Sygnatura:
648 Sprawy z zakresu informacji publicznej i prawa prasowego
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Sygn. powiązane: II SAB/Łd 53/09
Skarżony organ:
Inne
Data:
2009-09-28
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono zażalenie
Sędziowie:
Ewa Dzbeńska /przewodniczący sprawozdawca/
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Ewa Dzbeńska po rozpoznaniu w dniu 15 października 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia P. J. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 20 sierpnia 2009 r., sygn. akt II SAB/Łd 53/09 w sprawie ze skargi P. J. na bezczynność […] Przedsiębiorstwa Ogrodniczego Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. w przedmiocie udzielenia informacji publicznej postanawia: oddalić zażalenie.
Uzasadnienie: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2009 r. sygn. akt II SAB/Łd 53/09 odmówił przyznania P. J. prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie jego skargi na bezczynność […] Przedsiębiorstwa Ogrodniczego Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. w przedmiocie udzielenia informacji publicznej.
W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, Sąd pierwszej instancji wskazał, że oświadczenie skarżącego, zawarte na formularzu urzędowym, okazało się niewystarczające do oceny jego rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych. Wobec powyższego, zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału z dnia 30 lipca 2009 r., wezwano stronę do złożenia: odpisów zeznań rocznych o wysokości dochodów (zarówno z tytułu wynagrodzenia za pracę, jak i z tytułu prowadzonej działalności) osiągniętych w 2008 r. przez skarżącego, zaświadczenia pracodawcy o wysokości aktualnego dochodu osiąganego przez skarżącego na podstawie umowy o pracę, wyciągów i wykazów z posiadanych przez skarżącego rachunków bankowych z okresu ostatnich trzech miesięcy, wyjaśnienia, jakiego rodzaju działalność prowadzi skarżący, wraz z zaświadczeniem o wpisie tej działalności do właściwego rejestru oraz wszelkich informacji o kredycie zabezpieczonym hipoteką na domu skarżącego (w jakiej instytucji, w jakim celu, na jakich warunkach, w jakiej wysokości, a także kto jest zobowiązany do jego spłaty), w terminie 7 dni pod rygorem odmowy przyznania prawa pomocy.
W odpowiedzi na powyższe, skarżący odmówił złożenia żądanych przez Sąd wyjaśnień i dokumentów, podnosząc iż na urzędowym formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy zawarł wszystkie informacje o swoim stanie majątkowym. Uznał, że wezwanie go do podania szczegółowych i czasochłonnych w przygotowaniu dokumentów jest sprzeczne z konstytucyjnym zapisem o prawie obywatela do sądu. Stwierdził również, że jego żądanie udzielania przez szkołę informacji publicznych, uzasadnione jest ważnym interesem społecznym i również z tego powodu powinien zostać zwolniony od konieczności ponoszenia kosztów sądowych.
Odmawiając przyznania prawa pomocy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi stwierdził, że brak jest przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Sąd wskazał, że warunkiem przyznania stronie prawa pomocy jest wykazanie przez nią, iż spełnia ustawowe przesłanki. W interesie strony leży zatem przedstawienie wszelkich okoliczności, które wskazywałyby na fakt pozostawania w trudnej sytuacji materialnej. Ocena zdolności płatniczych nie sprowadza się bowiem tylko do stwierdzenia, że wnioskodawca uzyskuje lub nie uzyskuje dochodów, ale również polega na zbadaniu, czy posiada on majątek oraz czy posiada obiektywnie rozumianą zdolność do zdobycia potrzebnych środków finansowych.
Oświadczenie skarżącego, zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy, uznać należało za daleko niewystarczające, nie wskazano w nim żadnych okoliczności wskazujących na trudną sytuację życiową, materialną czy zdrowotną skarżącego. Ponadto, skarżący nie wykonując wezwania do uzupełnienia braków wniosku pozbawił Sąd możliwości pełnej oceny jego zdolności płatniczych, co wiąże się z brakiem wykazania podstaw do przyznania prawa pomocy.
Trudności z przedstawieniem faktycznego stanu majątkowego, związane z ilością czasu konieczną do podania szczegółowych żądanych danych, nie są również okolicznością zwalniającą z nałożonego obowiązku. Okolicznością taką nie jest także działanie w interesie publicznym, co też podnosi skarżący, a kategoria zasad współżycia społecznego pozostaje bez związku ze złożonym wnioskiem. Trudno też w tych okolicznościach postawić zarzut hamowania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego i tworzenia się państwa prawa, jeżeli to sam skarżący nie czyni zadość wymogom przepisów prawa.
Zażalenie na postanowienie z dnia 20 sierpnia 2009 r. wniósł P. J., wskazując, że jego działanie uzasadnione jest ważnym interesem publicznym. Powyższą okoliczność Sąd powinien uwzględnić, zwalniając go od konieczności ponoszenia kosztów sądowych. Ponadto skarżący wskazał, iż nie jest osobą zamożną i nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku koniecznego utrzymania dla siebie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Stosownie do art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Należy przy tym podkreślić, iż jeżeli w ocenie Sądu oświadczenie strony zawarte we wniosku okazałoby się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budziłoby wątpliwości to strona na wezwanie Sądu jest obowiązana złożyć, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego (art. 255 powołanej ustawy).
W niniejszej sprawie Sąd z tego uprawnienia skorzystał. Jak wynika z akt sprawy, pismem z dnia 31 lipca 2009 r. skarżący został wezwany do złożenia dodatkowych oświadczeń oraz dokumentów zmierzających do wyjaśnienia jego sytuacji materialnej. W odpowiedzi na powyższe wezwanie skarżący odmówił ich podania, wskazując, że takie wezwanie jest sprzeczne z konstytucyjnym zapisem o prawie każdego obywatela do sądu oraz równości wszystkich uczestników postępowania, a także wszystkie jego skargi powinny być rozpatrzone nieodpłatnie w związku z przedstawioną sytuacją materialną oraz ze względów społecznych.
Odnosząc się do zarzutów zażalenia należy wskazać, że są one niezasadne.
Strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania i wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku, przy czym jak trafnie wskazał Sąd I instancji, motywy którymi kieruje się skarżący wnosząc skargi, nie mają w tym przypadku znaczenia.
Mając na względzie, iż to na wnioskodawcy ciąży ciężar udowodnienia sytuacji materialnej kwalifikującej do przyznania prawa pomocy, a skarżący wezwany do wyjaśnienia swojej rzeczywistej sytuacji materialnej nie wykonał wezwań Sądu do przedstawienia dodatkowych oświadczeń i dokumentów, odmowę przyznania prawa pomocy należy uznać za zasadną.
W tym stanie rzeczy zaskarżone postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi należy uznać za zgodne z przepisami prawa, dlatego Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 1 i 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.
Uzasadnienie wyroku