Sygnatura:
6110 Podatek od towarów i usług
Hasła tematyczne:
Podatkowe postępowanie
Sygn. powiązane: III SA/Wa 1596/07
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2008-07-24
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżony wyrok i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny
Sędziowie:
Sylwester Marciniak /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Sylwester Marciniak po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 kwietnia 2008 r. sygn. akt od III SA/Wa 1596/07 w sprawie ze skargi M. M. – B. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 27 czerwca 2007 r., nr […] w przedmiocie określenia zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie, 2. zasądza od M. M. – B. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w W. kwotę 5.856 (słownie: pięć tysięcy osiemset pięćdziesiąt sześć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie wyroku

1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 1596/07, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi M. M. – B. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 27 czerwca 2007 r. w przedmiocie określenia zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług, stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji, określił, że decyzja ta nie może być wykonana w całości oraz zasądził na rzecz strony skarżącej zwrotu kosztów postępowania sądowego.
2. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, iż zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem art. 247 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm., dalej O.p.), zgodnie z którym organ podatkowy stwierdza nieważność decyzji ostatecznej, która została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie. Powołując art. 210 § 1 O.p. Sąd I instancji wskazał, że z uwagi na rangę decyzji (jako opartego na przepisach prawa administracyjnego władczego, jednostronnego oświadczenia woli organu administracji publicznej, określającego sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie) oznaczenie strony, do której jest ona skierowana powinno być pełne i niebudzące wątpliwości. Osoba fizyczna powinna zostać zatem oznaczona imieniem, nazwiskiem i miejscem zamieszkania lub pobytu. Błędne oznaczenie strony postępowania przez potraktowanie jako adresata decyzji podmiotu, który nie jest stroną postępowania w rozumieniu art. 133, jest istotną wadą, będącą przesłanką stwierdzenia nieważności na podstawie art. 247 § 1 pkt 5 O.p. W przedmiotowej sprawie organ odwoławczy skierował zaskarżoną decyzję do doradcy podatkowego W. M., jedynie nadmieniając, że jest on pełnomocnikiem skarżącej. W opinii Sądu I instancji wskazane naruszenie potęguje dodatkowo fakt, iż w końcowej części decyzji, w tzw. rozdzielniku, organ nie skierował jej do strony, jak powinien był uczynić, lecz do bliżej nieokreślonego "adresata". Z potwierdzenia odbioru decyzji wynika, iż została ona skierowana do doradcy podatkowego, przy czym organ nie określił go już mianem pełnomocnika skarżącej. Zdaniem Sądu I instancji mimo tego, że treść decyzji, w tym jej uzasadnienie, wskazuje skarżącą jako stronę decyzji, nie zmienia to faktu, iż decyzja de facto została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie. Powyższe stanowi wadę skutkującą stwierdzeniem nieważności zaskarżonej decyzji.
3. W skardze kasacyjnej organ odwoławczy zaskarżył powyższy wyrok w całości oraz wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o przyznanie kosztów postępowania według norm przepisanych. Na podstawie art. 182 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej P.p.s.a.) wniesiono o rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.
Skarga kasacyjna została oparta na zarzucie naruszenia przepisów postępowania w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy w rozumieniu art. 174 pkt 2 P.p.s.a., tj. art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a. w zw. z art. 247 § 1 pkt 5 oraz art. 210 § 1 i art. 133 O.p., przez przyjęcie, że doręczenie odpisu decyzji organu podatkowego jedynie pełnomocnikowi strony stanowi podstawę stwierdzenia nieważności decyzji.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej organ wskazał, że zgodnie z art. 136 O.p. strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Podkreślając, że uprawnienie do działania strony przez pełnomocnika jest elementem prawa do obrony i korzysta ze szczególnej ochrony procesowej, autor skargi kasacyjnej przywołał orzeczenia, które wskazują na to, że organ nie może pominąć ustanowionego pełnomocnika w toku prowadzonych przez siebie czynności. Ustanowienie pełnomocnika zobowiązuje organ do doręczania mu pism kierowanych do strony, a jeżeli obowiązek ten nie jest realizowany, to niedochowanie terminów przez podatnika nie wywołuje skutków prawnych. W myśl art. 145 § 2 O.p. jeśli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi. To z datą skutecznego doręczenia pisma pełnomocnikowi (nawet jeśli pismo zostało również doręczone stronie) związane są skutki prawne, w tym w szczególności bieg terminu do wniesienia środka odwoławczego. Organ podatkowy postępuje zatem prawidłowo, doręczając decyzję pełnomocnikowi, a nie stronie. Stąd też błędny jest pogląd Sądu I instancji, iż doręczenie decyzji jedynie pełnomocnikowi stanowi podstawę stwierdzenia nieważności decyzji, zgodnie z art. 247 § 1 pkt 5 O.p., a zatem brak było podstaw do zastosowania w sprawie art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a.
4. Strona nie skorzystała z możliwości udzielenia odpowiedzi na skargę kasacyjną.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
5. Skarga kasacyjna organu okazała się uzasadniona.
6. Odnosząc się do zaprezentowanych w skardze kasacyjnej zarzutów należy przede wszystkim podkreślić, iż czynności "skierowania" decyzji nie należy mylić z jej doręczeniem. Jak słusznie wskazał organ odwoławczy, zgodnie z art. 145 § 2 O.p. decyzję doręcza się pełnomocnikowi strony, jeśli strona go ustanowiła. Tym samym nawet brak wskazania na kopercie czy zwrotnym potwierdzeniu odbioru, iż osoba, której nazwisko i adres wpisano jako adresata przesyłki jest pełnomocnikiem, nie powoduje, iż decyzja "została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie". Zatem okoliczność pominięcia określenia "pełnomocnik" przy doręczaniu pisma, na co wskazywał Sąd I instancji, nie stanowi spełnienia przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji, o której mowa w art. 247 § 1 pkt 5 O.p.
O tym, do kogo dana decyzja jest skierowana, decyduje jej treść, w której musi się znaleźć miejsce na oznaczenie strony (art. 210 § 1 pkt 3 O.p.). Jednakże błędne w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego jest przypisywanie decydującego znaczenia nagłówkowi decyzji, tak jak uczynił to Sąd I instancji. To, czy strona zostanie oznaczona w nagłówku decyzji, czy też w jej dalszej treści, nie jest istotne. Decydujące jest to, komu – według treści decyzji – organ podatkowy przypisał uprawnienia lub obowiązki. Jeżeli z decyzji wynika zamiar organu podatkowego ustalenia sytuacji prawnej konkretnej osoby będącej stroną, to warunek z art. 210 § 1 pkt 3 O.p. został spełniony i brak jest podstaw do stwierdzenia, że nastąpiła sytuacja, o której mowa w art. 247 § 1 pkt 5 O.p. Zgodzić się należy z poglądem wyrażonym przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 listopada 1999 r., III SA 7971/98, iż nie można mówić o skierowaniu aktu do osoby niebędącej stroną w sprawie, gdy z jego treści jednoznacznie wynika, kto jest stroną, a kto pełnomocnikiem. Kolejność wymienienia tych osób nie ma żadnego znaczenia.
W przedmiotowej sprawie czytelne jest rozróżnienie pomiędzy stroną a pełnomocnikiem i w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego wątpliwości Sądu I instancji są w tym zakresie bezzasadne. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazano jednoznacznie, że Sąd nie kwestionuje, iż treść decyzji, w tym jej uzasadnienie, wskazuje jako stronę skarżącą (a nie jej pełnomocnika). Skoro zatem zaskarżona decyzja reguluje sytuację prawnopodatkową skarżącej, czego nie podważyła ani strona ani Sąd I instancji, a z jej treści wynika wyraźnie, kogo organ uważa za stronę, a kogo za pełnomocnika, nie można uznać, iż samo wskazanie w nagłówku decyzji danych pełnomocnika a nie strony (przy wskazaniu jednakże, iż jest to pełnomocnik strony) skutkuje nieważnością decyzji w rozumieniu art. 247 § 1 pkt 5 O.p.
Stąd też zaskarżony wyrok wydany został z naruszeniem art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a. w zw. z art. 247 § 1 pkt 5 O.p., a skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie.
7. Mimo powołania w petitum skargi kasacyjnej jako zarzutów również art. 210 § 1 i art. 133 O.p. (w zw. z art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a.) organ nie przywołał żadnej argumentacji mającej świadczyć o naruszeniu tych właśnie przepisów przez Sąd I instancji. Brak uzasadnienia zarzutów, ze względu na związanie Naczelnego Sądu Administracyjnego granicami skargi kasacyjnej w myśl art. 183 § 1 P.p.s.a., uniemożliwia szerszą analizę zaskarżonego orzeczenia w tym zakresie. Wskazać jedynie można, iż Sąd I instancji nie wyraził wątpliwości w kwestii tego, kto jest stroną w przedmiotowym postępowaniu (w rozumieniu art. 133 O.p.), a kwestia "oznaczenia strony" jako elementu decyzji w świetle art. 210 § 1 O.p. została w podnoszonym w sprawie zakresie zbadana w ramach rozpatrywania zarzutu naruszenia art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a. w zw. z art. 247 § 1 pkt 5 O.p.
8. Z powołanych wyżej względów Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 i art. 182 § 2 P.p.s.a. orzekł jak w sentencji.
9. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono w myśl art. 203 pkt 2 tej ustawy w związku z § 6 pkt 7 i § 14 ust. 2 pkt 2 lit. b rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).