I SA/Gl 570/08 – Postanowienie WSA w Gliwicach


Sygnatura:
6113 Podatek dochodowy od osób prawnych
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Sygn. powiązane: II FZ 267/09
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2008-06-12
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach
Treść wyniku:
Odmówiono przyznania prawa pomocy
Sędziowie:
Piotr Łukasik /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Gliwicach Piotr Łukasik po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2009 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi A Sp. z o.o. w Z. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia […] nr […] w przedmiocie podatku dochodowego do osób prawnych w kwestii wniosku strony skarżącej o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych postanawia odmówić przyznania prawa pomocy;
Uzasadnienie: Odpowiadając na wezwanie do uiszczenia wpisu sądowego od zażalenia z dnia 14 stycznia 2009 r. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 15 grudnia 2008 r. w kwocie 100 zł, Spółka zwróciła się o zwolnienie od obowiązku uiszczenia tej opłaty (pismo Spółki z dnia 14 września 2009 r.).
W dalszej kolejności, to jest w odpowiedzi na wezwanie z dnia 18 września 2009 r., A nadesłała urzędowy formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy, w którym zwróciła się o zwolnienie od kosztów sądowych. W jego motywach odnotowano, że "w wyniku działań Urzędu Skarbowego w Z. oraz Urzędu Kontroli Skarbowej w K." zablokowano skarżącej wszystkie rachunki bankowe uniemożliwiając jej dysponowanie zgromadzonymi na nich środkami pieniężnymi. Równocześnie komornicy zajęli wszystkie należące do niej "środki ruchome" i nieruchomości, obecnie podlegają one licytacji i z uwagi na dokonane "wpisy hipoteczne" nie mogą zostać zbyte.
W oświadczeniu o majątku i dochodach zadeklarowano, że kapitał zakładowy Spółki wynosi […] zł, zaś wartość posiadanych środków trwałych według bilansu na ostatni rok, to […] zł. Oświadczono nadto, iż w ostatnim roku obrotowym Spółka poniosła stratę w kwocie […] zł, natomiast na dwóch rachunkach bankowych prowadzonych w Banku A oraz w Banku B na koniec miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku brak było jakichkolwiek środków pieniężnych.
Analiza tego wniosku, wziąwszy nadto pod rozwagę konkluzje płynące z rozpoznania innych spraw ze skarg Spółki (w których również wnosiła o prawo pomocy), pismem z dnia 14 października 2009 r. zobligowano skarżącą do uzupełnienia i uprawdopodobnienia danych, na które się powołała. W tych ramach wezwano wnioskującą Spółkę o nadesłanie:
1. zeznania podatkowego za rok 2008. Równocześnie wskazano, że gdyby zeznanie takie nie zostało złożone, należy przedłożyć potwierdzające ten fakt zaświadczenie właściwego organu podatkowego, poświadczające równocześnie, że skarżąca za lata 2007-2008 nie wykazała dochodów do opodatkowania oraz że w roku bieżącym nie odnotowano jakichkolwiek wpłat tytułem zaliczek na jej podatek dochodowy,
2. sprawozdania finansowego (bilans, rachunek zysków i strat, informacja dodatkowa) za rok 2008;
3. deklaracji na podatek od towarów i usług (VAT-7) za sześć ostatnich miesięcy,
4. raportów kasowych za trzy ostatnie miesiące,
5. wyciągów i wykazów z rachunków bankowych posiadanych przez skarżącą, zwłaszcza w Banku A i Banku B, obrazujących operacje dokonane w ich ramach w ciągu ostatnich trzech miesięcy oraz dokumentów dotyczących lokat i kont. Wskazano, że w przypadku, gdyby rachunki te były zajęte, należy przedstawić potwierdzające ten fakt aktualne (to jest wystawione po otrzymaniu wezwania), zaświadczenia banku, informujące o wysokości zajęć oraz sposobie ich spłaty, a w razie ich likwidacji – stosowne zaświadczenie banku potwierdzające ten fakt lub kopię umowy
z bankiem o zamknięciu rachunku,
6. ewidencji środków trwałych według stanu na koniec ostatniego miesiąca, (bądź ostatnio sporządzonej),
7. aktualnych, (to jest uzyskanych po dniu otrzymania wezwania), wypisów z ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości posiadanych przez skarżącą, a zwłaszcza tych, na których posadowione są stacje paliw oraz kompleks biurowo-hotelowy – z przedłożonej dokumentacji (także np. odpisów umów najmu itp.) powinno też wynikać, na podstawie jakiego tytułu prawnego skarżąca korzysta z nieruchomości położonej w Z. przy ul. […]. Odpisy te należało przedstawić także w przypadku utraty tytułu prawnego do nieruchomości w okresie ostatnich trzech lat.
W omówionym wyżej wezwaniu pouczono skarżącą, że niezastosowanie się do jego treści w terminie 7 dni może zostać potraktowane jako brak należytego wykazania przez stronę przesłanek przyznania prawa pomocy określonych w art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – dalej w skrócie: P.p.s.a.
Pismem procesowym z dnia 3 listopada 2009 r. Spółka zwróciła się do Sądu o przedłużenie terminu do uzupełnienia wniosku do dnia 3 grudnia 2009 r. akcentując, że w dniu 1 grudnia 2009 r. skarżąca otrzyma aktualne wypisy z ksiąg wieczystych.
Zarządzeniem z dnia 9 listopada 2009 r. referendarz sądowy odmówił uwzględnienia wniosku skarżącej. Odpis zarządzenia doręczono Spółce w dniu 27 listopada 2009 r. W konsekwencji wniosku nie uzupełniono do dnia dzisiejszego.
Niezależnie od powyższego godzi się zwrócić uwagę, iż strona skarżąca wielokrotnie w licznych postępowaniach przed tutejszym Sądem wnosiła o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych, lecz jej wnioski nie były uwzględniane. Taki stan rzeczy miał miejsce z uwagi na niewykonanie wezwań do nadesłania dokumentacji źródłowej, w przeważającej części pokrywającej się z dokumentacją objętą cytowanym wyżej wezwaniem. Tak było również i w tej sprawie. W postanowieniu z dnia 29 lipca 2009 r. sygn. akt II FZ 267/09 Naczelny Sąd Administracyjny zaakcentował miedzy innymi, "że strona, na której ciąży obowiązek wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy, uchylając się od przedstawienia określonych dokumentów i oświadczeń na wezwanie sądu administracyjnego, powinna liczyć się z tym, że sąd nie będzie dysponował materiałem dowodowym wystarczającym do uwzględnienia jej wniosku o przyznanie prawa pomocy."
Ponadto, w wielu sprawach z udziałem skarżącej Naczelny Sąd Administracyjny podkreślał, że pomimo podnoszonych przez nią okoliczności, nadal funkcjonuje ona w obrocie, prowadząc działalność, w trakcie której uzyskuje przychody (por.: m. in. postanowienia NSA: z dnia 24 kwietnia 2006 r. sygn. akt I FZ 142/06, I FZ 113/06 i I FZ 128/06; z dnia 22 listopada 2007 r., sygn. akt II FZ 531/07, z dnia 28 lutego 2008r., sygn. akt I FZ 55/08, z dnia 21 lipca 2008 r., sygn. akt I FZ 315/08).
Naczelny Sąd Administracyjny wskazywał również, że przyznanie prawa pomocy podmiotowi, którego kapitał zakładowy wynosi 1.700.000,00 zł, a wartość środków trwałych – 4.362.182,77 zł, stanowiłoby rozstrzygnięcie sprzeczne z zasadami słuszności (por. postanowienie z dnia 2 kwietnia 2008 r., sygn. akt I FZ 70/08).
W toku rozpoznania wniosku zważono, co następuje.
Stosownie do art. 243 § 1 P.p.s.a., stronie na jej wniosek może być przyznane prawo pomocy. Zgodnie zaś z art. 245 § 1 tej ustawy, prawo pomocy może zostać udzielone w zakresie częściowym lub całkowitym.
Mając na uwadze zakres wniosku Spółki oznaczony w druku PPPr, należy wskazać, że stosownie do treści art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a., przyznanie osobie prawnej prawa pomocy w zakresie częściowym (mogącym obejmować między innymi zwolnienie od kosztów sądowych, na które składają się opłaty i wydatki – patrz art. 245 § 3 P.p.s.a.) następuje wtedy, gdy wykaże ona, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.
Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. postanowienie z dnia 30 listopada 2005 r., sygn. akt II FZ 781/05) wynika, że stwierdzenie wystąpienia przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy wymaga zestawienia wysokości środków, jakimi strona dysponuje z wysokością kosztów, do których poniesienia zobowiązana jest na danym etapie postępowania. Ciężar wykazania, tj. – przyjmując za Słownikiem języka polskiego (pod redakcją naukową prof. M. Szymczaka, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2002, t. III, str. 749) – udowodnienia, czy też przedstawienia w sposób przekonywający – tych przesłanek spoczywa na stronie skarżącej. Ocena przytoczonych przez nią okoliczności należy natomiast do Sądu (por. postanowienie NSA z dnia 14 lutego 2005 r., sygn. akt FZ 760/04).
Trzeba w tym miejscu podkreślić, że podstawową wiedzę na temat kondycji finansowej podmiotu gospodarczego, w tym konkretnym przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, daje sprawozdanie finansowe za ostatni okres rozliczeniowy, w tym bilans, rachunek zysków i strat oraz informacja dodatkowa. W wezwaniu z dnia 14 października 2009 r. referendarz sądowy wskazał, że wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien być uzupełniony między innymi o wspomniane wcześniej dokumenty. Podstawą prawną tego wezwania stał się art. 255 P.p.s.a., zaś jego uzasadnienia faktycznego należy dopatrywać się w analitycznym zestawieniu szeregu spraw, w których Spółka poprzednio zwracała się o przyznanie prawa pomocy. W większości z nich, legitymując się bierną postawą procesową, Spółka unikała przedstawienia dokumentów źródłowych. Taki stan rzeczy miał miejsce między innymi w sprawie o sygn. akt I SA/Gl 838/09, w której mocą postanowienia z dnia 1 września 2009 r. odmówiono skarżącej przyznania prawa pomocy.
Trzeba podkreślić, że wola dokonania obiektywnej oceny zdolności płatniczej Spółki przejawia się między innymi poprzez sukcesywne podejmowanie prób uzyskania rzetelnych dokumentów księgowych w toku postępowania w przedmiocie prawa pomocy. Rola sądu (bądź referendarza sądowego) ogranicza się tu jedynie do poinstruowania wnioskującej, jakimi środkami dowodowymi może ona uprawdopodobnić zaistnienie okoliczności, o których mowa w art. 246 § 2 P.p.s.a. Uchylanie się strony od obowiązków nałożonych w toku takiego postępowania należy uznać za przeszkodę wykluczającą uprawdopodobnienie wskazanych we wniosku okoliczności, a tym samym przyznanie prawa pomocy w żądanym zakresie (por. post. NSA z dnia 14 września 2005r., sygn. akt II FZ 575/05).
O bierności procesowej Spółki wielokrotnie wypowiadał się już Naczelny Sąd Administracyjny, który wskazał, że skarżąca, uznając za bezcelowe przedstawianie aktualnej dokumentacji zdaje się nie brać pod uwagę tego, że zarówno Sąd pierwszej instancji, jak i NSA ma możliwość rzetelnego rozważenia i zweryfikowania twierdzeń wnioskodawcy jedynie w oparciu o przedłożone przezeń dokumenty źródłowe i w oparciu o ten materiał jest w stanie ocenić, czy przesłanki z art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. faktycznie zaistniały (por. postanowienie z dnia 21 lipca 2008 r., sygn. akt I FZ 286/08). Podobnie w tej sprawie Naczelny Sad Administracyjny wypowiedział się w postanowieniu z dnia 29 lipca 2009 r. sygn. akt II FZ 267/09.
Brak nadesłania przez skarżącą Spółkę koniecznych materiałów źródłowych uniemożliwia wolną od wątpliwości ocenę jej rzeczywistych możliwości finansowych.
Trzeba w tym miejscu podkreślić, że brak sprawozdania finansowego nie jest jedynym mankamentem dowodowym tego wniosku. Nie można wszak tracić z pola widzenia, że wezwanie referendarza zawierało w swej treści 7 odrębnych punktów, które zostały przez Spółkę zignorowane. Wypada także w tym miejscu zaakcentować, że referendarz sądowy nie widział w tej sprawie obiektywnych przyczyn uniemożliwiających nadesłanie Spółce dokumentów źródłowych wymaganych wezwaniem z dnia 14 października 2009 r., wszak w zdecydowanej większości dokumenty te winny być w bieżącym posiadaniu wnioskującej. Z tych względów odmówiono skarżącej przedłużenia terminu do uzupełnienia wniosku. Trzeba jednak zauważyć, że w praktyce Spółka miała możliwość nadesłania wymaganych dokumentów, aż do dnia dzisiejszego. Pomimo jednak deklarowanego terminu uzupełnienia wniosku, tj. do dnia 3 grudnia 2009 r., dokumenty te nie wpłynęły do Sądu. W tym stanie rzeczy należało negatywnie ocenić postawę Spółki zmierzającą w gruncie rzeczy do wydłużenia postępowania sądowego.
W konsekwencji, wobec braku ustosunkowania się do wezwania z dnia 14 października 2009 r. nie sposób uznać, aby wnioskująca wykazała spełnienie przesłanki, o której mowa w art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a., co w rezultacie wyklucza możliwość przyznania jej prawa pomocy w żądanym zakresie (por.: postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego; z dnia 5 września 2005 r., sygn. akt II FZ 414/05 oraz z dnia 14 września 2005 r., sygn. akt II FZ 575/05).
Mając na względzie wszystkie podniesione wyżej okoliczności, postanowiono jak w sentencji, działając na podstawie art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 P.p.s.a., w związku z art. art. 246 § 2 pkt 2 tej ustawy.

Uzasadnienie wyroku