Sygnatura:
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Hasła tematyczne:
Pomoc publiczna
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2008-12-15
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku
Treść wyniku:
Oddalono skargę
Sędziowie:
Anna Sobolewska-Nazarczyk
Elżbieta Trykoszko /przewodniczący/
Małgorzata Roleder /sprawozdawca/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Sędziowie sędzia WSA Małgorzata Roleder (spr.),, sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk, Protokolant Katarzyna Luto, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 10 marca 2009 r. sprawy ze skargi K. M. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia […] października 2008 r., nr […] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego oraz uchylenia decyzji organu I instancji w części dotyczącej odmowy przyznania składki na ubezpieczenie społeczne i umorzenia postępowania organu I instancji oddala skargę
Uzasadnienie: Zaskarżoną decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego
w B. z dnia […] października 2008 r. Nr […] uchylono decyzję Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ł. z dnia […] września 2008 r. Nr […] w części dotyczącej odmowy przyznania składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy w związku z opieką nad dzieckiem i umorzono postępowanie organu I instancji w tej sprawie, w pozostałej zaś części dotyczącej odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego utrzymano w mocy decyzję organu I instancji.
U podstaw podjętego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia.
Wnioskiem z dnia 31 lipca 2008 r. K. M. R. wystąpiła do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ł. o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad M. R.
Decyzją z dnia […] września 2008 r., organ I instancji odmówił przyznania wnioskowanego świadczenia pielęgnacyjnego z powodu przekroczenia kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, o jakim mowa w art. 17 ust. 2 i art. 5 ust.
2 ustawy (pkt 1 sentencji decyzji) oraz odmówił świadczenia w formie składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy w związku z opieką nad dzieckiem (pkt 2 sentencji decyzji).
Od tej decyzji K. R. odwołała się do organu wyższego stopnia, wnosząc o pozytywne załatwienie sprawy. Wskazała, iż koszty związane z leczeniem i opieką niepełnosprawnego syna M. w warunkach domowych znacznie przekraczają kryterium dochodowe. Syn wymaga całodobowej opieki, a to wyklucza możliwość podjęcia przez nią jakiejkolwiek pracy.
W wyniku rozpoznania powyższego odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. uchyliło zaskarżoną decyzję w części dotyczącej odmowy przyznania składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy w związku z opieką nad dzieckiem i umorzyło postępowanie organu w tej sprawie, w pozostałej zaś części dotyczącej odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego utrzymało w mocy decyzję I instancji.
Organ wyjaśnił, iż zgodnie z art. 17 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji
z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad dzieckiem przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności – jeżeli dochód rodziny
w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty, o której mowa w art. 5 ust. 2, przy zastosowaniu odpowiednio przepisów art. 5 ust. 3 – 10 ustawy. W tym miejscu organ zauważył, iż warunkiem przyznania omawianego świadczenia jest łączne wystąpienie wszystkich przesłanek określonych w art. 17 ust. 1 ustawy
o świadczeniach rodzinnych.
Tymczasem z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że K. R. nie spełnia jednej z przesłanek do przyznania jej świadczenia pielęgnacyjnego, tj. warunku dochodowego. Z załączonych do wniosku dokumentów wynika, że dochodem rodziny w 2007 był dochód uzyskany przez małżonka odwołującej się w kwocie 56.336,60 zł. Po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne – 9.116,43 zł i składki na ubezpieczenie zdrowotne -3.269,50 zł, dochód ten wyniósł 43.307,20 zł. Ponadto dochodem rodziny jest dochód uzyskiwany z gospodarstwa rolnego w kwocie 220,22 zł, co łącznie dało – 43.527,42 zł. Przy tej wysokości dochodu pięcioosobowej rodziny, średni miesięczny dochód wyniósł 3.627,29 zł, a w przeliczeniu na osobę w rodzinie – 725,46 zł. Na tej podstawie uznano, iż dochód na osobę w rodzinie odwołującej się jest wyższy niż określone w art. 5 ust. 2 ustawy kryterium dochodowe, tj. 583 zł.
Zdaniem organu w konkretnej sprawie został przekroczony również dochód,
o jakim mowa w art. 5 ust. 3 ustawy. Przepis ten dopuszcza przyznanie świadczeń rodzinnych, w tym świadczenia pielęgnacyjnego w sytuacji przekroczenia powyższego kryterium dochodowego pod warunkiem, że kwota przekroczenia dochodu na osobę w rodzinie jest niższa lub równa kwocie najniższego zasiłku rodzinnego, tj. 48 zł. Zgodnie z tym przepisem dochodem uprawniającym do świadczenia pielęgnacyjnego jest dochód nieprzekraczający kwoty 631 zł na osobę w rodzinie. W niniejszym przypadku miesięcznie dochód w przeliczeniu na osobę
w rodzinie wyniósł 725,46 zł, a zatem prawidłowo organ l instancji orzekł o odmowie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.
Odnosząc się natomiast do kwestii odmowy przyznania składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu rezygnacji z zatrudniana lub innej pracy w związku z opieką nad dzieckiem stwierdzono, iż żaden z przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych nie daje organowi wypłacającemu świadczenie rodzinne uprawnienia do orzekania w formie decyzji w powyższym przedmiocie. Obowiązek opłacania w/w składek towarzyszy świadczeniu głównemu, tj. świadczeniu pielęgnacyjnemu i nie jest świadczeniem samoistnym, podlegającym rozstrzygnięciu poprzez wydanie decyzji. Zgodnie z art. 4 pkt 2 lit. "w" ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.)
w stosunku do osób otrzymujących świadczenia pielęgnacyjne, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, płatnikiem składek jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta i opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, według zasad określonych w art. 6 ust. 2a, 2b. Z uwagi na powyższe uznano za zasadne uchylnie decyzji w tej części i umorzenie postępowania organu I instancji jako bezprzedmiotowe.
Końcowo zaakcentowano, iż organ administracji publicznej rozstrzygając
w przedmiocie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego związany jest przepisami prawa, które uzależniają przyznanie tego typu świadczenia od spełnienia prawem określonych przesłanek, nie pozostawiając organowi żadnego luzu decyzyjnego
w tym zakresie. Stąd w sytuacji, gdy został stwierdzony brak choćby jednej
z przesłanek koniecznych do przyznania wnioskowanego świadczenia organ nie możne wydać decyzji o jego przyznaniu. Argumentacja zaś podnoszona przez odwołującą nie ma istotnego znaczenia w sprawie, a zatem nie mogła być uwzględniona przy jej rozpatrywaniu, a tym bardziej nie mogła stanowić podstawy do przyznania świadczenia rodzinnego.
Nie godząc się z powyższym rozstrzygnięciem K. M. R. wywiodła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B. Skarżąca przede wszystkim zarzuciła nieuwzględnienie podstawowego celu ustawy o świadczeniach rodzinnych, tj. udzielanie pomocy najuboższym rodzinom wychowującym dzieci, co skutkowało pozbawieniem świadczeń rodzinę, w której wychowywane jest troje dzieci, w tym dziecko niepełnosprawne, opieka nad którym pochłania znaczne środki finansowe. Zdaniem skarżącej Kolegium dopuściło się także naruszenia: przepisów art. 2 i 3 ustawy o pomocy społecznej – poprzez nieuwzględnienie celów pomocy społecznej oraz zasady indywidualizacji świadczeń z pomocy społecznej, podstawowych praw konstytucyjnych (art. 18, 32, 67, 68 i 71 ust. 1 Konstytucji RP), a także zasady ogólnej z art. 9 kpa, tj. obowiązku organów administracji publicznej udzielania informacji faktycznej i prawnej, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw
i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego oraz art.
11 kpa w zw. z art. 107 kpa poprzez zbyt lakoniczne uzasadnienie decyzji, które nie pozwala na ustalenie, w jaki sposób obliczony został miesięczny dochód na osobę
w rodzinie i zweryfikowanie czy został on obliczony prawidłowo, zwłaszcza że wliczono premię konsolidacyjną, która jest świadczeniem wypłacanym wyjątkowo. Ponadto skarżąca stwierdziła, iż Kolegium w sposób nieprawidłowy wskazało podstawę prawną podjętej decyzji, poprzez powołanie się na klauzulę "z późn. zm.". Powyższe sformułowanie pozbawia stronę możliwości prawidłowego zorientowania się w obowiązującym stanie prawnym, gdyż praktycznie wyklucza możliwość odnalezienia wszystkich nowelizacji ustawy, które zostały dokonane po pierwszej publikacji aktu.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. podtrzymało dotychczasowe stanowisko wyrażone w sprawie i wniosło o jej oddalenie. Odnosząc się do zarzutów skargi wyjaśniono, iż osoby, jakie uważa się
w stopniu zasługującym na objęcie świadczeniami rodzinnymi na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, w tym w formie świadczenia pielęgnacyjnego są ściśle określone w tej ustawie. Przepis art. 17 ust. 2 w/w ustawy stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli dochód na osobę rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 583 zł. Owszem świadczenie pielęgnacyjne jest kierowane do osób opiekujących się niepełnosprawnymi dziećmi, które legitymują się orzeczeniem o niepełnosprawności wraz ze stosownymi wskazaniami, o ile te osoby funkcjonują w rodzinach o niskich dochodach, jednakże chodzi o takie rodziny, których dochody nie przekraczają określonej w ustawie wysokości. Tak, więc podstawowym wyznacznikiem, do jakich osób ma być kierowane świadczenie pielęgnacyjne jest kryterium dochodowe na osobę w rodzinie, które wynosi 583 zł. W sprawie będącej przedmiotem zaskarżonej decyzji dochód miesięczny w przeliczeniu na osobę
w rodzinie wyniósł 725,46 zł i nie uprawnia do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. W tym miejscu organ podkreślił, iż świadczenia rodzinne przyznawane są w przypadku spełnienia ściśle określonych przesłanek w omawianej ustawie, co nie pozwala organom administracji publicznej na uwzględnianie kwot wydatków ponoszonych na utrzymanie dziecka niepełnosprawnego.
Dalej wskazano, iż świadczenia rodzinne i świadczenia z zakresu pomocy społecznej, choć o podobnym charakterze, to jednak nie są to sprawy tożsame
i podlegają załatwieniu według odrębnych ustaw. Zasady ogólne, o jakich mowa
w art. 2 i 3 ustawy o pomocy społecznej nie mają zastosowania przy wydawaniu decyzji w sprawach o świadczenia rodzinne. Są to zasady obowiązujące przy rozstrzyganiu spraw z zakresu opieki społecznej i nie mogą być stosowane
w sprawach świadczeń rodzinnych.
Zdaniem organu w rozpoznawanej sprawie nie doszło także do naruszenia podstawowych praw konstytucyjnych. Zgodnie z brzmieniem przepisu art.
67 Konstytucji RP, konstytucyjne prawo do zabezpieczenia społecznego, w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego oraz osobom pozostającym bez pracy nie z własnej woli
i niemającym środków utrzymania ma być realizowane w zakresie i formach określonych ustawą. Również art. 68 Konstytucji stanowiący o prawie do ochrony zdrowia stanowi, że warunki i zakres udzielania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych określa ustawa. Nie jest zatem uprawniona taka interpretacja tych przepisów, z których wynikałoby, iż mogą one stanowić podstawę indywidualnego roszczenia strony o przyznanie świadczeń rodzinnych. Skoro skarżąca zwróciła się z wnioskiem o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, to oznacza, że sprawa podlega rozpatrzeniu w oparciu o przepisy ustawy
o świadczeniach rodzinnych, a nie szeroko rozumianych przepisów konstytucyjnych.
Kolegium nie zgodziło się również z twierdzeniem skarżącej o niezachowaniu zasady wyrażonej w art. 9 kpa, z uwagi na nie podjęcie przy wydaniu zaskarżonej decyzji stosownych działań zmierzających do udzielenia wsparcia rodzinie oraz nie pouczenia w jakikolwiek sposób o świadczeniach, jakie w tej sytuacji można byłoby uzyskać. Organ podkreślił, iz zakres przedmiotowy udzielania stronie informacji
o okolicznościach faktycznych i prawnych dotyczy spraw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. W niniejszym przypadku była to sprawa dotycząca przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Nadto zauważono, iż organ ma obowiązek udzielenia takich informacji, które mają wpływ na wynik sprawy przy określonej normie prawa materialnego, tj. przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych. Stąd też Kolegium nie dopuściło się naruszenia zasady z omawianego przepisu poprzez nie umieszczenie w treści zaskarżonej decyzji informacji: gdzie
i o jakie świadczenia winna udać się strona.
Wbrew zarzutom skarżącej w uzasadnieniu kwestionowanej decyzji przedstawiono wnikliwie sposób ustalenia dochodu wnioskującej, wskazując na zaświadczenie Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w B. z dnia
28 lipca 2008 r. o wysokości dochodów uzyskanych w 2007 r. przez A. R. (małżonka skarżącej) oraz oświadczenie skarżącej z dnia 30 lipca 2007 r. o uzyskaniu dochodu z gospodarstwa rolnego i zaświadczenie Urzędu Miejskiego w Ł. o wielkości gospodarstwa rolnego. Odnosząc się do kwestii zweryfikowania dochodu rodziny z powodu wliczona premii konsolidacyjnej, wyjaśniono, iż stosownie do art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych "dochód" – to przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Dochód może być pomniejszony jedynie
o dochód utracony (art. 5 ust. 4 ustawy), a zdarzenia jakie powodują utratę dochodu są enumeratywnie wymienione w art. 3 pkt 23 omawianej ustawy. Uzyskanie kwoty pieniężnej z tytułu jednorazowej premii konsolidacyjnej (jak w zaświadczeniu załączonym do skargi) nie jest zdarzeniem pozwalającym na pomniejszenie dochodu rodziny skarżącej, będącego podstawą ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
Ustosunkowując się do ostatniego z zarzutów, a mianowicie braku podania
w podstawie prawnej szczegółowych zmian wprowadzonych do ustawy
o świadczeniach rodzinnych zauważono, iż gdyby którakolwiek z tych zmian miała znaczenie w przedmiotowej sprawie niewątpliwie zostałaby przez Kolegium przywołana w podstawie prawnej. Skoro taka sytuacja nie wystąpiła w sprawie, to nie było potrzeby szczegółowego przywoływania zmian wprowadzonych do ustawy
o świadczeniach rodzinnych i o wadliwości zaskarżonej decyzji nie stanowi klauzula "z późn. zm".
Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. zważył, co następuje.
Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.
Stosownie do art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – zwanej dalej p.p.s.a., sąd administracyjny bada legalność zaskarżonej decyzji, to jest jej zgodność z prawem materialnym określającym prawa i obowiązki stron oraz prawem procesowym regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej
i oceny tej dokonuje w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy.
Mając powyższe na uwadze podnieść należy, iż sąd administracyjny nie ma uprawnień do merytorycznego rozpatrzenia sprawy (np. orzeczenia o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego), ma bowiem wyłącznie uprawnienia kasatoryjne. Sąd rozpoznając sprawę nie może zatem zmienić zaskarżonej decyzji a jedynie uwzględniając skargę może ją uchylić, stwierdzić jej nieważność lub niezgodność
z prawem. Zawsze jednak podstawą takiego orzeczenia musi być stwierdzenie niezgodności z prawem kontrolowanego rozstrzygnięcia. W przypadku zaś, gdy nie zachodzą okoliczności stanowiące podstawę uwzględnienia skargi wskazane w art. 145 § 1 p.p.s.a. – skarga podlega oddaleniu. Sąd nie posiada natomiast uprawnień do oceny słuszności oraz celowości skarżonej decyzji.
Zgodnie zaś z przepisem art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd orzeka w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną
w niej podstawą prawną. Oznacza to, że sąd ma obowiązek dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonej decyzji nawet wówczas, gdy dany zarzut nie zostanie podniesiony w skardze.
Rozpoznając skargę w tak zakreślonej kognicji, Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. nie dopatrzył się, aby w zaskarżonej decyzji zostały naruszone przepisy prawa obowiązujące w chwili jej wydawania. W szczególności uznać należy, iż organ II instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny zaistniały
w niniejszej sprawie oraz właściwie zastosował i zinterpretował przepisy prawa będące podstawą podjętego rozstrzygnięcia.
Przechodząc do meritum sprawy wskazać należy, iż warunki nabywania prawa do świadczeń rodzinnych oraz zasady ich ustalania, przyznawania
i wypłacania określa ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.) – zwanej dalej ustawą. Świadczenia rodzinne przewidziane w/w ustawą przede wszystkim mają na celu wsparcie niezamożnych rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka,
i kierowane są do rodzin o najniższych dochodach. Jak trafnie zauważa organ odwoławczy, to sama ustawa ściśle określa osoby, jakie uważa w stopniu zasługującym na objęcie wspomnianą pomocą. Podstawowym bowiem wyznacznikiem przyznania omawianych świadczeń jest spełnienie ustawowego kryterium dochodowego.
Stosownie do art. 2 pkt 2 ustawy, świadczeniem rodzinnym jest między innymi świadczenie pielęgnacyjne. W myśl art. 17 ust. 1 świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub z innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad dzieckiem przysługuje matce lub ojcu dziecka albo opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Świadczenie to przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 583 zł – art.
17 ust. 2 w związku z art. 5 ust. 2 ustawy.
Tymczasem jak ustaliły organy obu instancji dochód pięcioosobowej rodziny skarżącej wyniósł 43.527,42 zł rocznie, co średnio miesięcznie stanowi – 3.627,29 zł, a w przeliczeniu na osobę – 725,46 zł. Powyższa kwota bez wątpienia przekroczyła określone w art. 5 ust. 2 ustawy kryterium dochodowe, tj. 583 zł. Podstawowy zatem warunek przyznania wnioskowanego świadczenia nie został spełniony.
W ocenie Sądu wskazane wyżej okoliczności znajdują odzwierciedlenie
w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym i jako takie nie budzą zastrzeżeń. Analiza sytuacji dochodowej rodziny została przeprowadzona w oparciu o dołączone do wniosku zaświadczenie o dochodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych, wystawione przez Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w B. z dnia 28 lipca 2008 r.,
z którego wynika, iż mąż wnioskującej w 2007 r. osiągnął dochód w wysokości 56.336,60 zł, który po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne – 9.116,43 zł oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne – 3.269,50 zł, wyniósł 43.307,20 zł. Do kwoty tej prawidłowo też – na podstawie oświadczenia skarżącej z dnia
30 lipca 2008 r. i zaświadczenia Urzędu Miejskiego w Ł. o wielkości gospodarstwa – doliczono dochód uzyskiwany z gospodarstwa rolnego w wysokości 220,22 zł. Wskazane zaświadczenia spełniają warunki określone w art. 23 ust.
4 ustawy. Dodać przy tym należy, iż stosownie do przepisu art. 3 pkt 2 ustawy dochodem rodziny jest przeciętny miesięczny dochód członków rodziny uzyskany
w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, zaś zgodnie z art. 3 pkt
1 lit. a dochodem są między innymi przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Błędne jest zatem twierdzenie skarżącej, iż do dochodu rodziny za 2007 r. nie powinna być wliczona premia konsolidacyjna, gdyż jest ona świadczeniem o charakterze wyjątkowym, wypłacanym jednorazowo z uwagi na przejęcie zakładu pracy przez inny podmiot. Przychody z tego tytułu bez wątpienia podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych, stąd w myśl art. 3 pkt 1 lit. a ustawy są dochodem rodziny. Organ prawidłowo też przyjął, iż stosownie do art. 3 pkt 23 w sprawie nie wystąpiło żadne zdarzenie opisane w powołanym przepisie, pozwalające na pomniejszenie dochodu rodziny, będącego podstawą ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
W konkretnym przypadku nie można było natomiast, co prawidłowo rozważyły organy obu instancji, przyznać świadczenia na zasadzie wyjątku. Zgodnie bowiem
z art. 17 ust. 2 w związku z art. 5 ust. 3 ustawy ustawodawca przewidział możliwość przyznania omawianego świadczenia przy przekroczeniu kwoty uprawniającej do jego otrzymania o kwotę niższą lub równą kwocie odpowiadającej najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu w okresie, na który jest ustalane świadczenie pielęgnacyjne, jeżeli przysługiwało w poprzednim okresie zasiłkowym. Omawiany przepis nie mógł być jednak zastosowany w niniejszej sprawie, gdyż jak ustaliły organy kwota przekroczenia dochodu jest wyższa od najniższego zasiłku rodzinnego, który aktualnie wynosi 48 zł o 94, 46 zł.
Mając na względzie powyższe stwierdzić należy, iż organy obu instancji prawidłowo przyjęły, iż ustalony dochód w przeliczeniu na jednego członka rodziny skarżącej w 2007 r. przekraczał kryterium ustawowe, co musiało skutkować odmową przyznania żądanego świadczenia.
W tym miejscu podkreślić należy za organem odwoławczym, iż kontrolowana decyzja ma charakter związany, tzn. determinowany przepisami prawa. Powyższe oznacza, iż omawiane świadczenie przyznawane jest przy spełnieniu ściśle opisanych prawem przesłanek i nie zależy od uznania organu czy też woli strony. Zaistnienie określonego stanu faktycznego i prawnego rodzi obowiązek określonego zachowania się organu administracji publicznej. W tych uwarunkowaniach brak jest po stronie organu możliwości indywidualizacji konkretnego przypadku i odstąpienia od przepisów prawa, które wyraźnie i jednoznacznie stanowią, iż przyznanie danego świadczenia następuje przy spełnieniu łącznie wszystkich ustawowych warunków. Niespełnienie choćby jednego z nich, co niewątpliwie miało miejsce w niniejszej sprawie, obliguje organ do odmowy przyznania świadczenia i dlatego też skarżonej decyzji nie można czynić zarzutu naruszenia prawa.
Zdaniem Sądu za prawidłowe uznać również należy rozstrzygnięcie organu odwoławczego w przedmiocie uchylenia decyzji organu I instancji w części dotyczącej odmowy przyznania składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy w związku z opieką nad dzieckiem
i umorzenia postępowania w tej sprawie. Obecnie obowiązujące przepisy ustawy bezsprzecznie nie dają organowi wypłacającemu świadczenie rodzinne uprawnienia do orzekania w formie decyzji o przyznaniu świadczenia w formie składki na ubezpieczenie społeczne. Jak słusznie wskazał organ odwoławczy obowiązek opłacania w/w składek towarzyszy świadczeniu głównemu, tj. świadczeniu pielęgnacyjnemu i nie jest świadczeniem samoistnym podlegającym rozstrzygnięciu poprzez wydanie decyzji. W tych uwarunkowaniach nie budzi wątpliwości stwierdzenie organu o bezprzedmiotowości postępowania w tej sprawie.
W niniejszej sprawie nie uchybiono również przepisom prawa procesowego. Wydanie kwestionowanej decyzji poprzedziło dokładne wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności mających znaczenie dla podejmowanego w sprawie rozstrzygnięcia (art. 7 i 77 kpa). Zgodnie zaś z art. 107 § 3 kpa w decyzji zawarto podstawowe jej elementy, wskazano uzasadnienie faktyczne i prawne.
W szczególności uzasadniono stanowisko organu, wyjaśniono podstawy prawne decyzji z przytoczeniem przepisów prawa (art. 11 kpa). Sąd nie dopatrzył się też naruszenia art. 9 kpa i podziela stanowisko wyrażone w tym względzie przez organ odwoławczy.
Odnosząc się natomiast do pozostałych zarzutów skargi uznać należy je za całkowicie niezasadne i niemające wpływu na poprawność podjętych rozstrzygnięć. W szczególności wyjaśnić należy, iż świadczenia rodzinne, w tym w formie świadczenia pielęgnacyjnego przyznawane na podstawie omawianej ustawy stanowią odrębny od świadczeń z pomocy społecznej system udzielania wsparcia. Niewątpliwie w/w świadczenia mają podobny charakter, jednak nie są to sprawy tożsame i podlegają załatwieniu według odrębnych ustaw. Zasady, o jakich mowa
w ustawie o pomocy społecznej, w tym wskazywane przez skarżącą w art. 2 i 3 nie mają zastosowania przy wydawaniu decyzji w sprawach o świadczeniach rodzinnych. Są to reguły bezwzględnie obowiązujące przy rozstrzyganiu spraw z zakresu opieki społecznej i nie mogą być przenoszone, a w konsekwencji i stosowane
w omawianym przypadku. Systemy te, nie wykluczają się jednak wzajemnie
i pozwalają na równoległe ubieganie się o pomoc na podstawie obu tych ustaw.
W każdym jednak przypadku wymagane jest złożenie odpowiedniego wniosku.
Przy wydawaniu kwestionowanej decyzji nie doszło także do naruszenia podstawowych norm prawa konstytucyjnego. Jak wskazano powyżej, zgodnie
z przepisem art. 17 ust. 2 w związku z art. 5 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli dochód rodziny
w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 583,00 zł. Zatem do osób ubiegających się o świadczenie pielęgnacyjne nie stosuje się podstawowego przepisu dotyczącego granicy kryterium dochodowego ustalanego na potrzeby zasiłku rodzinnego, czyli przepisu art. 5 ust. 1. Rozwiązanie to jest logiczną konsekwencją faktu, iż w składzie rodziny znajduje się osoba niepełnosprawna, stąd również kwota kryterium dochodowego podlegająca zastosowaniu przy ustalaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego jest kwotą przewidzianą dla takich właśnie rodzin. Ustawodawca podwyższył próg bazowy dla osób, których sytuacja nawet
w gronie osób uprawnionych do zasiłku jest szczególnie ciężka. Przepis ten poprzez podwyższenie kryterium dochodowego (przy spełnieniu, którego może być przyznane określone świadczenie) oprócz celu ustawowego, realizuje ponadto nałożony na władze publiczne w art. 69 Konstytucji RP obowiązek pomocy osobom niepełnosprawnym. Należy podkreślić, że podwyższony w art. 5 ust. 2 limit dochodu stosownie do art. 17 ust. 2 ustawy oświadczeniach rodzinnych odnosi się do każdego członka rodziny, a nie tylko do dziecka niepełnosprawnego. Zatem do kategorii podmiotów określonych w przepisie art. 17 ust. 1 w/w ustawy – czyli rodzin, których członkiem jest dziecko niepełnosprawne znajduje zastosowanie podwyższone kryterium dochodowe na każdego członka rodziny. W konsekwencji wydanej decyzji nie można zarzucić naruszenia podstawowych zasad konstytucyjnych.
Zważywszy na trudną sytuację rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi, niewątpliwie ustalone kwoty maksymalnego dochodu nie są wysokie. Jednakże zwrócić należy uwagę, iż Konstytucja RP gwarantując w art. 71 ust. 1 szczególną pomoc materialną dla rodzin, pozostawia ustawodawcy pewien margines swobody
w ustalaniu progu egzystencjonalnego odpowiadającego minimalnemu poziomowi konsumpcji w danych warunkach społeczno – ekonomicznych. Na gruncie ustawy
o świadczeniach rodzinnych w art. 18 ust. 1 przewidziano, że kwoty, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 oraz wysokości świadczeń rodzinnych podlegają weryfikacji co
3 lata, z uwzględnieniem wyników badań progu wsparcia dochodowego rodzin. Próg wsparcia dochodowego rodzin, jest kategorią pozwalającą ocenić, na jakim poziomie kształtują się aktualne wymagania dochodowe i wydatkowe rodziny, podmiotem zobowiązanym do badania i przedstawienia wskazanego progu jest Instytut Pracy
i Spraw Socjalnych. Minister Polityki Społecznej w rozporządzeniu z dnia 25 kwietnia 2005 r. w sprawie sposobu ustalania progu wsparcia dochodowego rodzin
(Dz. U. Nr 80, poz. 700) stosownie do delegacji ustawowej z art. 18 ust. 3 ustawy
o świadczeniach rodzinnych określił sposób ustalania progu wsparcia dochodowego rodzin, w tym grupy wydatków i ich zakres, źródła danych, okres, z jakiego przyjmuje się wysokość cen towarów i usług uwzględniając poziom wydatków gospodarstw domowych. W ocenie Sądu przepisy te zapewniają odpowiednią realizację obowiązków nałożonych na władze publiczne w zakresie pomocy rodzinie. Nie ulega też wątpliwości, iż Konstytucja nie zwalnia rodziny z odpowiedzialności za swoje utrzymanie. Z zasady subsydiarności, której wyraz daje np. art. 72 ust. 2 i preambuła Konstytucji RP wynika, że Państwo udziela pomocy dopiero wówczas, gdy rodzina sama nie jest w stanie zapewnić sobie środków na utrzymanie (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2005 r. sygn. akt P 3/2005, OTK-A 2005/10/115). W konsekwencji, jeżeli rodzina uzyskuje określone dochody przekraczające limit ustawowy nie może otrzymać pomocy Państwa.
Z uwagi na powyższe, Sąd nie znalazł podstaw do stwierdzenia niezgodności omawianej ustawy z Konstytucją RP, a co za tym idzie – do wystąpienia w tym zakresie z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego. Sąd rozważał bowiem z urzędu ewentualną potrzebę wystąpienia z takim zapytaniem do Trybunału.
Skoro podniesione w skardze zarzuty nie mogły odnieść zamierzonego skutku skargę należało oddalić na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Uzasadnienie wyroku