Sygnatura:
6079 Inne o symbolu podstawowym 607
Hasła tematyczne:
Nieruchomości
Skarżony organ:
Minister Skarbu Państwa
Data:
2009-09-28
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Treść wyniku:
Oddalono skargę
Sędziowie:
Gabriela Nowak
Iwona Kosińska
Monika Nowicka /przewodniczący sprawozdawca/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Monika Nowicka (spr.) Sędziowie: WSA Gabriela Nowak WSA Iwona Kosińska Protokolant Ewa Nieora po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 grudnia 2009 r. sprawy ze skargi M. T. na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia […] lipca 2009 r. nr […] w przedmiocie odmowy potwierdzenia prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej oddala skargę.
Uzasadnienie wyroku
Zaskarżoną decyzją z dnia […] lipca 2009 r. nr […] Minister Skarbu Państwa utrzymał w mocy decyzję Wojewody […] z dnia […] września 2008 r. nr […] odmawiającą potwierdzenia prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących ustaleniach faktycznych i ocenach prawnych:
Wojewoda […] – działając na zasadzie art. 5 ust. 1 i 3 pkt 2, art. 13 ust. 2 i 3 w związku z art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 169, poz. 1418 ze zm.) – decyzją z dnia […] września 2008 r. odmówił M. T. potwierdzenia prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia przez jego dziadka – W. T. nieruchomości poza obecnymi granicami państwa polskiego, tj. w miejscowości G., gmina M., powiat W., na terenie obecnej L. W uzasadnieniu swego stanowiska organ wojewódzki stwierdził, że powyższe rozstrzygnięcie było uzasadnione nie złożeniem przez stronę postępowania dwóch operatów szacunkowych, określających wartość: "mienia zabużańskiego" oraz nieruchomości nabytej – w ramach realizacji prawa do rekompensaty – do czego wnioskodawca został zobowiązany postanowieniem Wojewody […] z dnia […] maja 2008 r. nr […].
W odwołaniu od w/w decyzji M. T. wnosił o uznanie,
że wartość nieruchomości podlegającej uwzględnieniu w operacie szacunkowym, to jedynie wartość działki o powierzchni […] ha.
Rozpatrując sprawę w trybie odwoławczym Minister Skarbu Państwa ustalił, że w dniu 17 marca 2008 r. M. T. wystąpił do Wojewody […] z wnioskiem o potwierdzenie prawa do rekompensaty za opisane wyżej mienie nieruchome, pozostawione poza obecnymi granicami Państwa, dołączając do wniosku m.in. orzeczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w G. z dnia […] października 1959 r. nr […] o wykonaniu aktu nadania z dnia […] lipca 1948 r. nr […] na podstawie którego nadano W. T., stanowiące własność Skarbu Państwa, gospodarstwo rolne, położone w gromadzie S., gmina R., powiat G. o powierzchni […] ha. Na mocy zaś tego orzeczenia W. T. został zwolniony, jako repatriant, od obowiązku uiszczenia ceny nabycia w/w gospodarstwa rolnego.
Zaznaczono, że do wniosku strona dołączyła również akt notarialny z dnia […] stycznia 1972 r. rep […], mocą którego W. i T. małżonkowie T. zrzekli się na rzecz Skarbu Państwa, z nieruchomości nabytej na podstawie wspomnianego wyżej orzeczenia o wykonaniu aktu nadania, części nieruchomości o powierzchni […] arów, pozostawiając sobie na własność jedynie działkę gruntu o powierzchni […] ha.
W tych warunkach Wojewoda […] postanowieniem z dnia […] maja 2008 r. stwierdzając, że nadesłane dokumenty spełniają wymogi wynikające z przepisów cytowanej ustawy z dnia 8 lipca 2005 r., wezwał M. T. m.in. do złożenia operatów szacunkowych dotyczących wartości nieruchomości pozostawionej na kresach wschodnich II Rzeczypospolitej oraz nieruchomości nabytej – jako ekwiwalent za "mienie zabużańskie" na podstawie wspomnianego wyżej orzeczenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w G. z dnia […] października 1959r.
Organ w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji zaznaczył, że wnioskodawca nie zgadzał się z interpretacją przepisów prawa dokonaną przez organ wojewódzki i uważał, że operat który miał określać wartość nieruchomości nabytej – jako ekwiwalent za "mienie zabużańskie", powinien dotyczyć tylko działki gruntu o powierzchni […] ha, tj. działki którą pozostawili sobie małżonkowie W. i T. T. (po zrzeczeniu się na rzecz Skarbu Państwa pozostałej części tj. […] arów) nieruchomości nabytej w ramach ekwiwalentu za "mienie zabużańskie".
Ponadto M. T. stał również na stanowisku, że owo zrzeczenie się prawa własności do części nieruchomości przez jego dziadków, nie było decyzją dobrowolną bo wynikało – jak to określał wnioskodawca – "z przymusu stosowanego przez ówczesne władze państwa polskiego oraz z przepisów prawa wówczas obowiązującego". W rezultacie zatem strona nie złożyła wspomnianych wyżej obu operatów szacunkowych a zażądała wydania decyzji administracyjnej na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy.
Biorąc powyższe pod uwagę Minister stwierdził, że – zgodnie z treścią art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej – wojewoda, po wszczęciu postępowania, dokonuje oceny spełnienia wymogów, o których mowa w art. 2, 3 i 5 ust. 1 i 2 ustawy, na podstawie dowodów, o których mowa w art. 6. Pozytywna ocena następuje w drodze postanowienia, w którym wojewoda wzywa wnioskodawcę do:
1) wskazania jednej z wybranych form realizacji prawa do rekompensaty, określonej
w art. 13 ust. 1;
2) wskazania numeru rachunku bankowego, w przypadku wyboru świadczenia pieniężnego realizowanego w formie przelewu;
3) dołączenia do wniosku, o którym mowa w art. 5 ust. 1, operatu szacunkowego
sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego, w którym została określona wartość nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej;
4) w przypadkach, o których mowa w art. 6 ust. 3, dołączenia również operatu
szacunkowego, w którym została określona wartość nabytego prawa własności
nieruchomości albo wartość nabytego prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i wartość położonych na niej budynków, a także innych urządzeń albo lokali.
Na podstawie zaś art. 7 ust 2 omawianej ustawy, w przypadku niespełnienia wymogów,
o których mowa w art. 2, art. 3 i art. 5 ust. 1 i 2, wojewoda wydaje decyzję o odmowie
potwierdzenia prawa do rekompensaty.
W związku z powyższym organ podkreślił, że w przypadku osób, które zrealizowały prawo do rekompensaty przed dniem 1 stycznia 1998 r., istnieje konieczność złożenia dwóch operatów szacunkowych tj. określającego wartość "mienia zabużańskiego" oraz określającego wartość praw nabytych w ramach realizacji prawa do ekwiwalentu. Odmowa złożenia operatów, do czego organ wojewódzki wzywa postanowieniem, uniemożliwia określenie wartości ewentualnej rekompensaty należnej stronie i musi skutkować decyzją o odmowie potwierdzenia tego prawa.
Odnosząc powyższe do przedmiotowego stanu faktycznego Minister podkreślił, iż organ wojewódzki wielokrotnie informował stronę postępowania o konieczności złożenia wycen wspomnianego mienia. M. T. został również pouczony o konsekwencjach związanych z odmową złożenia operatów szacunkowych, ale z obowiązku tego nie wywiązał się. W konsekwencji zatem Minister Skarbu Państwa uznał, że decyzja organu pierwszej instancji była prawidłowa. Ponadto organ również zaakcentował, że – w dacie zrzeczenia się przez W. i T. małżonków T. części nieruchomości – nie obowiązywały przepisy zobowiązujące właścicieli nieruchomości do nieodpłatnego przekazywania gospodarstw rolnych na rzecz Skarbu Państwa, a zrzeczenie się części nieruchomości przez poprzedników prawnych wnioskodawcy, było ich samodzielną i dobrowolną decyzją, nie wymuszoną przepisami prawa ani działaniami ówczesnych władz.
Przedstawiona wyżej decyzja stała się przedmiotem skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, którą wniósł M. T.
Skarżący, wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji, zarzucił organowi naruszenie art. 7 k.p.a. poprzez wydanie decyzji, która nie uwzględnia słusznego interesu obywatela w przedmiocie ustalenia wartości działki podlegającej operatowi szacunkowemu, której skarżący jest właścicielem.
W uzasadnieniu skargi akcentowano fakt, że małżonkowie T. i W. T. zrzekli się części nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa, która to okoliczność – zdaniem skarżącego – winna być w tej sprawie uwzględniona, w ten sposób, ze wycenie winna podlegać jedynie część nadanej poprzednikom prawnym skarżącego nieruchomości, której się nie zrzekli. Skarżący, zaistniałą sytuację interpretował bowiem jako jedynie częściową realizację prawa do rekompensaty.
W odpowiedzi na skargę Minister Skarbu Państwa wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Skargę należało uznać za niezasadną, co skutkowało jej oddaleniem.
Jak wynika z akt administracyjnych oraz treści skargi, choć bezpośrednią przyczyną odmowy potwierdzenia M. T. prawa do rekompensaty za mienie pozostawione przez jego poprzednika prawnego poza obecnymi granicami Państwa był fakt niewykonania postanowienia Wojewody […] z dnia […] maja 2008 r. tj. nie złożenie przez skarżącego operatów szacunkowych, dotyczących nieruchomości pozostawionej i nieruchomości nabytej w ramach realizacji prawa do rekompensaty, to w istocie kluczowym zagadnieniem w sprawie było ustalenie, czy przy rozliczaniu mienia nabytego przez repatrianta, winna być uwzględniana nieruchomość pierwotnie przez niego otrzymana, czy też nieruchomość, jaka pozostała po zrzeczeniu się dokonanym przez dziadków wnioskodawcy.
W tym miejscu trzeba stwierdzić, że roszczenie M. T. o otrzymanie rekompensaty za mienie pozostawione poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej jest roszczeniem wywodzącym się z roszczenia jego poprzednika prawnego. Nie jest to roszczenie samodzielne i niezależne. Mienie, które pozostało na L., było majątkiem dziadka – W. T. – i to on był repatriantem. M. T. jest jedynie spadkobiercą W. T. Z tego powodu – jako spadkobierca swego dziadka – wchodzi w jego sytuację prawną.
W sprawie było bezsporne, że W. T. na podstawie orzeczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w G. z dnia […] października 1959 r. nr […] o wykonaniu aktu nadania z dnia […] lipca 1948 r. nr […] otrzymał od Skarbu Państwa (do majątku wspólnego) na własność gospodarstwo rolne, położone w gromadzie S., gmina R., powiat G. o powierzchni […] ha. Jako repatriant został on przy tym zwolniony od obowiązku uiszczenia ceny nabycia za przedmiotowe gospodarstwo.
Bezsporne było również, iż po kilkunastu latach W. i T. T. zrzekli się części w/w gospodarstwa na rzecz Skarbu Państwa. Zrzeczenie to nastąpiło w sposób całkowicie formalny, ze skutkiem prawnym bo w formie aktu notarialnego a właściwy organ państwowy (zgodnie z wymogami art. 179 kodeksu cywilnego w wersji obowiązującej w 1972 r.) wyraził na to zrzeczenie się zgodę (vide: zaświadczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w G. z dnia […] listopada 1971 r.).
Podkreślić też trzeba, że materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy jednoznacznie wskazuje, że owo zrzeczenie nie było "wymuszone" – jak twierdził wnioskodawca, gdyż, dziadek jego kilkakrotnie próbował uzyskać zgodę na zrzeczenie się zasadniczej części gospodarstwa, na co początkowo władze nie chciały wyrazić zgody. W materiałach przewija się w tym miejscu watek dotyczący zadłużenia gospodarstwa, natomiast sam W. T. swoje postępowanie tłumaczył niemożnością zagospodarowania całego gospodarstwa, które dla niego było ciężarem (vide: podanie małżonków T. z dnia 5 maja 1971 r.).
Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że w myśl art. 140 kodeksu cywilnego, właściciel ma prawo rozporządzać rzeczą w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz zgodnie z cele społeczno – gospodarczym rzeczy a zatem do jego decyzji należy, czy dana rzecz nadal będzie jego własnością, czy też ją: sprzeda, obciąży, daruje, zamieni czy też – w przypadku nieruchomości – zrzeknie się jej. Jest to jego decyzja całkowicie niezależna i pozostaje ona bez wpływu na fakt, że właścicielem tym był repatriant, który nieruchomość będącą przedmiotem zrzeczenia się nabył w ramach rekompensaty za mienie pozostawione na Kresach.
W omawianym przypadku Państwo wywiązało się z obowiązku zrekompensowania repatriantowi majątku pozostawionego za Bugiem a okoliczność, że po kilkunastu latach posiadania tego majątku, repatriant dobrowolnie wyzbył się zasadniczej jego części, nie ma wpływu na ocenę faktu, że Państwo powyższy obowiązek zrealizowało.
W przedmiotowej sytuacji nie można – jak chce tego skarżący – dokonywać swego rodzaju "potrącenia", że skoro poprzednicy prawni skarżącego "zwrócili" w dużej części Skarbowi Państwa, to co od niego otrzymali, to obecnie następca prawny tych osób ma prawo żądać niejako z powrotem zrekompensowania wartości mienia pozostawionego na L. Zrzeczenie się przez W. i T. T. części gospodarstwa jest bowiem wynikiem ich decyzji jako właścicieli nieruchomości i nie pozostaje w żadnym związku przyczynowym z faktem, ze własność tą nabyli poprzez nadanie W. T. gospodarstwa rolnego w 1959 r. jako repatriantowi. Obie sprawy są od siebie całkowicie niezależne.
Z tego powodu prawidłowo organ wojewódzki zobowiązał skarżącego do złożenia dwóch operatów szacunkowych tj. dotyczącego majątku "zabużańskiego" i mienia nabytego w ramach rekompensaty, aby ustalić, w jakiej części owa rekompensata została już dokonana tj. czy wyczerpuje – przewidziane w art. 13 ust. 2 cytowanej ustawy – 20% wartości mienia pozostawionego. Obowiązek zaś przedłożenia operat dotyczącego nieruchomości nabytej w ramach rekompensaty wynikał z art. 7 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 6 ust. 3 w/w z dnia 8 lipca 2005 r. ustawy a niewykonanie tego obowiązku przez stronę, pomimo pouczeń i wyjaśnień, musiało skutkować wydaniem decyzji odmownej – po myśli art. 7 ust. 2 omawianej ustawy. Ten ostatni przepis stanowi bowiem, iż w przypadku niespełnienia wymogów o których mowa w art. 2, 3 i 5 ust. 1 i 2 wojewoda wydaje decyzje odmowną.
W związku z powyższym zawarty w skardze zarzut naruszenia przez organ art. 7 k.p.a. przez nieuwzględnienie słusznego interesu obywatela nie był uzasadniony, bowiem skarżący nie wykazał, aby w tym przypadku jego interes wymagał ochrony, gdyż nie wykazał, aby był uprawniony do otrzymania rekompensaty za tzw. "mienie zabużańskie".
Biorąc powyższe pod uwagę – Sąd z mocy przepisu art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – orzekł jak w sentencji.