Sygnatura:
6550
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Skarżony organ:
Dyrektor Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Data:
2010-01-14
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi
Treść wyniku:
Odmówiono przyznania prawa pomocy
Sędziowie:
Leszek Foryś /przewodniczący sprawozdawca/
Sentencja
Dnia 19 lutego 2010 roku Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Łodzi – Wydział II – Leszek Foryś po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2010 roku na posiedzeniu niejawnym wniosku A.S. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi A.S. na decyzję Dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. z dnia […] Nr […] w przedmiocie wstrzymania płatności dla gospodarstwa niskotowarowego postanawia: odmówić skarżącej przyznania prawa pomocy. LF
Uzasadnienie wyroku
II SA/Łd 60/10
Uzasadnienie
A.S. zwróciła się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi o zwolnienie jej od kosztów sądowych, w sprawie z jej skargi na decyzję Dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. z dnia […] w przedmiocie wstrzymania płatności dla gospodarstwa niskotowarowego.
Z wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych oraz z oświadczenia o stanie rodzinnym i majątkowym, a także z dodatkowych dokumentów złożonych na wezwanie referendarza sądowego wynika, że A.S. pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z mężem C.S. oraz trójką dzieci: 10-letnimi M. i M. oraz 2-lenią E. Skarżąca podała, że utrzymuje się wraz z mężem z pracy w ponad 16-hektarowym gospodarstwie rolnym, nie podając jednak wysokości osiąganych dochodów. Ze złożonych na wezwanie referendarza sądowego dokumentów wynika, że skarżąca osiąga dochód sprzedaży mleka, który w listopadzie 2009 r. wyniósł 1729,28 zł, w grudniu 2009 r. – 1949,30 zł, a w styczniu 2010 r. – 1617,18 zł. Z zaświadczenia z Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w O. wynika, że w 2009 r. skarżąca otrzymała płatność do gruntów rolnych w wysokości 13 495,73 zł (w dniu 9 grudnia 2009 r.) oraz płatność dla gospodarstwa o niekorzystnych warunkach gospodarowania w wysokości 2738,70 zł (w dniu 13 listopada 2009 r.). Z wyciągu z konta skarżącej wynika ponadto, że w dniu 23 grudnia 2009 r. skarżąca otrzymała kwotę 2669,06 zł tytułem jednorazowej płatności niezwiązanej z produkcją. W uzasadnieniu wniosku skarżąca podała, że niskie dochody z gospodarstwa rolnego pokrywają jedynie opłaty na ubezpieczenie społeczne, za energie i inne koszty. Dwoje dzieci uczęszcza do szkoły podstawowej, gdzie skarżąca dopłaca 60 zł na ich dożywienie. Najmłodsza córka chorowała, dopiero od stycznia 2010 r. nie bierze leków, które do tej pory kosztowały 100 zł miesięcznie. Przedstawiła ponadto decyzję ustalające skarżącej łączne zobowiązanie pieniężne za 2009 r. z tytułu podatku rolnego w kwocie 309 zł.
Referendarz sądowy zważył, co następuje:
Prawo pomocy jest szczególną instytucją postępowania przed sądami administracyjnymi, mającą na celu zagwarantowanie konstytucyjnego prawa do sądu osobom, które nie są w stanie samodzielnie ponieść kosztów postępowania sądowego. Stanowi ono realizację uprawnień wynikających z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Konwencji o ochronie prawa człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 roku, Nr 61, poz. 284 ze zm.). Wskazać jednak należy, iż prawo dostępu do sądu nie ma charakteru absolutnego i może być przedmiotem uzasadnionych prawnie ograniczeń. W przypadku, gdy dostęp jednostki do sądu jest ograniczony, czy to przez działanie prawa, czy faktycznie, ograniczenie tego prawa nie będzie sprzeczne ze wskazanymi wyżej przepisami Konstytucji i Konwencji, gdy ograniczenie dostępu do sądu nie narusza samej istoty tego prawa i gdy zmierza do realizacji uzasadnionego prawnie celu oraz gdy zachowana została rozsądna relacja proporcjonalności pomiędzy stosowanymi środkami a celem, do realizacji którego stosowane środki zmierzały. Stąd ograniczona ilość funduszy publicznych dostępna na udzielanie pomocy prawnej sprawia, że koniecznością systemu wymiaru sprawiedliwości jest przyjęcie procedury selekcji, a sposób, w jaki ta procedura funkcjonuje w poszczególnych sprawach, winien być pozbawiony arbitralności lub dysproporcjonalności i nie powinien rzutować na istotę prawa dostępu do sądu (por. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 16 lipca 2002 roku w sprawie P., C. i S. vs. Wielka Brytania nr 56547/00, opubl. Lex nr 75481).
Zgodnie z treścią art. 243 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Jednocześnie ustawodawca w art. 246 § 1 uzależnił przyznanie prawa pomocy od wykazania przez stronę, że nie ma ona środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania (przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym) lub, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym).
Prawo pomocy jest instytucją stanowiącą wyjątek od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony postępowania. Z tego względu przesłanki zastosowania tej instytucji winny być interpretowane w sposób ścisły. Udzielenie prawa pomocy jest formą dofinansowania strony postępowania z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe.
Strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania, a wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku musi uprawdopodobnić, w sposób bardzo rzetelny, okoliczności przemawiające za uwzględnieniem wniosku. W rozpoznawanej sprawie skarżąca nie uczynił zadość tym wymaganiom.
A.S. prowadzi wraz z mężem działalność rolniczą, polegającą m.in. na produkcji mleka, z której osiąga średnio około 1765 zł miesięcznie dochodu. Otrzymuje również wysokie dopłaty do produkcji rolnej (w 2008 r. – 12 220,62 zł, w 2009 r. – 16 234,43 zł). W okresie bezpośrednio po złożeniu skargi (nadanej listem poleconym w dniu 14 grudnia 2009 r.) wnioskodawczyni dysponowała na rachunku bankowym kwotą 19 387,29 zł (saldo z dnia 17 grudnia 2009 r.), a więc w wysokości znacznie przekraczającej koszty postępowania sądowego (w niniejszej sprawie wpis od skargi wynosi 200 zł). Z kolei w dniu otrzymania wezwania do uiszczenia wpisu sądowego od skargi (25 stycznia 2010 r.) skarżąca dysponowała kwotą 16 786,05 zł. Wprawdzie w dniu 26 stycznia 2010 r. skarżąca wypłaciła z konta 4000 zł, to jednak i tak w ostatnim dniu 7-dniowego terminu zakreślonego w wezwaniu do uiszczenia wpisu saldo na koncie skarżącej wynosiło 12 778,05 zł.
Stwierdzić w tej sytuacji należy, że posiadanie środków finansowych w kwocie wielokrotnie przewyższającej wysokość potencjalnych kosztów sądowych w sprawie pozwala sądzić, iż ich część, bez uszczerbku dla swego koniecznego utrzymania, skarżąca może przeznaczyć na pokrycie kosztów sądowych. Uwzględniając zatem fakt, iż strona skarżąca, składając skargę, posiadała wolne środki finansowe na koncie bankowym oraz stały dochód, uznać należy, że pokrycie kosztów postępowania sądowego w niniejszej sprawie nie będzie się dla wnioskodawczyni wiązało z brakiem środków na konieczne utrzymanie.
Jak już wyżej zaznaczono prawo pomocy jest instytucją wyjątkową, której celem jest umożliwienie dostępu do sądu osobom, które rzeczywiście nie mogą pokryć kosztów postępowania bez uszczerbku dla utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Przez uszczerbek dla utrzymania koniecznego należy rozumieć pozbawienie środków na pokrycie najbardziej podstawowych potrzeb, a więc kosztów wyżywienia, ubrania i zamieszkania. Uszczerbek w majątku strony, który wiąże się wyłącznie z obniżeniem, choćby niezbyt wysokiej, stopy życiowej nie uzasadnia przyznania prawa pomocy.
Wobec powyższego, na podstawie art. 245 § 3 i art. 246 § 1 pkt 2 w związku z art. 258 § 2 pkt 7 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzeczono jak w sentencji.
LF