Sygnatura:
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Hasła tematyczne:

Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2009-09-03
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie
Treść wyniku:
oddalono skargę
Sędziowie:
Dorota Dąbek /sprawozdawca/
Grażyna Danielec /przewodniczący/
Tadeusz Wołek

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Grażyna Danielec Sędziowie WSA Dorota Dąbek spr. WSA Tadeusz Wołek Protokolant Urszula Ogrodzińska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 grudnia 2009 r. sprawy ze skargi M. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 22 lipca 2009 r. Nr : […] w przedmiocie zasiłku pielęgnacyjnego s k a r g ę o d d a l a .

Uzasadnienie wyroku

wyroku WSA w Krakowie z dnia 15 grudnia 2009r.
Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2009r., sygn. akt III SA/Kr 976/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uchylił decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia […] 2008r. nr […] oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta z dnia […] 2008r. nr […] o przyznaniu M. P. zasiłku pielęgnacyjnego z tytułu niepełnosprawności od 1 kwietnia 2008r. w kwocie 153 zł miesięcznie, w części dotyczącej daty początkowej przyznania świadczenia.
W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że podstawę prawną decyzji organów obu instancji w zakresie określenia daty początkowej przyznanego zasiłku pielęgnacyjnego stanowił art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U z 2006r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.) określający, że prawo do świadczeń rodzinnych ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami, do końca okresu zasiłkowego. Natomiast wyrokiem z dnia 23 października 2007r., sygn. akt P 28/07 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 24 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim stanowi, że w wypadku wniosku o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 lat, legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności uzyskanym w wyniku rozpoznania przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności jej odwołania od orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, prawo do świadczeń rodzinnych ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 69 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Sąd wskazał, że zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji RP orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wywiera skutki od daty ogłoszenia wyroku w organie promulgacyjnym. W/w wyrok Trybunału Konstytucyjnego został ogłoszony w Dzienniku Ustaw z dnia 30 października 2007r., nr 200, poz. 1446. W dacie więc wydania zaskarżonej decyzji, tj. w dniu […] 2008r. oraz w dacie wydania decyzji przez organ I instancji, tj. […] 2008r. przepis art. 24 ust. 2 ustawy już nie obowiązywał w zakresie daty początkowej przyznania świadczenia.
Sąd podniósł, że art. 69 Konstytucji RP nakłada na władzę publiczną obowiązek pomocy osobom niepełnosprawnym w zakresie zabezpieczenia egzystencji, przysposobienia do pracy i komunikacji społecznej. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku wskazał datę ustalającą wystąpienie niepełnosprawności danego stopnia, stwierdzoną orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, jako początek ochrony praw osoby niepełnosprawnej. Natomiast rozwiązanie przyjęte w art. 24 ust. 2 w/w ustawy o świadczeniach rodzinnych, wprowadzające bezwzględny termin ograniczający datę przyznania zasiłku pielęgnacyjnego w oderwaniu od konkretnej daty urzędowo ustalonej w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, narusza wskazany art. 69 i art. 2 Konstytucji RP.
Sąd wziął również po uwagę to, że po częściowej utracie mocy obowiązującej art. 24 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych ustawodawca nie dokonał stosownej zmiany przepisów w zakresie określenia terminu początkowego przyznania świadczenia.
Sąd wskazując, że w niniejszej sprawie, Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności orzeczeniem z dnia […] listopada 2002r. Nr […] po rozpoznaniu wniosku z dnia 11 marca 2002r. zaliczył M. P. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności o charakterze trwałym na stałe, określając, że ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 11 marca 2002r., niepełnosprawność datuje się od dzieciństwa, nakazał organowi, by ten rozpatrując ponownie sprawę rozważył, czy skarżąca ma prawo do zasiłku pielęgnacyjnego od daty ustalonego stopnia niepełnosprawności, mając na uwadze fakt, że niepełnosprawność datuje się od dzieciństwa, jednakże ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 11 marca 2002r. (co wynika z orzeczenia o niepełnosprawności).
Po ponownym rozpoznaniu wniosku M. P. z dnia 2 kwietnia 2008r. Prezydent Miasta decyzją z dnia […] 2009r. nr […] przyznał jej zasiłek pielęgnacyjny z tytułu niepełnosprawności od dnia 1 kwietnia 2008r. w kwocie 153 zł miesięcznie. Uzasadniając swoją decyzję organ I instancji podniósł, że zgodnie z treścią art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.), prawo do świadczeń rodzinnych ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami. Z kolei w myśl art. 24 ust. 2a tej ustawy, jeżeli osoba w okresie trzech miesięcy od wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności złoży wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego, prawo do zasiłku pielęgnacyjnego ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności. Prezydent Miasta stwierdził jednak, że do wniosku o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego M. P. dołączyła orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wydane przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w dniu […] listopada 2002r., a zatem nie ma możliwości przyznania jej zasiłku pielęgnacyjnego wcześniej niż od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami. Jednocześnie organ nadmienił, że za okres od 1 kwietnia 2008r. do 31 maja 2009r. wypłata zasiłku pielęgnacyjnego została zrealizowana na podstawie decyzji Prezydenta Miasta z dnia […] 2008r., nr […].
Od powyższej decyzji M. P. wniosła odwołanie domagając się jej zmiany w części dotyczącej daty przyznania zasiłku pielęgnacyjnego, tj. od dnia 2 czerwca 2005r. W uzasadnieniu odwołania M. P. podniosła, że organ I instancji nie odniósł się w żaden sposób do ustaleń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który w swoim wyroku powołał się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007r., sygn. akt P 28/07, w którym stwierdzono, że art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim stanowi, że w wypadku wniosku o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 lat, legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności uzyskanym w wyniku rozpoznania przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności jej odwołania od orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, prawo do świadczeń rodzinnych ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 69 Konstytucji RP. Trybunał orzekł, że od momentu ustalenia daty powstania niepełnosprawności osoba legitymująca się orzeczeniem o niepełnosprawności ponosi zwiększone wydatki związane z jej niepełnosprawnością. W dacie wydania zaskarżonej decyzji, tj. w dniu […] 2008r. oraz w dacie wydania decyzji przez organ I instancji tj. […] 2008r. przepis art. 24 ust. 2 ustawy już nie obowiązywał w zakresie daty początkowej przyznania świadczenia. M. P. stwierdziła więc, że skoro przepis ten nie obowiązywał, to winny zostać zastosowane przepisy rozporządzenia z dnia 2 czerwca 2005r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. nr 105, poz. 881). W związku z tym zasiłek pielęgnacyjny powinien jej zostać przyznany od dnia 2 czerwca 2005r., czyli od dnia kiedy rozporządzenie zaczęło obowiązywać.
Decyzją z dnia 22 lipca 2009r., nr […], wydaną na podstawie art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) w zw. z art. 16 ust. 1, ust. 3 i art. 24 ust. 2a ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006r. nr 139, poz. 992) oraz art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta z dnia […] 2009r.
Uzasadniając swoją decyzję Kolegium podniosło, że zgodnie z art. 153 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest ono związane zarówno oceną prawną, jak też wskazaniami dotyczącymi dalszego prowadzenia postępowania wyrażonymi w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 15 stycznia 2009r., sygn. akt III SA/Kr 976/08.
Organ powołując się na treść art. 16 ustawy o świadczeniach rodzinnych stwierdził, że M. P. spełnia kryteria, jakie zostały sformułowane w ustawie do przyznania przedmiotowego zasiłku, ponieważ legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia. Kolegium stwierdziło również, że w dniu 2 stycznia 2009r. został dodany ustawą z dnia 17 października 2008r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. nr 223, poz. 1456), do art. 24 ustawy o świadczeniach rodzinnych ustęp 2a, zgodnie z którym jeżeli osoba w okresie trzech miesięcy od wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności złoży wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego, prawo do zasiłku pielęgnacyjnego ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.
Organ odwoławczy podniósł, że z akt sprawy wynika jednak, iż mocą orzeczenia Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności z dnia […] listopada 2002r., Nr […], M. P. została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Natomiast wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego z tytułu niepełnosprawności M. P. złożyła w dniu 2 kwietnia 2008r., a więc po upływie trzech miesięcy od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. W związku z tym, zdaniem organu odwoławczego, nie można ustalić zasiłku pielęgnacyjnego dla M. P. od miesiąca, w którym wpłynął wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności, gdyż w takiej sytuacji ustawa jedynie pozwala na przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego od miesiąca, w którym strona złożyła wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego.
Mając powyższe na względzie, Samorządowe Kolegium Odwoławcze uznało, iż przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego M. P. od dnia 1 kwietnia 2008r. było zasadne i dlatego też utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.
Z powyższą decyzją nie zgodziła się M. P. i pismem z dnia 11 sierpnia 2009r. wniosła na nią skargę domagając się zmiany zaskarżonej decyzji w części i ustalenia, że zasiłek pielęgnacyjny powinien zostać jej przyznany od dnia 2 czerwca 2005r. Zaskarżonej decyzji skarżąca zarzuciła błędne ustalenie stanu faktycznego w sprawie. Skarżąca podniosła, że w uzasadnieniu swojej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego powołało się na art. 24 ust. 2a ustawy z dnia 17 października 2008r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. nr 223, poz. 1456), który został dodany w następstwie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007r. W dacie zatem wydania pierwszej decyzji w tej sprawie, tj. w dniu 23 kwietnia 2008r. obowiązywały przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2005r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. nr 105, poz. 881). Umożliwiały one wówczas wypłatę świadczenia od momentu złożenia wniosku o ustalenie niepełnosprawności o ile wniosek o zasiłek pielęgnacyjny został złożony w ciągu trzech miesięcy od wydania decyzji o niepełnosprawności. Skarżąca stwierdziła, że w momencie otrzymania decyzji o niepełnosprawności nie została poinformowana o przysługującym jej uprawnieniu do zasiłku pielęgnacyjnego. Obowiązek taki spoczywał na urzędnikach na podstawie art. 8 i 9 Kodeksu postępowania administracyjnego. Przepisy te nakładają na organy administracji obowiązek, by strony postępowania nie poniosły żadnej szkody z powodu nieznajomości prawa. Na skutek braku takiej informacji skarżąca nie wiedziała, że przysługuje jej zasiłek pielęgnacyjny i nie występowała o niego. Dlatego, zdaniem skarżącej, zasiłek pielęgnacyjny powinien zostać jej przyznany od dnia 2 czerwca 2005r., czyli od dnia kiedy w/w rozporządzenie zaczęło obowiązywać.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze podtrzymało swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie i wniosło o oddalenie skargi.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył co następuje:
Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, a kontrola ta jest sprawowana pod względem zgodności z prawem. Przedmiotem kontroli Sądu w niniejszej sprawie jest zatem kontrola zaskarżonej decyzji z punktu widzenia jej legalności, a więc zgodności z obowiązującym prawem. Zgodnie zaś z art. 153 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ocena prawna, jak też wskazania dotyczące dalszego prowadzenia postępowania wyrażone w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 15 stycznia 2009r., sygn. akt III SA/Kr 976/08, są wiążące zarówno dla organów administracyjnych, jak i sądu, w tej sprawie, w niezmienionym stanie faktycznym i prawnym (por. argumenty podniesione w uzasadnieniu uchwały NSA z dnia 30 czerwca 2008r., I FPS 1/08).
Należy jednak zwrócić uwagę, że ustawą z dnia 17 października 2008r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. nr 223, poz. 1456), z dniem 2 stycznia 2009r. do art. 24 ustawy o świadczeniach rodzinnych został dodany ustęp 2a, zgodnie z którym jeżeli osoba w okresie trzech miesięcy od wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności złoży wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego, prawo do zasiłku pielęgnacyjnego ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności. Dodany przepis stanowi realizację przez ustawodawcę wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007r., który stanowił podstawę uchylenia poprzednich wydanych w niniejszej sprawie decyzji administracyjnych przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie. Ustawa z dnia 17 października 2008r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. nr 223, poz. 1456) nie zawiera przepisów przejściowych, przepis ten wszedł więc w życie w dniu 2 stycznia 2008r. i znajduje zastosowanie do spraw administracyjnych rozstrzyganych po tej dacie.
W ocenie Sądu organy administracyjne prawidłowo zatem uznały, że zarówno nowo dodany przepis art. 24 ust. 2a, jak i art. 24 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, w brzmieniu obowiązującym w dacie wydawania przez organ II instancji decyzji powtórnie rozpoznającej niniejszą sprawę z wniosku M. P., tj. w dniu 22 lipca 2009r., znajdują zastosowanie w niniejszej sprawie. Mając to na uwadze, zdaniem Sądu złożona w niniejszej sprawie skarga nie zasługuje na uwzględnienie, zaskarżona decyzja jest bowiem zgodna z prawem.
Organy administracyjne prawidłowo ustaliły, że mocą orzeczenia Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności z dnia […] listopada 2002r., Nr […], M. P. została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Organy administracyjne prawidłowo też oceniły, na podstawie art. 16 ustawy o świadczeniach rodzinnych, że M. P. spełnia kryteria, jakie zostały sformułowane w ustawie do przyznania przedmiotowego zasiłku, ponieważ legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia. Natomiast wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego z tytułu niepełnosprawności M. P. złożyła w dniu 2 kwietnia 2008r., a więc po upływie trzech miesięcy od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. W związku z tym organy administracyjne wysunęły słuszny wniosek, że nie można ustalić zasiłku pielęgnacyjnego dla M. P. od miesiąca, w którym wpłynął wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności, gdyż w takiej sytuacji ustawa jedynie pozwala na przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego od miesiąca, w którym strona złożyła wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego. Z tego powodu orzeczenie organów administracyjnych przyznające M. P. zasiłek pielęgnacyjny od dnia 1 kwietnia 2008r. było zasadne.
Za niezasadne uznać natomiast należy zarzuty skargi dotyczące błędnego ustalenia przez organy administracyjne stanu faktycznego i wniosek o przyznanie M. P. zasiłku pielęgnacyjnego od dnia 2 czerwca 2005r. W świetle obowiązujących zasad związania prawem organów administracyjnych, niedopuszczalne jest stosowanie obecnie przepisów obowiązujących w dacie wydawania pierwszej decyzji w tej sprawie, tj. w dniu […] 2008r. Nieuzasadniony jest pogląd skarżącej, że zastosowanie przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2005r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. nr 105, poz. 881) pozwoli uznać za datę początkową przyznanego jej świadczenia dzień 2 czerwca 2005r. Organy administracyjne związane konstytucyjną zasadą praworządności i legalności, orzekają na podstawie przepisów obowiązujących w dacie orzekania. Chwilą miarodajną zatem dla oceny prawidłowości ustalenia przez organy administracyjne w niniejszej sprawie stanu faktycznego i prawnego jest dzień wydania przez organy administracyjne ostatecznej decyzji administracyjnej, czyli 22 lipca 2009r. Przedmiotowe zaś rozporządzenie jako akt podustawowy wykonawczy wobec ustawy, ma na celu wykonywanie treści ustawy o świadczeniach rodzinnych i musi być z nią zgodny.
Nieuzasadniony jest też zarzut skargi braku pouczenia Skarżącej przez organy administracyjne w momencie otrzymania decyzji o niepełnosprawności o przysługującym jej uprawnieniu do zasiłku pielęgnacyjnego. Tego rodzaju obowiązek pouczenia wykracza bowiem poza zakres obowiązków obciążających organy administracyjne na mocy art. 8 i 9 Kodeksu postępowania administracyjnego. Zasiłek pielęgnacyjny nie wiąże się bowiem z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności w sposób automatyczny. Jest on świadczeniem przyznawanym w ramach realizowania przez państwo zadań z zakresu zabezpieczenia społecznego i nie przysługuje każdej osobie mającej stwierdzony stopień niepełnosprawności, lecz jego przyznanie uzależnione jest od sytuacji materialnej osoby niepełnosprawnej.
Wobec powyższego przyjąć należy, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa i zapadła po należytym wyjaśnieniu sprawy. Z tego powodu skarga została oddalona w oparciu o art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).
Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji.