Sygnatura:
6110 Podatek od towarów i usług
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2009-11-09
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie
Treść wyniku:
Odmówiono przyznania prawa pomocy w części
Sędziowie:
Anna Ambroziak /przewodniczący sprawozdawca/
Sentencja
Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie – Anna Ambroziak po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2009 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku o przyznanie prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi W. T. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia "[…]", Nr "[…]" w przedmiocie: podatku od towarów i usług postanawia : odmówić przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym w postaci zwolnienia od kosztów sądowych
Uzasadnienie: Wnioskiem z dnia 14 października 2009 r. skarżący W. T. zwrócił się o zwolnienie od kosztów sądowych. Ze złożonego przez skarżącego formularza wniosku o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika, iż prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną A. T. oraz dwójką małoletnich dzieci. Wnioskodawca nie uzyskuje dochodów, natomiast jego żona uzyskuje dochody z tytułu zasiłku rodzinnego i wychowawczego w wysokości 512 zł miesięcznie. Ponadto ze złożonego formularza wniosku wynika, iż skarżący jest właścicielem mieszkania o powierzchni 120 m2, nieruchomości rolnej o pow. 7,74 ha oraz działki budowlanej o pow. 1200 m2. W uzasadnieniu wniosku wskazał, że znajduje się w krytycznej sytuacji materialnej. Wyjaśnił, że we wrześniu 2008 r. stracił pracę. Natomiast posiadane grunty rolne, przekazał w nieodpłatną dzierżawę swojej matce, z uwagi na brak środków finansowych na opłacenie podatków i ich uprawę. Zasądzone zaś koszty sądowe w innych sprawach nie zostały skarżącemu zwrócone przez organ podatkowy. Obecnie dzięki pomocy rodzinny jest w stanie żyć i utrzymać się.
Na podstawie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, referendarz sądowy może zażądać od strony złożenia dodatkowego oświadczenia lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.
W niniejszej sprawie z możliwości tej skorzystano i wystosowano do strony wezwanie z dnia 24.11.2009r. W wezwaniu tym zwrócono się w terminie siedmiu dni o przedłożenie dodatkowych oświadczeń i dokumentów źródłowych takich jak:
a. wyciągi i wykazy z rachunków bankowych, kont i lokat posiadanych przez skarżącego i jego rodzinę oraz odpisów polis ubezpieczeniowych jego i jego rodziny,
b. odpisów dokumentów potwierdzających wysokość ponoszonych kosztów związanych z bieżącym utrzymaniem gospodarstwa domowego,
c. oświadczenia, w zakresie miejsca położenia i wartości działki budowlanej oraz gruntów rolnych,
d. oświadczenia o wysokości otrzymywanych dopłat unijnych,
e. przedłożenie innych dokumentów, oświadczeń mogących potwierdzić w ocenie wnioskodawcy jego trudną sytuację materialną i życiową ( np. oświadczeń członków rodziny o wysokości udzielonej pomocy wraz z oświadczeniem o wysokości uzyskiwanych dochodów w celu potwierdzenia, iż posiadają realne możliwości udzielenia pomocy skarżącemu).
W odpowiedzi na powyższe wezwanie skarżący wyjaśnił, że środki pieniężne posiadane na koncie bankowym zostały zablokowane przez Urząd Skarbowy w 2001 r, zaś żona nie posiada żadnych środków pieniężnych na swoim rachunku bankowym. Oświadczył także, iż nie posiadają żadnych polis ubezpieczeniowych. Wyjaśnił, że miesięczne koszty utrzymania gospodarstwa domowego (tj. wyżywienie, opłaty za media, czynsz ) wynoszą łącznie 1568 zł. Poinformował, iż zrezygnował z uprawy ziemi gdyż dochody z produkcji rolnej nie zapewniają wystarczających zysków koniecznych dla utrzymania rodziny, w związku z powyższym dopłaty unijne pobierają rodzice skarżącego, którzy użytkują nieruchomość rolną. Wskazał, iż posiadany majątek w postaci działki budowlanej jak i nieruchomości rolnej obciążony jest hipotekami na rzecz Urzędu Skarbowego i Prokuratury Okręgowej. Wysokość obciążających nieruchomości hipotek znacznie przewyższa ich wartość. Nadto w obszernych wyjaśnieniach wykazał wysokość kosztów sądowych i zastępstwa procesowego zasądzonych na rzecz skarżącego w innych sprawach a nie zwróconych przez Dyrektora Izby Skarbowej. Do oświadczenia załączył, wyjaśnienia matki M. T. Z oświadczenia tego wynika, że uprawia działkę rolną syna, ponosi wszelkie koszty związane z jej uprawą i korzysta z dochodów i dopłat unijnych. Wyjaśniła, że sytuacja taka spowodowana jest złym stanem zdrowia syna.
Mając na uwadze powyższe zważono, co następuje:
Na mocy art. 243 §1 w związku z art. 246 §1 pkt 1 p.p.s.a. Sąd przyznaje prawo pomocy w zakresie całkowitym, w przypadku gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Stosownie do pkt 2 §1 art. 246 ustawy Sąd przyznaje prawo pomocy w zakresie częściowym, w przypadku gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Prawo pomocy w zakresie całkowitym stosownie do art. 245 § § 2 p.p.s.a. obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika. Natomiast zgodnie z § 3 p.p.s.a. ww. artykułu prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie pełnomocnika.
Celem zaś instytucji prawa pomocy jest zapewnienie prawa do sądu i możliwości obrony swoich racji podmiotom, które znajdują się w sytuacji finansowej uniemożliwiającej poniesienie kosztów z tym związanych. Jest to forma dofinansowania strony postępowania sądowego z budżetu państwa i przez to zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania powinno sprowadzać się do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w takim postępowaniu jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe (postanowienie NSA z 6 października 2004r., sygn. akt GZ 71/04, ONSA 2005, Nr 1, poz. 8). Z tego też względu do obowiązków Sądu należy ocena złożonego przez wnioskodawcę oświadczenia w celu jego weryfikacji oraz wyważenia interesu ogółu (Skarbu Państwa) oraz słusznego interesu strony. Zasadność wniosku rozpatruje się w dwóch aspektach – z jednej strony z uwzględnieniem wysokości obciążeń, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, a z drugiej zaś z uwzględnieniem jej możliwości finansowych (por. postanowienie NSA z dnia 30 listopada 2005 r., sygn. akt II FZ 781/05).
Biorąc pod uwagę ustawowe przesłanki uprawniające do skorzystania z prawa pomocy, zauważyć należy, iż złożone przez wnioskodawcę oświadczenia zarówno złożone w formularzu wniosku PPF jak i w udzielonej odpowiedzi na wezwanie z dnia 9 listopada 2009 r. – nie mogły zostać uznane za rzetelne, a tym samym dające podstawę do ustalenia jego rzeczywistej sytuacji majątkowej. Skarżący nie uwiarygodnił w ocenie orzekającego z jakich dochodów utrzymuje czteroosobową rodzinę. Podkreślić przy tym należy, że pomimo wezwania nie przedłożył żadnych odpisów rachunków mogących potwierdzić wysokość ponoszonych kosztów związanych z bieżącym utrzymaniem gospodarstwa domowego, nie przedłożył wyciągów z posiadanych rachunków bankowych jak i oświadczeń od członków rodziny mogących potwierdzić fakt i wysokość świadczonej skarżącemu pomocy jak i wyjaśnień dotyczących ich możliwości finansowych. Stwierdzenie wnioskodawcy, iż z uwagi na wyznaczony termin siedmiodniowy nie mógł uzyskać stosownych zaświadczeń nie wyjaśnia przyczyn nie przestawienia odpisów rachunków związanych z bieżącym utrzymaniem gospodarstwa domowego. Należy wskazać, że skarżący takie dokumenty posiada czy też winien posiadać z samej tylko ostrożności aby na każde wezwanie móc udowodnić fakt poniesienia opłaty. Wyjaśnienia te nie uzasadniają także braku przedstawienia odpowiednich oświadczeń przez członków rodziny co do wysokości i możliwości udzielania stronie pomocy. Wnioskodawca określając swoją sytuację finansową poprzestał na ogólnikowych stwierdzeniach wskazujących, że "utrzymuje się z pomocy rodziny".
W tym stanie rzeczy nie sposób jest przyjąć za wiarygodne powyższych oświadczeń, skoro miesięczne wydatki (1.568 zł ) znacznie przekraczają uzyskiwane dochody wnioskodawcy i jego współmałżonki (600 zł). Natomiast wnioskodawca nie udzielił żadnych innych wyjaśnień co do wysokości uzyskiwanej pomocy, osób udzielających takiej pomocy czy też realnych zdolności finansowych tych osób. Zatem niemożliwe jest rozpatrzenie wniosku skarżącego w aspekcie jego możliwości finansowych w oparciu o przedstawione oświadczenia. Wskazać przy tym należy, że to na wnioskodawcy spoczywa ciężar udowodnienia, że jego sytuacja jest na tyle wyjątkowa i szczególna, że wymaga on pomocy państwa w postaci udzielenia mu zwolnienia od kosztów sądowych a tym samym przerzucenia tego ciężaru na ogół społeczeństwa.
Na marginesie powyższych rozważań wskazać należy, że oświadczenia skarżącego w kwestii przyczyn nie uprawiania gruntów rolnych są rozbieżne. Początkowo oświadczył, że nie uprawia ziemi rolnej z uwagi na brak środków finansowych na opłacenie podatków i ich uprawę, natomiast w kolejnym oświadczeniu stwierdził już, iż zrezygnował z produkcji rolnej gdyż nie zapewniała ona wystarczających zysków dla utrzymania rodziny. Zaznaczyć przy tym należy, że według oświadczenia skarżącego obecnie nigdzie nie pracuje, nie uzyskuje żadnych dochodów. Niezrozumiałe zatem w ocenie orzekającego jest rezygnacja przez skarżącego choćby z najmniejszego zysku z produkcji rolnej w sytuacji gdy jak sam twierdzi nie pracuje i nie uzyskuje żadnych dochodów. Wskazać przy tym należy, że matka skarżącego, która według oświadczenia uprawia nieodpłatnie grunty rolne syna, oświadczyła, że w związku z tym faktem pobiera dochody jak i dopłaty unijne.
W tak ustalonym stanie faktycznym, pozostałe okoliczności podnoszone przez wnioskodawcę w przypadku nie wyjaśnienia z czego pokrywane są wydatki przekraczające wykazany dochód nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do przyznania prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych. Rozpoznając wniosek skarżącego w kontekście przesłanek warunkujących przyznanie prawa pomocy bada się całokształt sytuacji życiowej w jakiej znajduje się strona.
Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 w związku z art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 p.p.s.a. postanowiono jak w sentencji.
Uzasadnienie wyroku