Sygnatura:
6118 Egzekucja świadczeń pieniężnych
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Sygn. powiązane: I SA/Wr 822/08
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2009-06-05
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono zażalenie
Sędziowie:
Aleksandra Wrzesińska- Nowacka /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA : Aleksandra Wrzesińska – Nowacka po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia J. N. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 20 kwietnia 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 822/08 odmawiające przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym w sprawie ze skargi J. N. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 28 maja 2008 r., nr […] w przedmiocie egzekucji świadczeń pieniężnych postanawia: oddalić zażalenie.

Uzasadnienie wyroku

UZASADNENIENIE
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w sprawie o sygn. akt I SA/Wr 822/08 odmówił J. N. przyznania prawa pomocy.
Skarżący złożył w dniu 6 stycznia 2009 r. wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Skarżący wskazał, że jest osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku, nie posiada majątku i wraz z dwojgiem dzieci zamieszkuje w domu żony, pozostając na jej utrzymaniu. Dodał, że jego małżonka zamieszkuje głównie zagranicą, w odrębnym gospodarstwie domowym i że pozostaje z nim w stanie rozdzielności majątkowej. Ponadto przesłał zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy w S. z dnia 7 stycznia 2009 r. o jego rejestracji jako osoby bezrobotnej oraz kserokopie aktu notarialnego umowy majątkowej małżeńskiej wyłączającej majątkową wspólność ustawową majątku małżonków L. i J. N. oraz zawiadomienia dotyczącego księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości w S. przy ul. L. 75, z której wynika, że właścicielem tej nieruchomości jest żona skarżącego.
Zarządzeniem z dnia 6 lutego 2009 r. referendarz sądowy wezwał skarżącego do przedłożenia w terminie siedmiu dni, pod rygorem rozpoznania wniosku na podstawie akt sprawy, odpisu zeznania podatkowego za 2007 r. wraz z załącznikami (skarżącego oraz jego żony), szczegółowych wyciągów z posiadanych rachunków i lokat bankowych, w tym dewizowych, za ostatnie trzy miesiące (skarżącego oraz jego żony), szczegółowego, określonego kwotowo, zestawienia ponoszonych miesięcznie wydatków ze wskazaniem źródeł ich finansowania, szczegółowych informacji o posiadanych przez stronę skarżącą środkach transportu oraz innych dokumentów i informacji, których treść może mieć znaczenie dla oceny wniosku skarżącego.
W odpowiedzi wnioskujący przesłał kserokopię umowy o pracę żony, sporządzonej w języku niemieckim oraz polskim, z której wynika, że żona skarżącego uzyskuje wynagrodzenie za pracę w kwocie 967 EUR miesięcznie (brutto) oraz jest zakwaterowana u pracodawcy. Wnioskodawca oświadczył również, że nie składał żadnego zeznania podatkowego, ponieważ od powrotu z Niemiec w roku 2004 nie może znaleźć zatrudnienia, natomiast jego żona od roku 2006 jest zatrudniona w Niemczech, gdzie mieszka w osobnym gospodarstwie domowym.
Postanowieniem z dnia 9 marca 2009 r. referendarz sądowy odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.
Od powyższego postanowienia skarżący wniósł sprzeciw, wnosząc o jego uchylenie w całości i przychylenie się do jego wniosku. Wnioskujący ponownie przedstawił swoją sytuację życiową wskazując, że jest osobą bezrobotną i pozostaje wraz z dziećmi na utrzymaniu żony, z którą nie prowadzi wspólnego gospodarstwa domowego, co przemawia za przyjęciem, że nie jest w stanie partycypować w kosztach postępowania sądowego, ani czynić oszczędności na ten cel bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny.
Postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2009 r. WSA w Krakowie ponownie rozpoznał na podstawie zebranego materiału dowodowego wniosek skarżącego o przyznanie mu prawa pomocy. Sąd uznał, że w niniejszej sprawie skarżący nie uzasadnił w wystarczający sposób swojego żądania w szczególności nie przesyłając – pomimo wezwania – wszystkich informacji oraz dokumentów wskazanych przez referendarza sądowego w zarządzeniu z dnia 6 lutego 2009 r. Nie przedstawił także innych dokumentów, których treść uprawdopodobniłaby, iż jego aktualna sytuacja materialna uzasadnia uwzględnienie złożonego wniosku. W konsekwencji nie było możliwe ustalenie w sposób wyczerpujący i nie budzący wątpliwości sytuacji majątkowej i rodzinnej wnioskodawcy. WSA podkreślił, że sąd nie jest zobowiązany do prowadzenia dochodzeń w sytuacji, gdy stan majątkowy oraz inne dane wskazane w przepisie art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej jako p.p.s.a.) nie są w ogóle znane wobec uchylenia się wnioskodawcy od złożenia oświadczenia w tym przedmiocie. W ocenie Sądu złożone przez wnioskodawcę oświadczenie nie zawiera dostatecznych danych koniecznych do oceny jego rzeczywistych możliwości płatniczych. W takiej sytuacji WSA uznał, że niemożliwa okazała się ocena zdolności strony do ponoszenia kosztów sądowych w sprawie bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania jej oraz jej rodziny z punktu widzenia wyżej wskazanych zasad udzielania prawa pomocy.
Skarżący wniósł do Naczelnego Sądu Administracyjnego zażalenie na to postanowienie zarzucając, że Sąd nie może wymagać od niego aby przedłożył dane o zarobkach i wydatkach jego żony w związku z utrzymywaniem przez nią domu, w którym mieszka. Podkreślił, że jego żona z racji tego, że mieszka w osobnym gospodarstwie domowym i pozostaje w rozdzielności majątkowej nie ma obowiązku wyjaśniać swojej sytuacji finansowej i nie może, zdaniem skarżącego, być brana pod uwagę w ocenie jego sytuacji majątkowej przy rozpoznawaniu przedmiotowego wniosku. Ponadto skarżący nadmienił, że w poprzednim postępowaniu błędnie zakwalifikował swoja żonę do wspólnego gospodarstwa domowego we wniosku o przyznanie prawa pomocy, który to wniosek i tak został potraktowany odmownie. Wobec tego skarżący stwierdził, że bezpodstawne i obłudne było twierdzenie referendarza sądowego, że gdyby i tym razem przymusił żonę do przedłożenia zestawienia jej wydatków, pozwoliłoby to na stwierdzenie, czy po poniesieniu wszystkich wydatków na utrzymanie nie dysponują nadal środkami pozwalającymi na ponoszenie kosztów sądowych. W dalszej części zażalenia skarżący powtórzył argumentację zawartą w sprzeciwie od postanowienia referendarza sądowego.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Stosownie do art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Trzeba przede wszystkim podkreślić, że udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe.
Ze wspomnianego przepisu art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. wynika, że ciężar udowodnienia braku możliwości pokrycia kosztów postępowania spoczywa na wnioskującym o przyznanie prawa pomocy. W związku z tym zgodnie z art. 252 § 1 p.p.s.a wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach.
Złożone przez skarżącego oświadczenie, o którym mowa w art. 252 § 1 p.p.s.a., nie zawiera, zdaniem Sądu, dostatecznych danych koniecznych do oceny jego rzeczywistych możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego. W oświadczeniu o stanie majątkowym skarżący ograniczył się jedynie do przedstawienia takich danych, które mogły świadczyć o jego złym stanie majątkowym i braku dochodów.
Skarżący oświadczył, że pozostaje w związku małżeńskim, ale posiada z małżonką rozdzielność majątkową. Odnosząc się do tej kwestii Sąd stoi na stanowisku, że przepisy prawa rodzinnego nakładają na małżonków i członków najbliższej rodziny obowiązki w zakresie wzajemnego udzielania pomocy i wsparcia finansowego. Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm.), małżonkowie są zobowiązani, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych przyczyniać się do zaspokojenia potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Rozdzielność majątkowa małżonków nie zwalnia drugiego małżonka z obowiązku udzielenia pomocy również przy uiszczeniu wpisu od skargi.
Skoro skarżący twierdzi, że potrzebuje pomocy w realizacji jego praw (w tym przypadku w postaci poniesienia kosztów sądowych), to istnieje konieczność oceny, czy pomoc udzielana przez rodzinę skarżącego jest wystarczająca na zabezpieczenie tej potrzeby. Dopiero stwierdzenie, że ani samodzielnie, ani przy pomocy rodziny nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla niego i jego rodziny, pozwalałoby rozstrzygnąć o możliwości przyznania pomocy z budżetu państwa. Nieujawnienie sytuacji majątkowej żony nie pozwala na ocenę rzeczywistej sytuacji materialnej skarżącego pod kątem spełnienia przesłanek do przyznania prawa pomocy w żądanym zakresie. Ponadto skarżący przedstawiając swoją sytuację majątkową i rodzinną nie wyjaśnił nawet, jakie ponosi wydatki oraz w jaki sposób są one pokrywane. Ograniczył się jedynie do stwierdzenia, że jest na utrzymaniu żony, bez podania, czy otrzymuje od niej np. regularne wpłaty na pokrycie bieżących wydatków.
Mając na uwadze wszystkie te okoliczności Sąd doszedł do przekonania, że skarżący nie wykazał dostatecznie zasadności swego wniosku o przyznanie mu prawa pomocy i dlatego jego zażalenie na postanowienie WSA we Wrocławiu Sąd uznał za nieuzasadnione. Z tych względów i na podstawie art. 184 p.p.s.a. w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a Sąd orzekł, jak w sentencji.