Sygnatura:
6139 Inne o symbolu podstawowym 613
638 Sprawy egzekucji administracyjnej; egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Sygn. powiązane: II SA/Gd 132/09
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2009-11-04
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono zażalenie
Sędziowie:
Jacek Chlebny /przewodniczący sprawozdawca/
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jacek Chlebny po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia M. K. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 2 października 2009 r., sygn. akt II SA/Gd 132/09 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi M. K. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku z dnia […] listopada 2008 r., Nr […] w przedmiocie odmowy umorzenia grzywny celem przymuszenia wykonania decyzji o obowiązku przedłożenia przeglądu ekologicznego postanawia: oddalić zażalenie.
Uzasadnienie: Zaskarżonym postanowieniem z dnia 2 października 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku odmówił skarżącemu M. K. przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie z jego skargi na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku z dnia […] listopada 2008 r. w przedmiocie odmowy umorzenia grzywny w celu przymuszenia do wykonania przeglądu ekologicznego. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że skarżący nie wykazał, iż nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania w tej sprawie. Na skarżącym spoczywa ciężar dowodu, iż znajduje się w sytuacji uprawniającej go do skorzystania z prawa pomocy. Skarżący, mimo wezwania, nie przedstawił dokumentów obrazujących jego aktualną sytuację majątkową. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym podkreśla się, iż niewykonania wezwania do złożenia dodatkowych oświadczeń lub dokumentów uniemożliwia dokonanie rzetelnej analizy sytuacji finansowej strony.
W zażaleniu na to postanowienie skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i przyznanie prawa pomocy, podnosząc, iż jego sytuacja majątkowa jest trudna i nie posiada środków umożliwiających poniesienie kosztów postępowania. Skarżący wskazał, że ma na utrzymaniu dwójkę dzieci oraz musi spłacać należność sądową w kwocie 4 800 zł, na którą zaciągnął kredyt.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Instytucja prawa pomocy jest wyjątkiem od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania przez stronę i ma zastosowanie w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Obowiązek zagwarantowania skutecznego dostępu do sądu nie oznacza konieczności zagwarantowania stronom bezwarunkowego prawa do uzyskania bezpłatnej pomocy prawnej, ani prawa do zwolnienia od kosztów sądowych. Wymóg ponoszenia kosztów postępowania nie stanowi ograniczenia prawa do sądu i jest usprawiedliwiony koniecznością zapewnienia właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest formą jej finansowania z budżetu państwa i przez to powinno sprowadzać się jedynie do przypadków, w których strona nie posiada rzeczywiście środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym i wykaże to w sposób przekonywujący. Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej P.p.s.a., przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie całkowitym następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.
Wykładnia ustawowego określenia "gdy osoba ta wykaże" sprowadza się do przyjęcia, że to na ubiegającym się o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej go do przyznania mu prawa pomocy w zakresie całkowitym. Zatem to wnioskodawca zobowiązany jest do dokładnego i zgodnego z prawdą przedstawienia własnej sytuacji majątkowej oraz wykazania, iż spełnia przesłanki do przyznania mu prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Wykazanie powyższych okoliczności, stosownie do art. 252 § 1 P.p.s.a., powinno nastąpić poprzez złożenie stosownego oświadczenia. Jeżeli zaś oświadczenie strony okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, zgodnie z art. 255 P.p.s.a., strona obowiązana jest złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego. W orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalony jest przy tym pogląd, że niedopełnienie w całości lub w części obowiązku złożenia przez stronę dodatkowego oświadczenia oraz dokumentacji dotyczącej jej sytuacji materialnej uzasadnia oddalenie wniosku o przyznanie prawa pomocy.
Ze złożonego na formularzu urzędowym wniosku o przyznanie prawa pomocy wynika, że skarżący samodzielnie ma na utrzymaniu dwójkę małoletnich dzieci, nie posiada żadnych nieruchomości (z wyjątkiem lokali użytkowych, których wielkości ani ilości skarżący nie podał), pieniędzy, ani przedmiotów wartościowych. Ponadto skarżący nie uzyskuje żadnych dochodów i jest zadłużony na 150 000 zł w banku. Z uwagi na to, że takie oświadczenie budziło wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego, rodzinnego i możliwości płatniczych, skarżący został wezwany do złożenia szeregu dodatkowych wyjaśnień i dokumentów, w szczególności do przedstawienia odpisów zeznań podatkowych za rok 2008, wyciągów i wykazów z ostatnich trzech miesięcy z posiadanych rachunków bankowych, złożenia wyjaśnień gdzie zamieszkuje, czy razem z dziećmi, gdzie jest matka dzieci oraz wykazania zadłużenia wobec banku. Skarżący pomimo wezwania Sądu nie przedstawił dodatkowych wyjaśnień ani dokumentów, które pozwoliłyby na dokładną analizę jego sytuacji materialnej i rodzinnej. Załączona do zażalenia kserokopia postanowienia Sądu Rejonowego w B. z dnia […] września 2009 r., którym rozłożono na trzy raty spłatę należności sądowej (grzywny) nałożonej na skarżącego w kwocie 4 800 zł nie jest wystarczająca do stwierdzenie, iż skarżący nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, w sytuacji gdy skarżący nie przedstawił żadnych dokumentów wskazujących na jego stan majątkowy oraz rodzinny. Należy zatem podzielić stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, iż strona, nie przedstawiając na wezwanie dokumentów, uniemożliwiła dokonanie wszechstronnej i właściwej oceny jej sytuacji finansowej. Nie można było zatem w sposób jednoznaczny stwierdzić, iż ubiegający się o przyznanie prawa pomocy nie posiada żadnego majątku i wystarczających dochodów na pokrycie kosztów postępowania.
Mając powyższe względy na uwadze, należy uznać, iż skarżący nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Prawidłowo zatem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku postanowieniem z dnia 2 października 2009 r. odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy.
W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji postanowienia.
Uzasadnienie wyroku