania upadłościowego, kopii wniosku z dnia […] o ogłoszenie upadłości oraz zaświadczenia lekarskiego przedstawiającego historię choroby i wskazującego na okoliczność braku możliwości sprawowania bieżących funkcji Prezesa Zarządu J. sp. z o.o. w okresie od 5 stycznia 4 lipca 2005 r. W odwołaniu strona zarzuciła organowi I instancji także naruszenie art. 121 § 2 Ordynacji podatkowej poprzez zaniechanie poinformowania strony o prawie i obowiązku wskazania podstaw uwalniających stronę od odpowiedzialności za zobowiązania upadłej spółki oraz fakt, iż organ nie wykazał bezskuteczności prowadzenia egzekucji.
Rozpatrując niniejszą sprawę, Dyrektor Izby Skarbowej w L. w pierwszej kolejności stwierdził, że zgodnie z art. 118 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa upłynęło 5 lat.
Przez "wydanie decyzji" uznaje się doręczenie decyzji osobie trzeciej przed upływem powyższego terminu, natomiast początek terminu, o którym mowa w art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej powiązano z datą powstania zaległości podatkowej w rozumieniu art. 51 § 1 ustawy, czyli podatku niezapłaconego w terminie płatności.
W myśl art. 47 § 1 i § 3 ustawy Ordynacja podatkowa termin płatności podatku wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego. Jeżeli podatnik jest obowiązany sam obliczyć i wpłacić podatek, za termin płatności uważa się ostatni dzień, w którym zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata powinna nastąpić.
Mając powyższe na uwadze, zdaniem organu odwoławczego, skoro decyzja Naczelnika L. Urzędu Skarbowego w L. z dnia […] zmieniająca rozliczenie podatku od towarów i usług za miesiące: styczeń, luty i marzec 2001 r. oraz ustalająca dodatkowe zobowiązanie podatkowe za styczeń 2001 r. została doręczona spółce 1 grudnia 2004 r., to zaległości z tytułu dodatkowego zobowiązania podatkowego powstały w dniu 16 grudnia 2004 r., a z tytułu zobowiązania podatkowego – 26 lutego 2001 r. Biorąc pod uwagę taką interpretację przepisu art. 118 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, fakt doręczenia decyzji orzekającej o odpowiedzialności podatkowej osobie trzeciej dnia 2 stycznia 2007 r. skutkuje upływem pięcioletniego terminu dla zobowiązania podatkowego tj. z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń 2001r., natomiast nie nastąpiło przedawnienie do wydania decyzji z tytułu dodatkowego zobowiązania podatkowego.
Decyzja w przedmiocie ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego ma bowiem charakter konstytutywny, co oznacza, że dodatkowe zobowiązanie podatkowe powstało z dniem doręczenia decyzji.
Odnośnie niewłaściwości organu wydającego decyzję w I instancji, organ odwoławczy przypomniał, że decyzja Naczelnika L. Urzędu Skarbowego w L. z dnia […] podlegała procedurze odwoławczej, której efektem było wydanie w dniu […] przez Dyrektora Izby Skarbowej w L. decyzji utrzymującej w mocy zaskarżoną decyzję.
Również po rozpoznaniu wniosku spółki z dnia […] o stwierdzenie nieważności decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w L. z dnia […] oraz poprzedzającej ją decyzji Naczelnika L. Urzędu Skarbowego w L. z dnia […] z powodu niewłaściwości organu podatkowego, w dniu […] decyzją nr […] Dyrektor Izby Skarbowej w L. odmówił stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji, przyjmując, iż na dzień 1 stycznia 2004 r. spełniony został warunek określony w art. 5 ust. 9b pkt 7 lit. a ustawy o urzędach i izbach skarbowych, czyli osoba prawna tj. spółka w ostatnim roku podatkowym osiągnęła przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów, usług o wartości co najmniej 5 mln euro. Zgodnie z zapisem art. 5a ust. 1 pkt 2 ustawy tj. z dniem 1 stycznia drugiego roku następującego po roku, w którym została przekroczona kwota 5 mln euro – w tym wypadku od 1 stycznia 2004 r. nastąpiła zmiana właściwości naczelnika urzędu skarbowego.
Powyższa decyzja została utrzymana w mocy decyzją Dyrektora Izby Skarbowej w L. z dnia […], nr […].
Jednocześnie organ odwoławczy ustosunkowując się do zarzutu niewłaściwości organu podatkowego do wydania decyzji w sprawie odpowiedzialności podatkowej Prezesa Zarządu – D. W. za zaległości spółki J. powołał przepis art. 17 a Ordynacji podatkowej, który stanowi, że organem właściwym miejscowo w sprawie orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej jest organ podatkowy właściwy dla podatnika, płatnika lub inkasenta.
Zdaniem organu II instancji, właściwość organu ustala się według stanu na dzień wszczęcia postępowania w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej, a nie na dzień powstania zaległości, za którą osoba trzecia ponosi odpowiedzialność. W tym kontekście nie można przyjąć, iż do orzekania o odpowiedzialności podatkowej za zaległości spółki J. w podatku VAT za 2001 r. właściwym był Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w L.
Odnosząc się do zarzutu strony w zakresie ustalenia bezskuteczności egzekucji wobec spółki J. i braku wydania postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego organ odwoławczy wskazał, że w związku z niedotrzymaniem układu ratalnego wynikającego z decyzji Naczelnika L. Urzędu Skarbowego w L. […] organ podatkowy I instancji jako wierzyciel wystawił tytuły wykonawcze: […] z dnia […], […] z dnia […], […] z dnia […], […] z dnia […].
W trakcie podjętych czynności egzekucyjnych zajęto rachunki bankowe dłużnika (w bankach BRE Bank S.A., PEKAO S.A. IV i V O/L., ING Bank Śląski O/K., Kredyt Bank SA O/L.), ustalono, że pod adresami prowadzenia działalności spółki zgłoszonymi w urzędzie skarbowym spółka J. nie prowadzi działalności i nie posiada majątku oraz, że nie posiada ona żadnego majątku ruchomego i nieruchomego. Nie uzyskano potwierdzenia w przedmiocie posiadania kont bankowych w Polsce, nieruchomości, transakcji dokonywanych z kontrahentami, ujawnionych wierzytelności, źródeł dochodów i innego ujawnionego majątku.
W wyniku dokonania wszelkich możliwych czynności egzekucyjnych nie uzyskano żadnych środków na pokrycie wierzytelności, co oznacza, że w niniejszej sprawie egzekucja okazała się bezskuteczna. Natomiast po wydaniu postanowienia Sądu Rejonowego w L. XVIII Wydziału Gospodarczego dla spraw upadłościowych i naprawczych z dnia […] sygn. akt XVIII GU 21/2006 w sprawie ogłoszenia upadłości J. sp. z o.o. w L., obejmującej likwidację majątku, postępowanie egzekucyjne uległo umorzeniu z mocy prawa (w tej kwestii Naczelnik L. Urzędu Skarbowego w L. wydał postanowienie z dnia […])
Oceniając natomiast czy wniosek o ogłoszenie upadłości został wniesiony we właściwym czasie, organ odwoławczy zbadał, czy jego złożenie przez spółkę J. w styczniu 2006 r. gwarantowało ochronę interesów wierzycieli. Mając na uwadze zebrany materiał dowodowy stwierdził, ze analiza istniejących zaległości podatkowych wskazuje, iż spółka zaprzestała płacenia podatku VAT od dnia 26 sierpnia 2005 r., a podatku dochodowego PIT-4 od dnia 23 sierpnia 2005 r. Należności za kolejne miesiące również nie były regulowane (za okres sierpień-grudzień 2005 r. i styczeń-luty 2006 r.). Zaległości objęte decyzją o rozłożeniu zaległości podatkowych za 2001 r. na raty były regulowane do końca sierpnia 2005 r. Powyższe wskazuje, że wniosek o ogłoszenie upadłości nie został złożony we właściwym czasie w rozumieniu art. 116 ustawy Ordynacja podatkowa.
Ponadto w składanych do organu podatkowego rachunkach zysków i strat za lata 2003-2006 spółka J. wykazywała: w 2003 r. – zysk 45.258,36, w 2004 r. – stratę 742.501,02, w 2005 r. – stratę 9.117.720,76, a w 2006 r. (stan na 22.03.2006 r.) – stratę 60.638,52. W zeznaniu podatkowym CIT-8 za 2004 r. spółka J. wykazała dochód w wysokości 175.565,03 zł i należny podatek w wysokości 33.357 zł, który został zapłacony. Natomiast w zeznaniu za 2005 r. wykazała stratę w wysokości 153.635,47 zł oraz nadpłatę w wysokości 2.374 zł. Z analizy bilansu wynika, iż na dzień 31 grudnia 2005 r. w pozycji rozliczenia międzyokresowe wykazano zobowiązania w ogólnej kwocie 9.563.715,08 zł, co stanowi zadłużenie jednostki ze wszystkich tytułów, których termin zapłaty przypadał przed końcem roku następującego po dniu bilansowym. Spółka nie płaciła terminowo zobowiązań z tytułu podatków, ubezpieczeń, ceł i innych świadczeń (kwota wykazana w bilansie z tych tytułów to 217.218,27 zł).
Ponadto zobowiązania kontrahentów ujęte są w bilansie w kwotach wymagających zapłaty wynikających z wyroków sądowych lub w wartościach nominalnych. Z powyższego wynika, iż spółka już w 2005 r. nie spłacała swoich zobowiązań.
We wniosku spółki J. z […] o ogłoszenie upadłości wskazano, iż wysokość jej zobowiązań wobec wierzycieli wynosi 7.119.999,32 zł.
Do wniosku o ogłoszenie upadłości dołączono załącznik nr 4 pod nazwą "spis wierzycieli", który zawiera 215 pozycji. Z załącznika tego wynika, iż terminy płatności poszczególnych wierzytelności upłynęły bądź z końcem 2004 r. bądź w trakcie 2005r. Powyższe zdaniem organu odwoławczego wskazuje, że w 2005 r. spółka J. zaprzestała regulowania swych zobowiązań, a zgłoszony dnia […] do Sądu Rejonowego w L. wniosek o upadłość był spóźniony.
Wniosek strony, zawarty w odwołaniu o powołanie biegłego rzeczoznawcy w zakresie księgowości i finansów w celu określenia z jakim dniem wystąpiły przesłanki ogłoszenia upadłości J. sp. z o.o. w świetle dowodów zgromadzonych w postępowaniu podatkowym nie zasługuje na uwzględnienie
Również twierdzenie strony, iż stan zdrowia uniemożliwiał jej podejmowanie czynności w spółce w okresie od 5 stycznia 2005 r. do 4 lipca 2005 r., nie ma w sprawie znaczenia, skoro pogorszenie stanu zdrowia trwało do połowy 2005 r., a wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony dopiero 1 lutego 2006 r.
W złożonym w dniu […] do Dyrektora Izby Skarbowej w L. piśmie z dnia […] D. W. podniósł, że brak jest podstawy prawnej do przeniesienia na niego odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe z tytułu sankcji ustalonej na podstawie art. 27 ust. 5 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Podatnik uważa, że z dniem 1 maja 2004 r. utraciła moc prawną powołana wyżej ustawa co oznacza, że brak było podstawy do wydania decyzji w zakresie ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego.
Odnosząc się do tego zarzutu, organ odwoławczy podkreślił, że decyzja z dnia […] była już badana w toku instancji, a zatem jest decyzją ostateczną dającą podstawę do przeniesienia odpowiedzialności za zaległość podatkową z tytułu dodatkowego zobowiązania podatkowego.
Naczelnik L. Urzędu Skarbowego w L. w decyzji z dnia […] orzekł o solidarnej odpowiedzialności podatkowej D. W. jako członka zarządu za zaległości podatkowe spółki J. w podatku VAT za styczeń 2001 r. w łącznej kwocie należności głównej 102.902,52 zł, oraz odsetki za zwłokę od przedmiotowych zaległości naliczonych na dzień ogłoszenia upadłości w kwocie 33.790 zł.
Z akt sprawy wynika, że zaległość podatkowa za styczeń 2001 r. w łącznej kwocie należności głównej 102.902,52 zł obejmuje zobowiązanie podatkowe za ten miesiąc w kwocie 19.322,52 zł oraz dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 83.580 zł. W związku z tym, iż w wydanej decyzji odsetki za zwłokę od przedmiotowych zaległości określono jedną kwotą, pismem z dnia […] organ odwoławczy zwrócił się do Naczelnika L. Urzędu Skarbowego w L. z prośbą o podanie, jaka kwota odsetek dotyczy zobowiązania podatkowego, a jaka dodatkowego zobowiązania podatkowego.
W odpowiedzi Naczelnik L. Urzędu Skarbowego w L. pismem z dnia […] poinformował, że na kwotę odsetek składa się kwota 19.605 zł odsetek od zobowiązania podatkowego oraz kwota 14.185 zł odsetek od dodatkowego zobowiązania podatkowego.
Mając na względzie fakt, że upływ pięcioletniego terminu do przedawnienia zobowiązania podatkowego z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń 2001 r. w kwocie 19.322 zł i odsetek od tego zobowiązania w wysokości 19.605 zł upłynął dnia […], a decyzję przenoszącą odpowiedzialność doręczono stronie dnia […], organ odwoławczy biorąc pod uwagę wcześniejsze rozważania, uchylił w tym zakresie decyzję organu podatkowego pierwszej instancji, utrzymując jednocześnie decyzję w części dotyczącej przeniesienia odpowiedzialności za dodatkowe zobowiązania podatkowe.
Na powyższą decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w L. D. W. złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w L., w której wniósł o stwierdzenie nieważności bądź uchylenie zaskarżonej decyzji w części utrzymującej w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w L. z dnia […], nr […].
Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie:
1) art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacji podatkowej poprzez błędne przyjęcie, że dodatkowe zobowiązanie podatkowe ustalone dla spółki z o.o. w podatku od towarów i usług jest zaległością podatkową, za którą odpowiadają także osoby trzecie, a także poprzez błędne przyjęcie, że nie zaistniały przesłanki wyłączające odpowiedzialność członka Zarządu za zobowiązania podatkowe spółki z o.o., a w szczególności, iż Zarząd Spółki "J." nie zgłosił wniosku o upadłość w czasie właściwym oraz, że egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna pomimo tego, że me zakończyło się jeszcze postępowanie upadłościowe,
2) art. 210 § 1 pkt 5 i 6 ordynacji podatkowej poprzez wadliwe zastosowanie tego przepisu polegające na przyjęciu , iż możliwym jest "doprecyzowanie" rozstrzygnięcia w zakresie rodzaju zaległości podatkowych, co do których orzeka się o odpowiedzialności członka zarządu oraz brak uzasadnienia faktycznego uzasadniającego określona wysokość zaległości podatkowej, której dotyczy odpowiedzialność osoby trzeciej,
3) art. 5 ust. 9 b pkt 7 a ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1267 ze zm.) oraz art. 17 a i art. 16 w związku z art. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) poprzez wadliwe przyjęcie, iż w sprawie orzeczenia solidarnej odpowiedzialności skarżącego jako osoby trzeciej właściwy był Naczelnik L. Urzędu Skarbowego w L.,
4) art. 187 oraz art. 122 ordynacji podatkowej poprzez niedostateczne zebranie materiału dowodowego niezbędnego dla rozstrzygnięcia sprawy, a w szczególności brak ustalenia w jakiej dacie zaistniały przesłanki ogłoszenia upadłości spółki "J." i arbitralne uznanie, że zgłoszenie wniosku przez zarząd tej spółki było spóźnione.
W uzasadnieniu skargi podniósł, że dodatkowe zobowiązanie podatkowe określone w art. 109 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług jest sankcją prawno-administracyjną stosowaną w określonych przypadkach – nieprawidłowych z punktu widzenia ustawodawcy – zachowań podatnika dotyczących deklaracji podatkowej i jako sankcja nie może stanowić zaległości podatkowej.
Skoro zatem dodatkowe zobowiązanie podatkowe jest sankcją administracyjną, to członek zarządu nie może odpowiadać za jej niezapłacenie przez spółkę. Osoby trzecie odpowiadają wyłącznie za zaległości podatkowe. Takie stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 25 maja 2007 r. (I SA/Gd 538/2006).
Ponadto, zdaniem skarżącego, decyzja Dyrektora Izby Skarbowej jak również poprzedzająca ją – decyzja Dyrektora LUS nie zawierają żadnych informacji, na podstawie jakich wyliczeń ustalono kwotę zaległości w części należności głównej, co w konsekwencji uniemożliwia Skarżącemu odniesienie się do prawidłowości tych wyliczeń, co również było obowiązkiem organu odwoławczego.
Skarżący podniósł również, że jedną z podstawowych przesłanek wynikających z art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, warunkującą odpowiedzialność skarżącego jako osoby trzeciej, jest bezskuteczność egzekucji z majątku spółki. W przedmiotowej sprawie organ podatkowy arbitralnie stwierdził w uzasadnieniu decyzji o braku możliwości prowadzenia egzekucji w stosunku do majątku spółki "J." i o wynikającej z tego faktu bezskuteczności egzekucji. Organy egzekucyjne nie wydały natomiast postanowienia o umorzeniu egzekucji w wyniku stwierdzenia jej bezskuteczności. Zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa organy podatkowe mogą ścigać zaległości podatkowe spółki od zarządu tylko wówczas, gdy wcześniej formalnie stwierdziły (wydały postanowienie), że egzekucja z majątku spółki jest niemożliwa (wyrok WSA w Warszawie z 01.08.2007 r. III SA/Wa 176/2007, lex polonica 1533146; wyrok WSA w Warszawie z 2006 r. III SA/Wa 975/2006, lex polonica 420237; wyrok WSA w Olsztynie z 24.03.2005 r. I SA/Ol 345/2004, Przegląd Orzecznictwa Podatkowego 2006/3 poz. 42).
Niezależnie od powyższego, przesłanką uwalniająca członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki, wynikającą z art. 116 Ordynacji podatkowej, jest możliwość wykazania, że wniosek o ogłoszenie upadłości spółki został zgłoszony we właściwym czasie. Zgodnie z art. 10 prawa upadłościowego i naprawczego zgłoszenie wniosku o upadłość spółki we właściwym czasie oznacza zgłoszenie niezwłoczne w przypadku wystąpienia podstaw ogłoszenia upadłości. Podstawą ogłoszenia upadłości spółki jest jej niewypłacalność, rozumiana m.in. jako niewykonywanie wymagalnych zobowiązań. Wniosek o ogłoszenie upadłości spółki "J." został zgłoszony we właściwym czasie, ponieważ bezpośrednią przyczyną zaprzestania płatności wymagalnych długów przez spółkę było zaprzestanie regulowania swoich zobowiązań przez głównego kontrahenta spółki – "C." sp. z o.o. Wniosek o ogłoszenie upadłości został zgłoszony w momencie, gdy stało się oczywistym, że "C." nie wywiąże się ze swoich zobowiązań względem spółki.
Skarżący wskazał także zarzut niewłaściwości Naczelnika LUS w L., który wydał zaskarżoną decyzję, jak również decyzję z dnia […] nr […] określającą zobowiązanie podatkowe spółki "J." w zakresie podatku od towarów i usług za styczeń 2001 r. oraz dodatkowe zobowiązanie podatkowe za styczeń 2001 r. Przepis art. 5 ust. 9 b pkt 7 lit. a ustawy o urzędach i izbach skarbowych wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2004 r., a więc tzw. "duże Urzędy Skarbowe" mogły wydawać decyzje w stosunku do podatników określonych ze względu na kryterium przychodu netto co najmniej 5 mln euro w ostatnim roku podatkowym dopiero od 1 stycznia 2005 r. A zatem decyzje wydane przed tą datą należy uznać za nieważne (tak też przyjął WSA w W. w wyroku z dnia 27 października 2006 r. III SA/Wa 2829/2006, Lex polonica nr 1230234). Biorąc pod uwagę powyższe Naczelnik LUS nie był właściwy do orzekania w sprawie spółki "J.", a więc tym bardziej nie był właściwy do orzekania w sprawie skarżącego. Zgodnie z art. 17 a ordynacji podatkowej organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawie orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej jest organ podatkowy właściwy dla podatnika, płatnika lub inkasenta. Przepis ten reguluje jedynie kwestię właściwości miejscowej, a zatem właściwość rzeczowa powinna być ustalana zgodnie z art. 16 ordynacji podatkowej, który mówi, iż właściwość rzeczową organów podatkowych ustala się według przepisów określających zakres ich działania. Przepisem materialno-prawnym określającym właściwość organów podatkowych orzekających w zakresie podatku VAT jest art. 3 ustawy o podatku od towarów i usług, według którego właściwym dla podatnika organem podatkowym jest Naczelnik Urzędu Skarbowego właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, z zastrzeżeniem ust. 2-5. A zatem organem właściwym dla orzekania w przedmiotowej sprawie był Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w L., a nie Naczelnik LUS w L.
W odpowiedzi na skargę, Dyrektor Izby Skarbowej w L. wniósł o jej oddalenie, w całości podtrzymując swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.
Mając na uwadze art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269), sąd dokonuje kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Kontrola ta polega na tym, że sąd rozpoznając sprawę bada, czy do ustalonego stanu faktycznego organy zastosowały właściwą normę prawa materialnego oraz czy nie uchybiły przepisom prawa normującym zasady postępowania, a jeżeli tak, to czy uchybienie takie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Podkreślić przy tym należy, że zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy. To oznacza, że w rozpoznawanej sprawie ocenie sądu podlegała zgodność z prawem decyzji wydanych w sprawie solidarnej odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości podatkowe spółki "J." sp. z o.o., a nie prawidłowość decyzji wydanych w sprawie określenia tej spółce zobowiązania podatkowego i zmiany rozliczenia w podatku VAT oraz ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego.
Dlatego badając w pierwszej kolejności, czy decyzję w niniejszej sprawie wydał organ właściwy (Naczelnik L. Urzędu Skarbowego w L.), należało odnieść się do przepisów Ordynacji podatkowej normujących właściwość organów w sprawach orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej. Zgodnie z art. 17 a Ordynacji podatkowej, organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawie orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej jest organ podatkowy właściwy dla podatnika, płatnika lub inkasenta. Natomiast art. 16 Ordynacji podatkowej stanowi, że właściwość rzeczową organów podatkowych ustala się według przepisów określających zakres ich działania. Takie przepisy zamieszczone zostały w ustawie z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (tj. Dz.U. z 2004 r., Nr 121, poz. 1267 ze zm.). Zgodnie z zamieszczonym w niej art. 5 ust. 9b pkt 7a, wyznaczenie terytorialnego zasięgu działania określonego urzędu skarbowego zgodnie z ust. 9a następuje w przepisach określonych na podstawie ust. 9c i może dotyczyć w szczególności osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które w ostatnim roku podatkowym osiągnęły przychód netto, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług o równowartości co najmniej 5 mln euro według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na koniec roku podatkowego. Dla tych podatników zmiana właściwości naczelnika urzędu skarbowego na właściwego wyłącznie w zakresie określonych kategorii podatników następuje z dniem 1 stycznia drugiego roku następującego po roku, w którym nastąpiło w/w przekroczenie kwoty. Wykaz siedzib naczelników urzędów skarbowych właściwych wyłącznie w zakresie podatników określonych w art. 5 ust.9b ustawy o urzędach i izbach skarbowych podano w załączniku nr 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 listopada 2003 r. w sprawie terytorialnego zasięgu działania oraz siedzib naczelników urzędów skarbowych i dyrektorów izb skarbowych (Dz.U. Nr 209, poz. 2027 ze zm.), wydanego w wykonaniu delegacji zawartej w art. 5 ust. 9c cyt. ustawy. W pozycji 3 tego załącznika wskazano dla województwa l. – Naczelnika L. Urzędu Skarbowego w L.
Jak wynika z akt sprawy, "J." spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w L. spełniła warunek określony w art. 5 ust. 9b pkt 7a ustawy o urzędach i izbach skarbowych w dniu 1 stycznia 2004 r., tj. osiągnęła w ostatnim roku podatkowym przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług o równowartości co najmniej 5 mln euro. Mając to na względzie, należało uznać, że w niniejszej sprawie, na dzień wydania decyzji przez organ I instancji (na 22 grudnia 2006 r.), organem właściwym rzeczowo do orzekania w sprawach spółki "J." był Naczelnik Urzędu Skarbowego w L.
Natomiast co właściwości organu pierwszej instancji, wydającego decyzję z dnia […] w sprawie określenia spółce "J." zobowiązania podatkowego w VAT i ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego (za zaległości, z tytułu których przeniesiono odpowiedzialność na skarżącego), wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w L., który w sprawie z wniosku skarżącego o unieważnienie tej decyzji z powodu niewłaściwości organu, decyzją z dnia […] nr […] odmówił stwierdzenia nieważności jej i utrzymującej ją mocy decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w L. z dnia […], nr […]. Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Dyrektora Izby Skarbowej w L. z dnia […] nr […], zaś skarga złożona na nią do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w L. została prawomocnie odrzucona. Innym słowy organ II instancji w postępowaniu nadzwyczajnym stwierdził, iż prawidłowo w pierwszej instancji w sprawie dotyczącej zobowiązań podatkowych spółki "J. p. z o.o. orzekał Naczelnik L. Urzędu Skarbowego w L., a decyzja w tej sprawie jest ostateczna i prawomocna, i nie podlega w tym przedmiocie badaniu sądu pod względem zgodności z prawem, o czym była mowa wcześniej.
Mając to na względzie, zarzut dotyczący niewłaściwości organu wydającego decyzję w przedmiocie odpowiedzialności osoby trzeciej, należało uznać za chybiony.
Badając zaskarżoną decyzję w pozostałym zakresie, wskazać należy na materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, którą stanowi art. 116 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2003r., zgodnie z którym, za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej i spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, chyba że członek zarządu wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające upadłości (postępowanie układowe) albo, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, bądź też wskaże on mienie, z którego egzekucja jest możliwa.
Odpowiedzialność członków zarządu spółki obejmuje zobowiązania podatkowe, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu.
Dla porządku należy w tym miejscu zauważyć, że stosownie do art. 21 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 169, poz. 1387), która weszła w życie 1 stycznia 2003 r., do zaległości podatkowych powstałych przed dniem wejścia w życie tej ustawy stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej. Natomiast zgodnie z art. 22 ustawy zmieniającej, do spraw wszczętych, a niezakończonych przez organy podatkowe pierwszej instancji przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej w brzmieniu nadanym tą ustawą.
Czyli, w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy prawa materialnego w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2003 r. (art. 116 Ordynacji podatkowej) i przepisy prawa procesowego w brzmieniu obowiązującym po 1 stycznia 2003 r.
Zgodnie z art. 108 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej, o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji. Postępowanie w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej nie może zostać wszczęte przed:
1) upływem terminu płatności ustalonego zobowiązania;
2) dniem doręczenia decyzji
a) określającej wysokość zobowiązania podatkowego,
b) o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta,
c) w sprawie zwrotu zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług,
d) określającej wysokość należnych odsetek za zwłokę;
3) dniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego – w przypadku, o którym mowa w § 3.
§ 3. W razie wystawienia tytułu wykonawczego na podstawie deklaracji, na zasadach przewidzianych w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, przed orzeczeniem o odpowiedzialności osoby trzeciej nie wymaga się uprzedniego wydania decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego i decyzji, o której mowa w art. 53a.
Bezsporne w niniejszej sprawie jest, że spółka "J." posiada zaległości podatkowe za miesiąc styczeń 2001 r. z tytułu dodatkowego zobowiązania podatkowego i odsetek od tej zaległości. W przedmiocie określenia zobowiązania podatkowego w VAT i ustalenia zobowiązania podatkowego wydana została wcześniej decyzja z dnia 29 listopada 2004 r. przez Naczelnika L. Urzędu Skarbowego w L., utrzymana w mocy decyzją organu odwoławczego.
Bezsporne jest również, że w czasie powstania tego zobowiązania, Prezesem Zarządu spółki "J. był D. W.
W niniejszej sprawie przedmiotem sporu pomiędzy skarżącym, a organem podatkowym jest przede wszystkim kwestia dotycząca możliwości przeniesienia na osobę trzecią na podstawie art. 116 Ordynacji podatkowej, ustalonego decyzją dodatkowego zobowiązania podatkowego. Zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych, niezapłacone w terminie, ustalone decyzją na podstawie art. 27 ust. 5 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11 poz. 50 ze zm.) dodatkowe zobowiązanie podatkowe jest zaległością podatkową, za którą na podstawie powyższego przepisu odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie zarządu spółki. Natomiast zdaniem skarżącego, dodatkowe zobowiązanie podatkowe jest sankcją administracyjną, wobec czego nie można go uznać za podatek i w konsekwencji za zaległość podatkową. Na poparcie swojego stanowiska skarżący powołał się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 25 maja 2007 r., sygn. akt I SA/Gd 538/06, w którym sąd ten wyraził pogląd o takiej treści.
Odnosząc się do powyższego, Wojewódzki Sąd Administracyjny w L., w składzie orzekającym, zgodził się ze stanowiskiem organów, iż dodatkowe zobowiązanie podatkowe ustalone na podstawie przepisu art. 27 ust. 4, 5 i 6 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym jest zobowiązaniem podatkowym zdefiniowanym w art. 5 Ordynacji podatkowej, tzn. jest zobowiązaniem podatnika do zapłaty podatku. Zobowiązanie to nosi bowiem wszelkie cechy podatku. Wynika z prawa publicznego, jest rezultatem władczych uprawnień państwa, ma charakter przymusowy, przekazywane jest na rzecz budżetu państwa z przeznaczeniem na finansowanie potrzeb publicznych oraz jest świadczeniem o bezzwrotnym i nieekwiwalentnym charakterze. Do przedawnienia tego zobowiązania stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej. Konsekwencją zaś braku zapłaty tego podatku w terminie płatności jest powstanie zaległości podatkowej w rozumieniu art. 51 § 1 Ordynacji podatkowej. Sąd nie podzielił tym samym poglądu przedstawionego w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 25 maja 2007 r., sygn. akt I SA/Gd 538/06, na który powołał się skarżący, natomiast podzielił pogląd wyrażony w wyrokach: Naczelnego Sądu Administracyjnego OZ we Wrocławiu z dnia 6 marca 2003 r., sygn. akt I SA/Wr 2120/2000, publ. POP 2003/5/130, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w O. z dnia 22 kwietnia 2005 r., sygn. akt I SA/Op 151/04, publ. Wyd. Legalis i Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 listopada 2005 r., I FSK 305/2005, publ. Lex nr 187963.
Niezależnie od powyższego, skarżący zarzucił organom podatkowym, że nie wykazały w sposób prawem ustalony, bezskuteczności egzekucji prowadzonej w niniejszej sprawie. Powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych, skarżący podniósł, że bezskuteczność egzekucji powinna być stwierdzona w postanowieniu o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w L. nie podziela takiego przekonania, konsekwentnie stojąc na stanowisku, które wyraził wcześniej m.in. w wyroku z dnia […], sygn. akt I SA/Lu 363/03, że bezskuteczność egzekucji jest stanem faktycznym, w którym z majątku podmiotu nie da się uzyskać, nawet w drodze przymusowej, zaspokojenia całości lub części należności. Taki pogląd prezentowany jest również w orzecznictwie sądów administracyjnych np. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 stycznia 2007 r., I FKS 508/06, czy w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 października 2006 r., III SA/Wa 2063/06, publ. wyd. Legalis.
Jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, organ podatkowy zastosował wobec spółki wszystkie sposoby egzekucji, które przy jej majątku były możliwe do zastosowania. W toku postępowania egzekucyjnego organ w sposób ewidentny ustalił, że spółka "J." nie posiada żadnego majątku ruchomego, nieruchomego, ani wierzytelności mogących podlegać zajęciu.
Również sam skarżący nie wskazał majątku spółki, z którego egzekucja byłaby możliwa.
Przedmiotem sporu pomiędzy organami podatkowymi, a skarżącym jest również kwestia związana z wykazaniem przez niego zaistnienia przesłanki zwalniającej go od odpowiedzialności solidarnej ze spółką za powyższe zaległości, a mianowicie, że wniosek o ogłoszenie upadłości został zgłoszony we właściwym czasie.
Odnosząc się do zawartego w art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej stwierdzenia, dotyczącego wykazania przez członka zarządu spółki, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości, wskazać należy, że zgodnie z przepisami, "właściwym czasem" dla zgłoszenia wniosku dłużnika o ogłoszenie upadłości jest termin dwóch tygodni od dnia, gdy nie wykonuje on swoich wymagalnych zobowiązań lub gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku (art. 21 ustawy z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zm.)), czyli termin, który pozwoli na równomierne, choćby tylko częściowe zaspokojenie wszystkich wierzycieli.
Zdaniem sądu, w niniejszej sprawie organy po przeprowadzeniu postępowania zgodnie z art. 121 § 1, art. 122, art. 123 § 1,art. 180 § 1, art. 187 § 1, art. 191 Ordynacji podatkowej, prawidłowo ustaliły, że podstawy do wystąpienia strony z wnioskiem o wszczęcie postępowania układowego lub o ogłoszenie upadłości istniały już przed złożeniem wniosku z […] ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, tj. co najmniej w drugiej połowie 2005 r. Prawidłowo również organy wskazały w uzasadnieniu decyzji fakty, które uznały za udowodnione, dowody, na których oparły rozstrzygnięcie oraz wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji.
Sąd nie podzielił także zarzutu skargi dotyczącego niewyjaśnienia w decyzji organu I instancji w jaki sposób wyliczone zostały kwoty zobowiązań podatkowych, za które przeniesiono odpowiedzialność na skarżącego. Ponownie rozpatrując sprawę, organ odwoławczy uchylając w określonej części decyzję Naczelnika L. Urzędu Skarbowego w L., podał dokładne kwoty, które dotyczyły przeniesionej odpowiedzialności za określone decyzją z dnia […] zobowiązanie podatkowe spółki "J." w VAT i odsetki od tego zobowiązania oraz dodatkowe zobowiązanie podatkowe i odsetki od zobowiązania dodatkowego. W decyzji tej wskazał, że na skarżącego przeniesiono odpowiedzialność z tytułu dodatkowego zobowiązania podatkowego w kwocie 83.580 zł oraz odsetek od tego zobowiązania w kwocie 14.185 zł.
Z tych też względów oraz na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), należało orzec jak w sentencji.
Uzasadnienie wyroku