Sygnatura:
6110 Podatek od towarów i usług
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Sygn. powiązane: III SA/Gl 621/09
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2009-12-04
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono zażalenie
Sędziowie:
Juliusz Antosik /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie Sędzia NSA Juliusz Antosik po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia PPHU P. Sp. z o.o. w Z. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 29 października 2009 r., sygn. akt III SA/Gl 621/09, w zakresie prawa pomocy w sprawie ze skargi PPHU P. Sp. z o.o. w Z. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 30 marca 2009 r. nr […] w przedmiocie podatku od towarów i usług postanawia oddalić zażalenie.
Uzasadnienie: Zaskarżonym postanowieniem z dnia 29 października 2009 r., sygn. akt III SA/Gl 621/09, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił wniosek PPHU "P." Sp. z o.o. w Z.o przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi spółki na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 30 marca 2009 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług.
W uzasadnieniu wskazanego postanowienia Sąd I instancji wskazał, że skarżąca nie wykazała, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, a zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej "p.p.s.a.") to na niej spoczywał ciężar dowodowy w tym zakresie. Spółka nie wykazała okoliczności przemawiających za przyznaniem jej prawa pomocy – przede wszystkim nie wykonała wezwania (mimo faktycznego przedłużenia terminu zakreślonego do tej czynności przez referendarza) do nadesłania istotnych dokumentów źródłowych, na podstawie których możliwa byłaby ocena jej stanu majątkowego w ramach rozpoznania wniosku o przyznanie prawa pomocy (art. 255 p.p.s.a.). Brak działania ze strony skarżącej w przedmiocie wykazania jej sytuacji materialnej skutkować musiał odmową przyznania prawa pomocy.
Na powyższe postanowienie strona złożyła zażalenie, wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz o zwolnienie z kosztów sądowych. W treści uzasadnienia podniesiono, że okoliczności wskazane we wniosku o przyznanie prawa pomocy zostały udokumentowane "najbardziej wiarygodnym" dokumentem w postaci postanowienia Komornika Sądowego z dnia 8 grudnia 2006 r. o umorzeniu jako bezskutecznej prowadzonej przeciwko spółce egzekucji. Podano, że działalność spółki została "zablokowana (…) przez przestępcze działania organów sądowych, prokuratorskich, policyjnych i skarbowych". Jednocześnie wskazano, że spółka funkcjonuje wyłącznie dzięki celowym pożyczkom jednego z wierzycieli. Nadto strona zaznaczyła, że w kilku sprawach prowadzonych przez WSA w Gliwicach, w tych samych okolicznościach i w oparciu o te same dowody, zwolniono spółkę z kosztów sądowych.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Stosownie do art. 246 § 2 pkt 1 p.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej w zakresie całkowitym, gdy wykaże ona, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym jest możliwe wówczas, gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania (art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a.).
Instytucja prawa pomocy jest jednak wyjątkiem od ogólnej zasady ustanowionej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Ciężar dowodu wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy, o których mowa w art. 246 § 2 p.p.s.a. spoczywa na stronie składającej wniosek o jego przyznanie. Oznacza to, że powinna ona poczynić wszelkie kroki mające na celu uprawdopodobnienie tych okoliczności.
Konieczne jest również wskazanie, że strona wnosząca o przyznanie prawa pomocy składa stosowny wniosek na urzędowym formularzu (art. 252 § 2 p.p.s.a.). Sporządzony w ten sposób wniosek ma na celu ogólne zobrazowanie sytuacji majątkowej i finansowej wnoszącego. W razie pojawienia się wątpliwości co do przedstawionych na formularzu danych, bądź jeśli okażą się one niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych, sąd administracyjny może na podstawie art. 255 p.p.s.a. wezwać stronę do złożenia dodatkowych oświadczeń lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących stanu majątkowego i dochodów. Sąd ma bowiem dopiero wówczas możliwość przyznania prawa pomocy, gdy strona wykaże obiektywny i rzeczywisty brak możliwości poniesienia wymaganych kosztów.
Z możliwości określonej w art. 255 p.p.s.a. skorzystano w toku niniejszego postępowania, wzywając skarżącą o przedłożenie odpowiednich dokumentów i wyjaśnień. Skarżąca nie uczyniła zadość wezwaniu, mimo że zostało jej umożliwione, zgodnie z jej wnioskiem, późniejsze złożenie dokumentów źródłowych. Brak wymaganych dokumentów oraz wyjaśnień uniemożliwił obiektywne i niepozostawiające wątpliwości rozstrzygnięcie w kwestii oceny jej stanu finansowego i możliwości płatniczych. Skoro strona uchyliła się od przedstawienia żądanej na podstawie art. 255 p.p.s.a. dokumentacji, powinna liczyć się z przyjęciem przez Sąd I instancji, że brak jest wystarczających podstaw do uznania jej oświadczeń i twierdzeń za uprawdopodobnione. Trzeba bowiem podkreślić, że zgodnie z art. 243 p.p.s.a. sąd administracyjny orzeka o przyznaniu prawa pomocy jedynie na wniosek strony, zatem to w jej interesie jest przedstawienie i uwiarygodnienie okoliczności uzasadniających wniosek w tym zakresie. To strona ma zatem przekonać sąd o tym, że jej sytuacja materialna nie pozwala na poniesienie kosztów postępowania. W gestii sądu administracyjnego pozostaje zaś ocena przedstawionych okoliczności.
Należy wskazać, że również na etapie zażalenia strona nie wskazała na żadne okoliczności lub dokumenty, które uzasadniałyby uwzględnienie wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych. Przedstawione przez stronę w zażaleniu postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego dotyczy egzekucji z ruchomości ze stwierdzeniem braku nieruchomości, podczas gdy strona we wniosku wskazywała, że nie tylko jej majątek ruchomy, ale i nieruchomości stanowią przedmiot postępowania egzekucyjnego. Brak jest także – poza oświadczeniem strony – udokumentowanej informacji co do prowadzenia działalności gospodarczej, co ma w niniejszej sprawie istotne znaczenie.
Podnoszona przez spółkę okoliczność przyznania prawa pomocy w innych sprawach sądowoadministracyjnych nie może sama w sobie stanowić argumentu uzasadniającego podobne rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie. Nie do przyjęcia byłaby bowiem sytuacja, gdyby sąd rozpoznający sprawę, dla zachowania jednolitej linii orzeczniczej, rozstrzygał nie na podstawie akt tej sprawy, a jedynie w oparciu o stanowisko wyrażone w podobnej sprawie przez inny skład orzekający. Naczelny Sąd Administracyjny, rozpoznając zarzuty zażalenia w oparciu o akta jednej konkretnej sprawy, ocenia pod względem zgodności z prawem jedynie zaskarżone postanowienie.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, w oparciu o art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.

Uzasadnienie wyroku