Sygnatura:
6119 Inne o symbolu podstawowym 611
Hasła tematyczne:
Podatkowe postępowanie
Skarżony organ:
Minister Finansów
Data:
2009-01-14
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżoną interpretację
Sędziowie:
Alojzy Skrodzki /przewodniczący/
Andrzej Góraj /sprawozdawca/
Izabela Głowacka-Klimas

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Alojzy Skrodzki, Sędziowie Sędzia WSA Izabela Głowacka-Klimas, Sędzia WSA Andrzej Góraj (sprawozdawca), Protokolant Anna Kurdej, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 kwietnia 2009 r. sprawy ze skargi P. K. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia […] października 2008 r. nr […] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych 1) uchyla zaskarżoną interpretację indywidualną, 2) stwierdza, że uchylona interpretacja indywidualna nie może być wykonana w całości, 3) zasądza od Ministra Finansów na rzecz P. K. kwotę 440 zł (słownie: czterysta czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie wyroku

Skarżący P. K. w dniu 7 lipca 2008 r. złożył wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie powstania obowiązku podatkowego przy wniesieniu akcji i udziałów do funduszu inwestycyjnego zamkniętego w zamian za certyfikaty inwestycyjne.
Przedstawił następujący stan faktyczny: Skarżący posiada akcje i udziały w kapitałach zakładowych spółek akcyjnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Rozważa wniesienie posiadanych udziałów i akcji w spółkach tytułem wkładu niepieniężnego do funduszu inwestycyjnego zamkniętego z siedzibą w kraju. W zamian za wniesione udziały i akcje Skarżący obejmie certyfikaty inwestycyjne funduszu.
W związku z powyższym stanem faktycznym Skarżący zadał pytanie, czy w momencie wniesienia akcji i udziałów do funduszu inwestycyjnego zamkniętego w zamian za certyfikaty inwestycyjne powstanie po jego stronie obowiązek podatkowy w podatku dochodowym?
W jego ocenie fakt wniesienia akcji i udziałów do funduszu inwestycyjnego zamkniętego nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód z przedmiotowej transakcji wystąpi dopiero w momencie dokonania obrotu certyfikatami inwestycyjnymi, tj. w chwili ich odpłatnego zbycia lub umorzenia w przyszłości. Podstawę opodatkowania stanowić będzie różnica pomiędzy przychodem uzyskanym ze sprzedaży certyfikatów, a wydatkami faktycznie poniesionymi na nabycie akcji wniesionych do funduszu.
Skarżący podkreślił, iż przychodami z kapitałów pieniężnych są jedynie przychody enumeratywnie wymienione w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 Nr 14, poz. 176 ze zm.) dalej u.p.d.o.f. W ocenie Skarżącego konstrukcja tego przepisu wskazuje na zamknięty katalog przychodów, których źródłem są kapitały pieniężne. W sprawie objętej wnioskiem rozważać można tylko dwa punkty tego przepisu, tj. pkt 6 i pkt 9 art. 17 ust. 1. W ocenie Skarżącego w analizowanym stanie faktycznym nie znajdzie zastosowania art. 17 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f., ze względu na fakt, iż obejmowane za wkład niepieniężny certyfikaty inwestycyjne nie stanowią udziałów, ani akcji, o których mowa w tym przepisie.
Ponadto, przepis art. 17 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f. również nie znajdzie zastosowania w sytuacji wniesienia udziałów i akcji w spółkach kapitałowych oraz akcji w spółce komandytowo-akcyjnej, gdyż takie wniesienie nie może zostać uznane za odpłatne zbycie udziałów i papierów wartościowych.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f., za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się m.in. nominalną wartość udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny. W myśl przytoczonego wyżej przepisu wniesienie wpłaty w postaci akcji (udziałów) w spółkach za obejmowane w funduszu inwestycyjnym certyfikaty inwestycyjne, nie będzie stanowić przychodu z kapitałów pieniężnych, ponieważ podatnik nie rozpozna przychodu w dacie wniesienia akcji do funduszu w zamian za certyfikaty inwestycyjne.
Wniesienie udziałów (akcji) do funduszu inwestycyjnego w zamian za certyfikaty inwestycyjne nie może być utożsamiane z otrzymaniem w zamian za aport akcji o określonej wartości nominalnej w spółce kapitałowej. Aport jest instytucją prawa handlowego szczegółowo uregulowaną w Kodeksie spółek handlowych. Wniesienie aportu ma na celu pokrycie kapitału zakładowego w spółce i jest podporządkowane ściśle określonej procedurze. W zamian za aport, podmiot wnoszący nabywa szereg uprawnień o charakterze korporacyjnym, w spółce którą wyposażył w kapitał. Tryb dokonywania wpłat do funduszu inwestycyjnego, w celu objęcia certyfikatów uczestnictwa w funduszu nie jest regulowany przepisami Kodeksu spółek handlowych – podlega wyłącznie przepisom Ustawy o funduszach inwestycyjnych. Ponadto, biorąc pod uwagę fakt, iż fundusz inwestycyjny nie jest spółką kapitałową, wniesienie akcji w tym trybie nie skutkuje również otrzymaniem udziałów w spółce kapitałowej. Czyli otrzymanie certyfikatów funduszu w zamian za udziały i akcje w spółkach nie może być traktowane jako aport (zdarzenie podlegające opodatkowaniu na gruncie art. 17 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f.).
W interpretacji indywidualnej z dnia […] października 2008 r., doręczonej Skarżącemu w dniu 10 października 2008 r., Minister Finansów uznał stanowisko Skarżącego za nieprawidłowe.
W uzasadnieniu wyjaśnił, iż zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. Nr 146, poz. 1546 ze zm.) fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. W przypadku funduszu inwestycyjnego zamkniętego inwestowanie takie polega na wykupieniu certyfikatów inwestycyjnych.
W myśl ust. 4 ilekroć w ustawie jest mowa o wpłatach, rozumie się przez to również wniesienie papierów wartościowych lub udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, o których mowa w ust. 2. Zatem wniesienie papierów wartościowych lub udziałów w spółkach kapitałowych do funduszu inwestycyjnego jest równoznaczne z wpłatą do funduszu. Tym samym własność wnoszonych udziałów i akcji przenoszona jest na fundusz inwestycyjny.
Stosownie do przepisu art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. u.p.d.o.f., opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Żaden z powoływanych przepisów ustawy nie zwalnia z opodatkowania przychodów uzyskanych z tytułu wniesienia udziałów/akcji w spółce kapitałowej do funduszu inwestycyjnego. Natomiast zgodnie z przepisem art. 10 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f. do źródeł przychodów zalicza się kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c). W myśl art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych.
Wniesienie przedmiotowych udziałów i akcji do funduszu inwestycyjnego powoduje zmianę ich właściciela – właścicielem staje się bowiem fundusz inwestycyjny – stąd mamy do czynienia z odpłatnym zbyciem wniesionych udziałów i akcji. Przychód z odpłatnego zbycia powstaje w momencie przeniesienia tytułu własności udziałów i akcji na ich nabywcę niezależnie od daty faktycznej zapłaty.
Zatem wniesienie przez Skarżącego udziałów i akcji do funduszu inwestycyjnego zamkniętego będzie równoznaczne z ich odpłatnym zbyciem. Nastąpi bowiem przeniesienie własności wnoszonych udziałów i akcji, a wnoszący otrzyma w zamian certyfikaty inwestycyjne określonej wartości.
Wartość otrzymanych certyfikatów inwestycyjnych, odpowiadająca wartości wnoszonych udziałów i akcji stanowić będzie dla celów podatkowych przychód, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a), który podlega opodatkowaniu, zgodnie z art. 30b ust. 2 u.p.d.o.f.
W wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa, Skarżący wniósł o zmianę interpretacji indywidualnej, zarzucając jej naruszenie art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9 u.p.d.o.f. poprzez niewłaściwe zastosowanie oraz art. 217 Konstytucji RP poprzez przyjęcie, iż w stanie faktycznym sprawy powstaje obowiązek uiszczenia podatku pomimo braku wyraźnej podstawy prawnej.
W odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa z dnia 21 listopada 2008 r. Minister Finansów nie znalazł podstaw do zmiany interpretacji.
Pismem z dnia 12 grudnia 2008 r. Skarżący złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Wniósł w niej o uchylenie interpretacji indywidualnej Ministra Finansów zarzucając jej naruszenie art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9 u.p.d.o.f. poprzez niewłaściwe zastosowanie oraz art. 217 Konstytucji RP poprzez przyjęcie, iż w stanie faktycznym sprawy powstaje obowiązek uiszczenia podatku pomimo braku wyraźnej podstawy prawnej.
W odpowiedzi na skargę Minister Finansów wniósł o oddalenie skargi i podtrzymał stanowisko w sprawie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny Warszawie zważył, co następuje:
Skargę należało uwzględnić przez uchylenie zaskarżonej interpretacji.
Podejmując rozstrzygnięcie Sąd oparł się jednakże na powodach innych niż wskazane przez Skarżącą. Działanie takie umożliwia art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej "P.p.s.a.", stanowiący, że sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Oznacza to, że Sąd, dokonując oceny zgodności z prawem zaskarżonej interpretacji ma prawo i obowiązek uwzględnić również okoliczności, wprawdzie nie wskazane w skardze jako zarzut, ale mające wpływ na tę ocenę.
Kontroli Sądu w sprawie niniejszej poddana została interpretacja indywidualna przepisów prawa podatkowego. Ocena merytorycznej zasadności stanowisk stron poprzedzona jednakże być musi ustaleniem, czy zachowane zostały szczególne wymogi procesowe związane z wydawaniem tego rodzaju rozstrzygnięć.
Przede wszystkim Sąd rozważył więc kwestię zachowania przez organ udzielający interpretacji terminu określonego w art. 14d Ordynacji podatkowej oraz wpływu uchybienia temu terminowi na możliwość wydania interpretacji.
Zgodnie z tym przepisem (w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2007 r.) interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego wydaje się bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku. Do tego terminu nie wlicza się terminów i okresów, o których mowa w art. 139 § 4.
W ocenie Sądu termin, o którym mowa w art. 14d Ordynacji podatkowej może być uznany za zachowany tylko wówczas, gdy przed jego upływem interpretacja zostanie skutecznie doręczona wnioskodawcy.
Prawidłowość tego stanowiska znajduje potwierdzenie w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 listopada 2008 r. sygn. akt I FPS 2/08, o treści następującej: "w stanie prawnym obowiązującym w 2005 r., pojęcie "niewydanie postanowienia" użyte w art. 14 b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst. jedn. – Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), oznacza brak jego doręczenia w terminie 3 miesięcy, liczonym od dnia otrzymania wniosku, o którym stanowi przepis § 1 powołanego artykułu".
Uchwała ta podjęta została na tle stanu prawnego obowiązującego przed 1 lipca 2007 r., a zatem poprzedzającego stan prawny właściwy dla wydania zaskarżonej interpretacji. Jednakże w jej uzasadnieniu Naczelny Sąd Administracyjny jednoznacznie wskazał, że również na gruncie przepisu art. 14d Ordynacji podatkowej, dla zachowania określonego w nim terminu konieczne jest doręczenie, a nie samo wydanie interpretacji, rozumiane jako jej sporządzenie, opatrzenie datą i podpisanie przez uprawnioną osobę. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego pod rządem obowiązującej obecnie regulacji prawnej, zwrot "wydać interpretację" (art. 14b i 14j Ordynacji podatkowej) jest zatem ścisłym odpowiednikiem słów "udzielić interpretacji" (art. 14a § 1 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2007 r.). Zmiana brzmienia przepisów Ordynacji podatkowej nie stwarza więc podstaw do innego rozumienia pojęcia "niewydanie interpretacji indywidualnej w terminie określonym w art. 14d" (art. 14o § 1 znowelizowanej Ordynacji podatkowej).
Skład orzekający w niniejszej sprawie poglądy powyższe podziela.
Z akt rozpatrywanej sprawy wynika, że wniosek Skarżącego o wydanie interpretacji wpłynął do właściwego organu 7 lipca 2008 r. (prezentata na wniosku).
Minister Finansów nie podejmował żadnych czynności, ani też nie zaistniały żadne okoliczności wymienione w art. 139 § 4 Ordynacji podatkowej, którego odpowiednie zastosowanie przy wydawaniu interpretacji oznacza, że do terminu, w jakim interpretacja powinna być wydana nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.
W rozpatrywanej sprawie termin określony w art. 14d Ordynacji podatkowej upłynął zatem 7 października 2008 r. Natomiast interpretację doręczono Skarżącemu 10 października 2008 r., o czym świadczą zapisy na potwierdzeniu odbioru interpretacji.
Nie ulega zatem wątpliwości, że zaskarżona interpretacja wydana została z uchybieniem 3-miesięcznego terminu określonego w art. 14d Ordynacji podatkowej.
Zgodnie z art. 14o § 1 Ordynacji podatkowej w razie niewydania interpretacji indywidualnej w terminie określonym w art. 14d uznaje się, że w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin wydania interpretacji, została wydana interpretacja stwierdzająca prawidłowość stanowiska wnioskodawcy w pełnym zakresie.
Oznacza to, że jeżeli organ wydający interpretację, nie doręczy jej skutecznie wnioskodawcy przed upływem terminu określonego w art. 14d Ordynacji podatkowej, traci kompetencje do jej wydania. Z mocy powyższego przepisu w obrocie prawnym pojawia się bowiem interpretacja o określonej treści, a mianowicie uznająca stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe w pełnym zakresie.
W rozpatrywanej sprawie opisany wyżej skutek nastąpił 8 października 2008 r.
Treść omawianego przepisu prowadzi przy tym do wniosku, że postępowanie nie stało się bezprzedmiotowe, a zatem nie istnieje potrzeba jego umorzenia po uchyleniu interpretacji przez Sąd. Zważyć bowiem należało, że o ile w poprzednim stanie prawnym jako skutek niewydania przez organ postanowienia w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, ustawodawca przewidział związanie organu stanowiskiem wnioskodawcy (art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej), o tyle w obecnym stanie prawnym skutkiem uchybienia terminu jest przyjęcie, że interpretacja została wydana. W dniu określonym przez art. 14o § 1 Ordynacji podatkowej wszczęte wnioskiem Skarżącego postępowanie w przedmiocie interpretacji zostało zatem zakończone przez "wydanie interpretacji", aczkolwiek rzeczywistym autorem interpretacji nie jest organ.
Powyższe ma również ten skutek, że mimo uchylenia zaskarżonej interpretacji Minister Finansów nie rozpatrzy ponownie wniosku Skarżącego, ponieważ nie istnieje taka potrzeba – interpretacja została już wydana i weszła do obrotu prawnego, jak to stanowi art. 14o § 1 Ordynacji podatkowej.
Wskazać przy tym należy, że jedyną możliwość korekty tej interpretacji przewiduje art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej, stosowany w takich przypadkach na mocy odesłania zawartego w art. 14o § 2 ww. ustawy. Pozwala on Ministrowi Finansów z urzędu zmienić interpretację, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Sąd nie mógł badać merytorycznej zasadności zarzutów skargi odnoszących się do stanowiska Ministra Finansów, które – jak wykazano wyżej – nie mogło być wyrażone.
Sąd stwierdza, że w rozpatrywanej sprawie doszło do wydania interpretacji z naruszeniem przepisu postępowania, tj. art. 14d Ordynacji podatkowej. Naruszenie to mogło mieć – i miało – wpływ na wynik sprawy.
W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 146 § 1 p.p.s.a., Sąd uchylił zaskarżoną interpretację.
Zakres, w jakim uchylona interpretacja nie podlega wykonaniu określono w oparciu o art. 152 p.p.s.a.
Odnośnie do zwrotu kosztów, Sąd wskazuje, że zgodnie z art. 200 p.p.s.a. w razie uwzględnienia skargi przez sąd pierwszej instancji przysługuje skarżącemu od organu, który wydał zaskarżony akt lub podjął zaskarżoną czynność albo dopuścił się bezczynności, zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw. Do kosztów tych zalicza się między innymi wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika reprezentującego stronę Skarżącą oraz koszty sądowe, w tym wpis (art. 205 § 2 w związku z § 4 i art. 212 § 1 p.p.s.a.).
Wniosek o zwrot kosztów Sąd rozstrzygnął zatem w oparciu o wskazane przepisy zasądzając na rzecz Skarżącego kwotę 440 zł, stanowiącą sumę uiszczonego w sprawie wpisu sądowego oraz wynagrodzenia radcy prawnego.