Sygnatura:
6118 Egzekucja świadczeń pieniężnych
Hasła tematyczne:
Egzekucyjne postępowanie
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2009-10-12
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi
Treść wyniku:
Uchylono postanowienie I i II instancji
Sędziowie:
Irena Krzemieniewska /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Dnia 15 grudnia 2009 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Irena Krzemieniewska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Monika Krzyżaniak Sędzia WSA Krzysztof Szczygielski Protokolant Asystent sędziego Dominika Trella po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 grudnia 2009 roku sprawy ze skargi A Spółki Akcyjnej w Ł. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia […] nr […] w przedmiocie oddalenia zarzutów na postępowanie egzekucyjne 1. uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Prezydenta Miasta […] z dnia […] nr […]; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. na rzecz A Spółki Akcyjnej w Ł. kwotę 357,- (trzysta pięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie wyroku

Zobowiązany B. Ł. S.A. w Ł. nie wykonał w terminie obowiązku zapłaty podatku od nieruchomości za miesiące: marzec, kwiecień i maj 2009 roku.
W związku z nieuregulowaniem należności Prezydent Miasta Ł. wystawił w dniu […] tytułu wykonawczy nr […], a w dniu […] skierował do egzekucji administracyjnej. Przedmiotowy tytuł egzekucyjny doręczono Spółce w dniu 10 czerwca 2009 roku.
Jednocześnie zawiadomieniem z dnia […] nr […] Prezydent Miasta Ł. zawiadomił Spółkę oraz M. B. R. S.A. o zajęciu prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z rachunku bankowego u dłużnika zajętej wierzytelności, które doręczono bankowi w dniu […], a Spółce w dniu […].
W dniu 7 lipca 2009 roku do organu egzekucyjnego wpłynęło pismo M. B. R. S.A., w którym wskazano, że w dniu […] dokonano skutecznego zajęcia wierzytelności.
W dniu […] Spółka złożyła zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego wraz z zażaleniem na ustalone koszty egzekucyjne. Wskazano, że zawiadomienie o zajęciu prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z rachunku bankowego Spółka otrzymała w dniu […], a zatem wszczęcie postępowania i zajęcie rachunku było bezpodstawne wobec wcześniejszego uregulowania należności, to jest w dniu […].
Postanowieniem z dnia […] roku znak: […] Prezydent Miasta Ł. oddalił zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego.
W uzasadnieniu wskazał, że datą wszczęcia egzekucji i datą zajęcia wierzytelności był dzień […]. Organ podkreślił, że Spółka w dniu […] dokonała przelewu bankowego na rachunek wierzyciela. Natomiast zgodnie z art. 60 § 2 Ordynacji podatkowej za termin dokonania zapłaty podatku uważa się w obrocie bezgotówkowym – dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika (…) na podstawie polecenia przelewu. W ocenie organu Spółka samodzielnie uregulowała egzekwowaną zaległość podatkową, ale już w dniu wszczęcia egzekucji administracyjnej.
W zażaleniu z dnia 20 lipca 2009 roku Spółka wskazała, że wszczęcie egzekucji i ustalenie kosztów egzekucyjnych było bezpodstawne, ponieważ należność główna wraz z należnymi odsetkami objęta tytułem wykonawczym została przez Spółkę zapłacona przed wszczęciem egzekucji. Spółka powołała się na treść art. 26 § 5 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, wskazując, że wszczęcie egzekucji następuje z chwilą doręczenia zobowiązanemu tytułu wykonawczego lub doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności odpisu tytułu wykonawczego. W ocenie Spółki zawiadomienie o zajęciu rachunku zostało bankowi doręczone w dniu […] koło godziny 14. Natomiast zapłata – stosownie do Ordynacji podatkowej – następuje w chwili obciążenia rachunku podatnika, Spółka złożyła polecenie przelewu o godzinie 12.10. Zajęcie rachunku było bezprzedmiotowe wobec uregulowania zaległych należności.
Postanowieniem z dnia […] nr […] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. utrzymało w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie.
W uzasadnieniu wskazano, że doręczenie odpisu tytułu wykonawczego nastąpiło w dniu […], stąd też kluczowe dla rozstrzygnięcia sprawy w świetle art. 64 § 3c ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jest ustalenie, czy w momencie dokonania przelewu przez Spółkę kwoty 132.000 złotych tytułem podatku od nieruchomości wraz z odsetkami została już wszczęta egzekucja przedmiotowych należności z tytułów egzekucyjnych z dnia […].
Organ odwoławczy, w oparciu o pismo M. B. R. S.A. z dnia 2 lipca 2009 roku, ustalił, że skuteczne doręczenie zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej Mazowieckiemu Bankowi Regionalnemu S.A. nastąpiło w dniu […]. Przesyłka zawierająca zawiadomienie o zajęciu doręczona została właściwemu oddziałowi banku, osobie uprawnionej do odbioru korespondencji, zgodnie z wymogami z art. 80 § 1 i § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz art. 45 k.p.a.
W ocenie organu odwoławczego dla wszczęcia egzekucji kluczowym momentem jest wskazana w art. 26 § 5 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji chwila doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności, nie zaś chwila dokonania blokady rachunku czy też przelewu znajdujących się na nim kwot na rachunek organu egzekucyjnego. Organ wskazał, że żaden przepis ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie definiuje pojęcia "chwila wszczęcia postępowania egzekucyjnego", co pozwala na przyjęcie, iż co do zasady "chwilą wszczęcia egzekucji" jest dzień – konkretna data, w którym dochodzi do prawem określonego zdarzenia wywołującego po myśli tej regulacji określony w niej skutek w postaci wszczęcia egzekucji.
Wskazano również, że organ egzekucyjny dopełnił obowiązku wynikającego z art. 80 § 3 ustawy, bowiem wraz z tytułami wykonawczymi Spółce doręczono także zawiadomienia o zajęciu.
Kolegium stwierdziło, że w dniu […] tzn. doręczenia właściwemu oddziałowi M. B. R. S.A. Oddział w Ł. zawiadomienia o zajęciu została wszczęta egzekucja, a tym samym nie można przyjąć, że dokonana w dniu […] wpłata przez Spółkę na rachunek organu I instancji została wykonana przed wszczęciem egzekucji, co wskazuje na to, iż nie można mówić o wypełnieniu zarzutu z art. 33 § 1 ustawy – nie nastąpiło wykonanie obowiązku przed wszczęciem egzekucji.
W uzupełnieniu zażalenia z dnia 1 września 2009 roku Spółka przedstawiła potwierdzenie z M. B. R. S.A. z dnia 1 września 2009 roku, z którego wynika, że przelewu na konto organu egzekucyjnego dokonano o godzinie 12.10 w dniu […], jak również pismo z przedmiotowego Banku z dnia 1 września 2009 roku, w którym wskazano, że zawiadomienie o zajęciu prawa majątkowego dostarczone zostało do Banku w dniu […] o godzinie 14.00.
W skardze z dnia 2 października 2009 roku strona skarżąca wniosła o uchylenie powyższych postanowień, którym zarzucono naruszenie art. 77 i art. 78 k.p.a. przez zaniechanie ustalenia stanu faktycznego sprawy, art. 7 § 3 w związku z art. 26 § 5 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przez zajęcie rachunku skarżącej, jak również art. 33 §1 poprzez nieuwzględnienie zarzutu zapłaty. Wskazano również na naruszenie art. 45 ustawy przez jego niezastosowanie i ustalenie kosztów egzekucyjnych oraz ich pobranie oraz art. 64 § 8 ustawy przez jego niewłaściwe zastosowanie mimo, iż zapłata została dokonana przed dokonaniem zajęcia. Strona skarżąca powołała się na argumenty wskazywane w zażaleniu. Do skargi załączyła kserokopie pism z dnia 1 września 2009 roku, które dołączyła do uzupełnienia zażalenia z dnia 1 września 2009 roku.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. wniosło o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga jest zasadna.
Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej. Kontrola, o której mowa w § 1 sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (§ 2 art. 1 tej ustawy).
Zgodnie z treścią art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie.
W myśl zaś art. 145 § 1 wymienionej ustawy sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie :
1) uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi:
a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,
b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,
c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy,
2) stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach,
3) stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.
Z wymienionych przepisów wynika, że sąd bada legalność zaskarżonej decyzji pod kątem jej zgodności z prawem materialnym, określającym prawa i obowiązki stron oraz z prawem procesowym, regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej.
Podstawę materialnoprawną rozstrzygnięcia stanowiły przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 roku, Nr 229, poz. 1954 ze zm.)
Na wstępie rozważań należy przypomnieć, że w myśl art. 26 § 1 powołanej ustawy organ egzekucyjny prowadzi egzekucję administracyjną na podstawie wystawionego przez wierzyciela tytułu wykonawczego. Natomiast zgodnie z treścią art. 26 § 5 ustawy § 5 wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą:
1) doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego lub
2) doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności lub innego prawa majątkowego, jeżeli to doręczenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.
Istotą sporu w niniejszej sprawie jest interpretacja użytego w art. 26 § 5 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji sformułowania "chwila wszczęcia postępowania egzekucyjnego".
Wyjaśnić należy, że z reguł wykładni, a przede wszystkim z reguły racjonalnego ustawodawcy wnioskować należy, że ustawodawca używa określonych pojęć celowo. Reguły te narzucają również konieczność określonej kolejności poszukiwania znaczenia pojęć wskazanych w przepisach. W pierwszej kolejności należy zatem poszukiwać znaczenia słowa "chwila" w przepisach ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Wobec jego braku należy odwołać się do pojęcia terminu ustalonego w ustawie najbliższej ustrojowo, czyli w tym przypadku – Kodeksie postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), do którego odpowiedniego stosowania odsyła ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Dopiero ustalenie, że w języku prawnym i prawniczym pojęciu "chwili" nie nadano określonego znaczenia pozwala na dokonanie jego interpretacji posługując się potocznym znaczeniem tego słowa. Mając powyższe na uwadze uznać należy, że "chwili wszczęcia postępowania" w rozumieniu ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie sposób utożsamiać z dniem jego wszczęcia, lecz z konkretnym momentem dokonania czynności, z którą ustawa wiąże określone skutki prawne. Powyższe potwierdza również ratio legis przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, której głównym celem jest doprowadzenie do wykonania obowiązku w jak najprostszy, sprawny i najmniej uciążliwy sposób. Przejawem tego są zasady prowadzenia postępowania egzekucyjnego, jak również zarzuty w postępowaniu, które pozwalają się uwolnić od prowadzonej egzekucji, w sytuacji wcześniejszego wykonania zobowiązania. Nie ulega zatem wątpliwości, że zarówno moment wszczęcia postępowania jak i moment wykonania zobowiązania musi zostać określony ściśle, w sposób dokładny. Może się zatem zdarzyć, jak to miało miejsce w niniejszej sprawie, że oba te zdarzenia, z którą ustawa wiąże określone skutki prawne, następują w tym samym dniu. Rzeczą organu jest zatem jednoznaczne ustalenie chwili zarówno wszczęcia postępowania, jak i wykonania zobowiązania, przy czym organ nie jest zobowiązany do dokonywania oceny czasu nastąpienia tych zdarzeń tylko na podstawie dokumentów przedstawianych przez stronę, lecz również na podstawie własnych ustaleń – chociażby poprzez zwrócenie się do właściwego banku o udzielenie dodatkowych wyjaśnień. Dopiero tak zebrany materiał dowodowy pozwoli na wydanie zgodnego z prawem rozstrzygnięcia.
Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że gdyby przyjąć, iż pojęcie "chwili" rozumieć należałoby w sposób potoczny, zwłaszcza wobec faktu, iż w praktyce mogą pojawiać się sytuacje, gdy dwa zdarzenia wywołujące określone, wzajemnie wykluczające się skutki prawne, zachodzą w tym samym dniu, to spór należałoby przenieść na grunt ustaleń stanu faktycznego danej sprawy. W opisanym przypadku koniecznym byłoby bowiem badanie chronologii konkretnych zdarzeń, która to materia nierozerwalnie wiąże się ze sferą faktów. (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 sierpnia 2008 roku sygn. akt 1298/06, Lex nr 485354).
Uznać zatem należy, że organ administracji dopuścił się naruszenia przepisów postępowania art. 7, art. 8, art. 77 § 1 kpa, jak również art. 26 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji poprzez dokonanie błędnej wykładni zawartego w nim pojęcia "chwili".
Z powyższych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, uchylił zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Prezydenta Miasta Ł. z dnia […]. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 i art. 205 powołanej ustawy oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.
A. B.