Sygnatura:
6117 Ulgi płatnicze (umorzenie, odroczenie, rozłożenie na raty itp.)
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Sygn. powiązane: I SA/Kr 638/09
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2009-11-30
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono zażalenie
Sędziowie:
Krystyna Nowak /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Krystyna Nowak po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia K. G. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 28 września 2009 r., sygn. akt I SA/Kr 638/09 w zakresie oddalenia wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym przez zwolnienie z kosztów sądowych w sprawie ze skargi K. G. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia 2 lutego 2009 r., nr […] w przedmiocie umorzenia zaległości z tytułu podatku od spadków i darowizn postanawia: oddalić zażalenie
Uzasadnienie: II FZ 549/09
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 28 września 2009 r., sygn. akt I SA/Kr 638/09, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił wniosek K. G. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym przez zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie z jego skargi na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia 2 lutego 2009 r. w przedmiocie umorzenia zaległości z tytułu podatku od spadków i darowizn.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd I instancji wskazał, że z wniosku o przyznanie prawa pomocy wynika, iż skarżący prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, miesięczny dochód z tytułu świadczenia rentowego oraz czynszu z umów najmu wynosi 1.701,08 zł, a w skład posiadanego majątku wchodzi mieszkanie o pow. 24 m2. Skarżący podniósł, iż jest osobą samotną, a przebyte w dzieciństwie zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych spowodowało upośledzenie sprawności fizycznej i umysłowej ze znacznym upośledzeniem funkcji mowy. Koszty związane z leczeniem kształtują się średniomiesięcznie na poziomie 100-200 zł. Koszty związane z utrzymaniem lokalu w skali miesiąca wynoszą średnio 230 zł. Obok świadczenia rentowego skarżący dodatkowo uzyskuje dochód z najmu lokali mieszkalnych (ok. 600 zł miesięcznie). Z tego tytułu uzyskał on w roku 2007 dochód w wysokości 7.452,83 zł. W ramach uzupełnienia wniosku przedłożono oświadczenie wnioskodawcy o braku konta bankowego, kserokopię zeznania podatkowego za 2008 r. oraz 10 umów najmu zawartych przez skarżącego z najemcami mieszkań położonych w budynku przy ul. M. […] w K., stanowiącym własność skarżącego.
W sprzeciwie od postanowienia referendarza sądowego wskazano, że skarżący jest pięćdziesięcioośmioletnim inwalidą I grupy, który mieszka samotnie w budynku mieszkalnym znajdującym się w bardzo złym stanie technicznym. Z uwagi na niewielkie dochody skarżącego do 3 stycznia 2002 r. w budynku nie były przeprowadzane gruntowne remonty, a prace remontowe ograniczały się do niezbędnego zabezpieczenia fragmentów budynku zagrażających jego mieszkańcom. Niski standard mieszkań oraz położenie kamienicy w niebezpiecznej i zaniedbanej części miasta składają się na niski dochód z tytułu najmu. W załączeniu do sprzeciwu przedłożono dokumenty obrazujące, w jaki sposób zmieniały się na przestrzeni lat 2002-2009 wysokości stawek czynszowych za wynajem lokali w budynku skarżącego. W ocenie pełnomocnika skarżącego przychód z tego tytułu nie kompensuje skarżącemu wszystkich jego wydatków w takim stopniu, by można było stwierdzić, że uiszczenie przez niego wpisu od skargi w przedmiotowej sprawie nie spowoduje żadnego uszczerbku w jego koniecznym utrzymaniu. Po uwzględnieniu miesięcznych kosztów leczenia (100-200 zł) i utrzymania mieszkania (ok. 230 zł) skarżącemu na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych i godnych warunków bytu pozostaje 1.300 zł. Podkreślono konieczność wykonywania niezbędnych prac zabezpieczających i remontowych, które pochłaniają znaczną część dochodów skarżącego.
Sąd I instancji uznał, że skarżący nie wykazał, iż nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania sądowoadministracyjnego. W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w świetle zasad doświadczenia życiowego przy uwzględnieniu przeciętnych kosztów utrzymania osób żyjących w warunkach miejskich pozostająca do dyspozycji skarżącego (po opłaceniu mediów i kosztów leczenia) kwota 1.300 zł powinna wystarczyć mu na uiszczenie wpisu sądowego w wysokości 100 zł. Dokonując takiej oceny Sąd I instancji miał na względzie stan zdrowia skarżącego i związane z tym potrzeby oraz konieczność czynienia niezbędnych inwestycji na przysługującej mu nieruchomości. Wskazano, że choć dochód w kwocie 1.700 zł nie może być postrzegany jako wysoki, nie jest on niski na tle reszty społeczeństwa w wieku emerytalnym, gdyż wielu ludzi w podeszłym wieku dotkniętych różnorakimi schorzeniami musi egzystować dysponując miesięcznie kwotami nieprzekraczającymi 1.000 zł. Tego typu zrelatywizowanie sytuacji skarżącego wskazuje, iż jego wniosek nie zasługuje na uwzględnienie, a konieczność uiszczenia należnego wpisu nie spowoduje jakiegokolwiek uszczerbku w koniecznym utrzymaniu skarżącego. Sąd I instancji wskazał też na to, że dalece niewystarczający jest opis średniomiesięcznych obciążeń finansowych. Reprezentujący stronę profesjonalny pełnomocnik winien był zadbać choćby o przykładowe wyliczenie bieżących wydatków, nie mówiąc już o dołączeniu do wniosku przykładowych rachunków czy faktur, zwłaszcza że konieczność dokonywania okresowych remontów nieruchomości wymaga zakupu odpowiednich materiałów budowlanych i zatrudnienia wykwalifikowanych fachowców. Nie przybliżono także we wniosku kosztów związanych z bieżącym utrzymaniem skarżącego w odniesieniu do jego stanu psychofizycznego.
W tej sytuacji Sąd uznał, że w sprawie nie wystąpiły przesłanki z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).
W zażaleniu na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącego wniósł o jego uchylenie i załatwienie sprawy zgodnie z wnioskiem, zarzucając naruszenie art. 246 § 1 pkt 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Podtrzymując dotychczasową argumentację podniósł, iż o złym stanie technicznym budynku świadczy decyzja o jego przeznaczeniu do rozbiórki, a pomimo pozornej zasobności majątku skarżącego nie posiada on w chwili obecnej środków, które mógłby przeznaczyć na opłacenie wpisu, ponieważ konieczność dokonywania comiesięcznych stałych wydatków skutecznie uniemożliwia mu wygenerowanie jakiejkolwiek kwoty nadwyżki finansowej. W ocenie pełnomocnika strony niezasadne jest porównanie sytuacji jego mocodawcy z innymi emerytami – porównanie takie powinno być dokonane z sytuacją osób znajdujących się w podobnej do jego sytuacji. Do zażalenia dołączono kserokopie faktur i rachunków związanych z kosztami utrzymania i remontów nieruchomości (na ponad 5.300 zł, z tego część udokumentowanych wydatków poniesiona została w styczniu-lutym 2009 r., a część w okresie od czerwca do września 2009 r.), jak również dokument ubezpieczenia budynku wielorodzinnego ze stycznia 2009 r. (uiszczona składka w kwocie 420 zł), fakturę od optyka (z lipca 2009 r. na kwotę 507 zł) i fakturę wystawioną przez kancelarię adwokacką w związku ze sprawą o zasiedzenie (z kwietnia 2009 r. na kwotę 5.500 zł).
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie miało uzasadnionych podstaw.
Zasadą jest, że od skarg na akty administracyjne pobiera się wpis (art. 212 § 1, art. 214 § 1, art. 220 § 1, art. 230 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Jednak na wniosek strony może jej być przyznane prawo pomocy (art. 243 § 1). Przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym następuje jeśli wnioskodawca wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2).
Skoro postępowanie w sprawach dotyczących prawa pomocy jest postępowaniem wnioskowym, to do autora wniosku należy przekonanie sądu – wykazanie, że nie jest on w stanie ponieść koniecznych kosztów sądowych z przyczyn wskazanych w przepisie.
Zgodzić się należy z Sądem I instancji, iż skarżący nie wykazał, iż spełnia przesłanki konieczne do przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.
Zgodnie z treścią pism procesowych składanych w toku postępowania wnioskodawca, po odliczeniu ponoszonych przez niego miesięcznie kosztów leczenia i utrzymania mieszkania, dysponuje kwotą 1.300 zł. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego jest to kwota pozwalająca zaoszczędzić 100 zł na uiszczenie wpisu sądowego w przedmiotowej sprawie. Ani treść zażalenia, ani załączona do niego dokumentacja nie wskazują na to, iż jest to w sytuacji skarżącego niemożliwe. W odpowiedzi na wyrażone przez Sąd I instancji wątpliwości w zakresie wysokości obciążających skarżącego wydatków dotyczących utrzymania nieruchomości, wyliczenia bieżących wydatków i dodatkowych kosztów związanych ze stanem zdrowotnym strony, pełnomocnik skarżącego dołączył do zażalenia szereg dokumentów. Stwierdzić należy, iż jedynie część z nich może być uznana za mającą znaczenie dla rozstrzygnięcia zażalenia. Chodzi tu zwłaszcza o wydatek na zakup okularów (ponad 500 zł), który skarżący poniósł w lipcu 2009 r. Niewątpliwie jest to wydatek obciążający budżet skarżącego, jednak na uwadze mieć należy, iż jest to koszt, który zasadniczo ponosi się raz na jakiś czas, a nie comiesięcznie. Stąd też nie można uznać, iż brana pod uwagę w zaskarżonym postanowieniu kwota 1.300 zł pozostająca na utrzymanie skarżącego ulega stałemu zmniejszeniu o kwotę wynikającą z przedłożonej faktury. Jest to jedyny dokument dotyczący wydatków ponoszących przez wnioskodawcę ze względu na jego sytuację zdrowotną, a więc w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego ze względu na niewykazanie dalszych wydatków w tym zakresie nie można przyjąć, iż kwota 1.300 zł jest nimi obciążona w stopniu uniemożliwiającym uiszczenie kosztów sądowych w przedmiotowej sprawie. Tym samym niezasadną jest też argumentacja zażalenia wskazująca na gorszą sytuację skarżącego względem innych emerytów w Polsce i ich sytuacji finansowej.
Okolicznością uzasadniającą przyznanie prawa pomocy we wnioskowanym zakresie nie jest też wydatek poniesiony na pełnomocnika profesjonalnego w związku z inną sprawą sądową. Aczkolwiek faktura z tego tytułu opiewa na kwotę 5.500 zł, wydatek ten został poniesiony w kwietniu 2009 r., a nie wskazano, że obecnie w dalszym ciągu wydatki z tego tytułu obciążają kwotę pozostającą na utrzymanie skarżącego.
Większość dokumentów załączonych do zażalenia związana jest z kosztami utrzymania nieruchomości, której współwłaścicielem i zarządcą jest skarżący. Są to znaczne wydatki ponoszone cyklicznie, jednakże zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego pozostają one bez wpływu na ocenę zasadności zażalenia i wniosku o przyznanie prawa pomocy. Niewątpliwie niezbędne prace zabezpieczające i remontowe są kosztowne, jednakże z zeznań podatkowych (zarówno zeznań rocznych, jak i deklaracji PIT-5 za maj 2008 r., zawartej w aktach administracyjnych sprawy – k. 102 w t. II) wynika, iż podana przez stronę i brana pod uwagę w przedmiotowym postępowaniu w zakresie badania przesłanek przyznania prawa pomocy kwota (600 zł) stanowi dochód z kamienicy czynszowej, już po uwzględnieniu kosztów uzyskania przychodów, do których z pewnością należy zaliczyć koszty utrzymania nieruchomości. Wniosek ten wspiera załączony do sprzeciwu wyciąg z zestawienia wysokości opłat uzyskiwanych za poszczególne części nieruchomości – z najaktualniejszego dokumentu obrazującego wysokość stawek za lipiec 2009 r. (k. 71-72 akt sądowych) wynika, iż uzyskiwane z tego tytułu przychody znacznie przekraczają sumę 600 zł. Nie można zatem podzielić stanowiska Sądu I instancji, iż koszty dokonywania okresowych remontów nieruchomości należy brać pod uwagę przy badaniu spełniania przez wnioskodawcę przesłanek, o których mowa w art. 246 § 1 pkt 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Strona wskazuje co prawda, iż koszty remontu kamienicy pochłaniają znaczną część jego dochodów, jednakże w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego okoliczność ta nie została w postępowaniu wykazana.
Podkreślić należy, iż prawo pomocy stanowi instytucję wyjątkową, a zasadą jest ponoszenie przez strony kosztów postępowania sądowoadministracyjnego (art. 199 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Stąd też, jak już wskazano wyżej, to do wnioskującego o przyznanie pomocy należy wykazanie, że zachodzą w jego przypadku okoliczności uzasadniające wyjątkowe traktowanie wynikające z art. 246 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W przedmiotowej sprawie wnioskodawca wskazał na to, że jego miesięczne dochody to 1.300 zł (po odliczeniu kosztów leczenia i utrzymania mieszkania), a nie wykazał, by suma ta podlegała obciążeniom w stopniu uniemożliwiającym poniesienie kosztów sądowych w zainicjowanej przez niego sprawie, zwłaszcza iż koszty te na obecnym etapie postępowania wynosi 100 zł. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego brak jest w takim wypadku podstaw do stwierdzenia, iż sytuacja finansowa usprawiedliwia uprzywilejowanie skarżącego przez zwolnienie go z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych i obciążenie kosztami postępowania sądowoadministracyjnego ogółu obywateli.
Z tych też względów Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.

Uzasadnienie wyroku