I FZ 462/09 – Postanowienie NSA


Sygnatura:
6110 Podatek od towarów i usług
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Sygn. powiązane: VIII SA/Wa 399/09
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2009-12-04
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono zażalenie
Sędziowie:
Juliusz Antosik /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie Sędzia NSA Juliusz Antosik po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia "N." Spółka z o.o. w R. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 października 2009 r., sygn. akt VIII SA/Wa 399/09 w zakresie prawa pomocy w sprawie ze skargi "N." Spółka z o.o. w R. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 14 kwietnia 2009 r. nr […] w przedmiocie określenia nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w podatku od towarów i usług postanawia oddalić zażalenie.
Uzasadnienie: Zaskarżonym postanowieniem z dnia 15 października 2009 r., sygn. akt VIII SA/Wa 399/09, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił "N." sp. z o.o. w R. przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.
We wstępnej części uzasadnienia, Sąd I instancji przedstawił treść oświadczeń skarżącej Spółki odnośnie jej sytuacji finansowej. Z oświadczeń tych wynikało, że spółka nie posiada żadnych środków finansowych na rachunkach bankowych, a jeden z banków wypowiedział umowę rachunku z powodu nieuregulowania salda debetowego. Ponadto wobec spółki prowadzone są liczne postępowania egzekucyjne na łączną kwotę przekraczającą 650.000 zł. Wskazano, że aktualnie spółka wykazuje stratę w kwocie 668.681,08 zł i nie posiada żadnego majątku trwałego. Nie ma żadnej możliwości pozyskania zewnętrznego finansowania bieżącej działalności, także opłacenia wpisu sądowego. Jedyną realną kwotą możliwą do opłacenia – z własnych środków udziałowca spółki – jest suma 1.000 zł. Do wniosku skarżąca załączyła odpis z KRS z uwidocznioną w dziale IV informacją o zaległościach podatkowych spółki, zeznanie CIT-8 za 2008 r., z którego wynika, że przychód wyniósł 657.908,83 zł, przy kosztach uzyskania przychodu w wysokości 1.246.172,76 zł. Z nadesłanego natomiast bilansu za 2008 r. wynika, że spółka posiada należności długoterminowe od Urzędu Skarbowego (w tym przedmiocie toczy się postępowanie sądowe w niniejszej sprawie), nie posiada należności krótkoterminowych, zaś środki pieniężne i inne aktywa według bilansu są wielokrotnie niższe niż wysokość wymaganych kosztów sądowych w sprawie. Jednocześnie z załącznika do bilansu oraz rachunku zysków i strat za 2008 rok wynika, że spółka dokonała sprzedaży rzeczowego majątku trwałego według wartości początkowej 31.870.000 zł, zaś rzeczowy majątek trwały (budynki, budowle, urządzenia) na dzień 31.12.2008 r. wart jest 10.657.925,43 zł. Dodatkowo złożono kserokopie: zeznań podatkowych (CIT – 8 za 2007 i 2008 r.), zawiadomień o wszczęciu egzekucji, wypowiedzenia umowy rachunku bankowego, wezwań do zapłaty należności za telefon, gaz, wodę, energię oraz kserokopie tytułu wykonawczego i zawiadomienia o zajęciu prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z rachunku bankowego.
Sąd, analizując powyższe dane, uznał, że skarżąca Spółka nie wykazała istnienia przesłanek uzasadniających przyznanie skarżącej prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Skarżąca wyzbyła się części majątku w zamian za zwolnienie się z części zobowiązań (m.in. wobec banku) wiedząc, że toczy się postępowanie podatkowe, które może pociągnąć za sobą konieczność poniesienia pewnych kosztów na rzecz Skarbu Państwa (np. wpisu od skargi do sądu administracyjnego). Preferencyjne traktowanie należności w obrocie cywilnoprawnym nie może uzasadniać przyznania prawa pomocy w toku postępowania sądowoadministracyjnego. Niewystarczające jest również powołanie się w rozpoznawanej sprawie na zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej nieudokumentowanej odpisem stosownego wniosku do Krajowego Rejestru Sądowego o zawieszenie działalności gospodarczej według ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Ponadto Sąd wskazał, że osoba prawna, czy też inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, obowiązana jest wykazać nie tylko, że nie posiada niezbędnych środków, ale również, że podjęła wszelkie niezbędne kroki, aby zdobyć fundusze na pokrycie wydatków związanych z postępowaniem. Podniósł również, że osoby prawne, jako profesjonalni przedsiębiorcy, winne wykazywać odpowiednią przezorność i zapobiegliwość w zakresie gromadzenia środków finansowych na opłacenie procesów sądowych, mogących wynikać z prowadzonej działalności gospodarczej.
W złożonym zażaleniu strona wskazała, że Sąd I instancji popełnił błąd w ustaleniach faktycznych dotyczących wysokości należnego przychodu ze zbycia majątku trwałego Spółki, a także sposobu rozdysponowania tego przychodu, a w konsekwencji błędne uznanie, że Spółka "N." posiada dostateczne środki na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Strona wyjaśniła, że sposób rozdysponowania przychodem ze zbycia majątku trwałego Spółki "N." wynikał z umowy, której jedną ze stron był m.in. PKO S.A. Z kolei podpisanie tej umowy było konsekwencją postanowienia § 5 umowy sprzedaży z 16 kwietnia 2008 r. i stanowiło porozumienie co do sposobu spłacenia wierzycieli hipotecznych Spółki. W wyniku tej sprzedaży Spółka nie uzyskała realnego przysporzenia majątkowego. Ponadto, ponownie przypomniano, że trudna sytuacja finansowa Spółki uniemożliwia pokrycie kosztów uiszczenia wpisu sądowego w wysokości około 70.000 zł.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z treścią art. 246 § 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej w skrócie p.p.s.a., prawo pomocy osobie prawnej, a także jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, w zakresie częściowym może być przyznane – gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Ratio legis tego przepisu polega na wyłączeniu strony z ogólnej zasady partycypowania w kosztach procesu określonej w art. 199 p.p.s.a., pod warunkiem, że wykaże, że jej sytuacja majątkowa uniemożliwia pokrycie kosztów postępowania sądowego. Skoro zaś przyznanie prawa stanowi odstępstwo od zasady ustanowionej w treści art. 199 p.p.s.a., na mocy której strony ponoszą koszty postępowania, związane ze swym udziałem w sprawie, to jego przyznanie powinno się sprowadzać do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście niemożliwe. Należy również wskazać, że treść art. 246 § 2 p.p.s.a. wskazuje, że to na wnioskodawcy ciąży obowiązek dostarczenia takich informacji, które stanowiłyby podstawę dla Sądu do orzeczenie o przyznaniu prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.
Bez wątpienia strona skarżąca przedstawiła szereg dokumentów, z których bezsprzecznie wynika, że jej sytuacja finansowa była w chwili składania wniosku bardzo trudna. Wymaga jednak zaznaczenia, że ocena możliwości finansowych wnioskodawcy, powinna opierać się nie tylko o materiał dowodowy obrazujący aktualną sytuację majątkową strony, ale również wszelkie inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na jej powstanie i obecny stan.
W świetle powyższego, nie można odmówić racji Sądowi I instancji, że skarżąca Spółka wyzbyła się części majątku w zamian za zwolnienie się z części zobowiązań, wiedząc, że toczy się postępowanie podatkowe, które może pociągnąć za sobą konieczność poniesienia pewnych kosztów na rzecz Skarbu Państwa. Nie jest też prawdą twierdzenie autora zażalenia, że rozdysponowanie przychodem ze zbycia majątku trwałego Spółki "N." wynikało z umowy, której jedną ze stron był m.in. PKO S.A. Z dokumentów dostarczonych przez stronę wynika, że skarżąca Spółka jedynie zabezpieczała kredyt inwestycyjny zaciągnięty przez R. R. S. Wierzytelność R. wobec banku na dzień 8 października 2008 r. wynosiła 3. 694.104 zł. Natomiast rozdysponowanie środków uzyskanych m.in. ze sprzedaży nieruchomości przy ul. W. nr […] (opisanej w § ust. 1 pkt 1 aktu notarialnego z 16 kwietnia 2008 r., repertorium A. 5499/2008, k.104-113 akt sądowych) w wysokości 13.054.000 zł oraz udziału w prawie wieczystego użytkowania nieruchomości gruntowej położonej w R. przy ul. Ż. nr […] ( opisanej w § 3 ust. 2 tego aktu) w wysokości 11.809.600 zł – wynikało z umowy o rozliczeniach wzajemnych z dnia 27 października 2008 r. zawartej pomiędzy "N."(reprezentowanej przez zarząd Spółki w osobie R.S.), a R. S. oraz Spółką z o.o. S. reprezentowanej przez M. S. Na mocy tej umowy, skarżąca Spółka (w której w jednoosobowym zarządzie funkcję Prezesa Zarządu pełnił R.S.) rozdysponowała kwotę uzyskaną z ww. sprzedaży nieruchomości oraz udziałów żeby zwolnić pozostałe firmy, którymi zarządzał R. S. (A. , R.) od zobowiązań w stosunku do PKO BP. Sama zaś uzyskała przede wszystkim przysporzenie polegające na zwolnieniu z zobowiązania do zapłaty A. Sp. z o.o. kwoty w wysokości 27.288.877 zł z tytułu zakupu nieruchomości.
Ponadto podkreślić należy, że Sąd I instancji zasadnie wskazał, powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych, że od podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w sposób profesjonalny wymagać bowiem należy większej przezorności i zapobiegliwości w zakresie gromadzenia środków pieniężnych, na postępowania sądowe mogące wynikać z prowadzonej działalności gospodarczej. Preferencyjne zaś traktowanie należności w obrocie cywilnoprawnym wobec należności publicznoprawnych, nie może uzasadniać przyznania prawa pomocy w toku postępowania sądowoadministracyjnego.
Z uwagi na powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.

Uzasadnienie wyroku