Sygnatura:
6118 Egzekucja świadczeń pieniężnych
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2010-01-14
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie
Treść wyniku:
Odmówiono przyznania prawa pomocy
Sędziowie:
Małgorzata Klimek /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie Małgorzata Klimek po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2010r. na posiedzeniu niejawnym wniosku M. L. o zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi M. L. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia "[…]", nr "[…]" w przedmiocie: zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym postanawia: odmówić przyznania prawa pomocy

Uzasadnienie wyroku

Skarżący M. L. zwrócił się o przyznanie prawa pomocy
w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych, w tym wpisu określonego na kwotę 100 zł oraz ustanowienia adwokata. Ze złożonego przez skarżącego formularza wniosku
o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika, iż utrzymuje się on z zasiłku okresowego z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w "[…]" w wysokości 238,50 zł. Prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe. Ze złożonego formularza wynika, iż wnioskodawca nie posiada żadnego majątku: nieruchomości, ruchomości większej wartości, jak również zasobów pieniężnych. Argumentując wniosek skarżący podniósł, iż po opuszczeniu Zakładu Karnego w dniu 29.12.2009r. pozostaje bez pracy, jest osobą poszukującą pracy – bez ofert zatrudnienia, korzysta z pomocy MOPS w postaci zasiłku okresowego, w związku z tym nie jest w stanie ponieść kosztów wpisu. Wskazał również, iż posiada znaczne zadłużenie wobec Naczelnika Urzędu Skarbowego w "[…]".
Oceniając wniosek o przyznanie prawa pomocy referendarz sądowy powinien zbadać sytuację majątkową wnioskodawcy, a w szczególności skonfrontować jego dochody z udokumentowanymi wydatkami. Jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona stosownie do przepisu art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153 , poz. 1270 ze zm., dalej cyt. jako p.p.s.a.), jest zobowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.
Pismem z dnia 05.02.2010r. skarżący wezwany został do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez złożenie dodatkowych dokumentów źródłowych i oświadczeń w zakresie: szczegółowych miesięcznych wydatków związanych z utrzymaniem własnym ( np. rachunki za gaz, energię elektryczną, wodę, telefon, czynsz, koszty wyżywienia, ubrania, środki czystości, ewentualne koszty leczenia) oraz przedłożenia dokumentów potwierdzających ponoszone koszty, ewentualnie podania czy korzysta z czyjejś pomocy i w jakim zakresie, przedłożenia odpisu dokumentu potwierdzającego tytuł prawny do lokalu, w którym zamieszkuje, bądź oświadczenia w tym zakresie tj. czy lokal ten wynajmuje, zamieszkuje nieodpłatnie, czy skarżący zamieszkuje sam we wskazanym lokalu, czy z innymi osobami, czy prowadzone jest wspólne gospodarstwo domowe, w przypadku odpowiedzi twierdzącej wskazania źródła oraz wysokości dochodów osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, wyjaśnień czy wnioskodawca pozostaje w związku małżeńskim, w przypadku odpowiedzi twierdzącej podania źródła i wysokości dochodów współmałżonka oraz posiadanego przez niego majątku nieruchomego i ruchomego.
W wykonaniu wezwania skarżący oświadczył, iż nie posiada żadnych kosztów poza kosztami wyżywienia i ubrania, na które przeznacza zasiłek okresowy
w wysokości 238,50 zł przyznany na okres 3 miesięcy przez MOPS w "[…]". Ponadto wyjaśnił, iż nie posiada tytułu prawnego do lokalu, podany we wniosku adres jest adresem korespondencyjnym i jest to adres zamieszkania matki skarżącego, która przyjmuje kierowaną do wnioskodawcy korespondencję. We wskazanym lokalu skarżący nie zamieszkuje, zamieszkuje u znajomych. Dodał, że nie ma żony ani konkubiny.
Rozpoznając niniejszy wniosek wskazać należy, iż zgodnie z treścią przepisu art. 246 §1 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym następuje,
w przypadku gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast stosownie do pkt 2 §1 art. 246 ustawy, przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym następuje, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. W myśl art. 245 § 3 p.p.s.a., prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
Z powyższej regulacji wynika, iż chcąc ubiegać się o prawo pomocy, strona musi wykazać, że rzeczywiście nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania bądź pełnych kosztów postępowania – w tym drugim przypadku bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Podkreślić należy, że instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek od generalnej zasady odpłatności wymiaru sprawiedliwości obowiązującej w procedurach sądowych, w tym w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Zatem to na stronie spoczywa obowiązek udowodnienia zaistnienia okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy w określonym zakresie. Innymi słowy strona winna wykazać, czy też przedstawić w sposób przekonywujący, iż zachodzą wobec niej przesłanki przyznania prawa pomocy. Oznacza to, że powinna ona poczynić wszelkie kroki mające na celu uprawdopodobnienie tych okoliczności.
Oceniając przedstawioną we wniosku sytuację materialną i życiową skarżącego, należy stwierdzić, iż nie zostało wykazane, że skarżący spełnia przesłanki warunkujące przyznanie prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Złożone oświadczenia nie wskazują bowiem w sposób jednoznaczny i pozbawiony wątpliwości, iż skarżący nie jest w stanie wygospodarować środków pieniężnych umożliwiających poniesienie pełnych kosztów sądowych. Wskazać bowiem należy, iż na skutek wskazanych przez wnioskodawcę dowodów musi zostać osiągnięty stan pewności co do tego, że strona nie ma dostatecznych środków na pokrycie kosztów sądowych. Przepis art. 255 p.p.s.a., który miał w sprawie zastosowanie, nakłada na wnioskodawcę obowiązek współdziałania z sądem w zakresie gromadzenia dowodów źródłowych i wyjaśnienia wszystkich okoliczności w celu ustalenia jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych. Brak tej współpracy przez niedostarczenie dokumentów bądź nieskładnie wyczerpujących oświadczeń musi mieć wpływ na dokonywaną przez sąd ocenę wniosku o przyznanie prawa pomocy (por. B. Dauter, S. Babiarz, M. Niezgódka -Medek, Koszty postępowania w sprawach administracyjnych i sądowoadministracyjnych, wyd. Lexis-Nexis, W-wa 2007, s. 244).
Dlatego też wobec braku wyczerpującego wyjaśnienia aktualnej sytuacji finansowej, bytowej, rodzinnej skarżącego nie jest możliwe określenie, że skarżący nie może ponieść kosztów postępowania sądowego. Rzeczywista sytuacja majątkowa strony nie została bowiem ustalona w sposób rzetelny i jednoznaczny. Skarżący w odpowiedzi na wystosowane do niego wezwanie ograniczył się jedynie do lakonicznych oświadczeń, nie wyjaśniających w sposób zupełny jego rzeczywistej sytuacji bytowej i rodzinnej. Wnioskodawca nie wskazał żadnych dodatkowych informacji pozwalających wyjaśnić nietypową sytuację zamieszkiwania u znajomych, nie wyjaśnił z jakich względów zamieszkuje u znajomych, a nie u matki. Wyjaśnienia wnioskodawcy budzą wątpliwości co do ich wiarygodności. Nietypowa bowiem jest sytuacja zamieszkiwania u znajomych, a nie u najbliższej rodziny. W świetle wiedzy
i doświadczenia życiowego stwierdzić należy, że skarżący w pierwszej kolejności winien zwrócić się o pomoc do najbliższych członków rodziny ( matki), zwłaszcza, iż nie pozostaje to w sprzeczności z art. 87 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowiącego, że rodzice i dzieci obowiązani są wspierać się wzajemnie. Lakoniczność wyjaśnień skarżącego nie pozwoliła również na wyjaśnienie okoliczności, czy niemożliwa jest pomoc ze strony jego matki, w zakresie poniesienia kosztów sądowych lub ich części. Nieznana jest bowiem wysokość jej dochodów oraz stan majątkowy. Okoliczności te nie pozostają bez znaczenia dla oceny złożonego wniosku, zwłaszcza w sytuacji pozostawania skarżącego bez pracy jak również w świetle wyżej cytowanego przepisu.
Wątpliwości budzi również fakt zamieszkiwania skarżącego u znajomych i nie ponoszenie z tego tytułu żadnych kosztów, skarżący wyjaśnił, iż otrzymywany zasiłek wydatkuje jedynie na wyżywienie i ubranie. Jak już wcześniej wskazano wnioskodawca nie wyjaśnił przyczyn zamieszkiwania u znajomych, nie wyjaśnił również gdzie z nimi zamieszkuje, kim ci znajomi są dla niego, z jakich względów zamieszkują razem, w jakim zakresie korzysta z ich pomocy, czy pozostają oni stosunku zatrudnienia, czy też są bezrobotni. Nie wyjaśnił również czy prowadzi z tymi osobami wspólne gospodarstwo domowe.
Z przepisów regulujących instytucję prawa pomocy wynika, iż strona jest zobowiązana do przedstawienia w sposób rzetelny i jednoznaczny wszelkich danych niezbędnych do dokonania oceny jej stanu majątkowego oraz udokumentowania tych okoliczności, które wskazują, iż bez otrzymania prawa pomocy wnioskodawca pozbawiony byłby możliwości skorzystania z konstytucyjnego prawa do sądu. W ocenie rozpoznającego wniosek, skarżący nie dołożył starań w celu wyjaśnienia swojej sytuacji materialnej i bytowej. Stwierdzić również należy, iż wyczerpujące wyjaśnienie sytuacji materialnej nie polega jedynie na udzieleniu odpowiedzi na zadane w wezwaniu pytania, lecz na całościowym wyjaśnieniu swojej indywidualnej sytuacji, zwłaszcza gdy odbiega ona od zazwyczaj przyjętych rozwiązań.
Wskazując na powyższe dodać również należy, że w sytuacji gdy przedstawione przez stronę dane uniemożliwiają pełną ocenę jego sytuacji życiowej, albo gdy nie jest ona do końca jasna wobec uchylania się strony od złożenia stosownych wyjaśnień sąd ani referendarz nie są zobowiązani do prowadzenia dochodzeń, bo to sprawą zainteresowanego jest wykazanie zasadności złożonego wniosku w świetle ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy (por. postan. NSA z 23 października 2007 r. I GZ 212/07 ).
Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż przedstawione oświadczenia są niewystarczające dla sformułowania obiektywnych ustaleń w kwestii przyznania prawa pomocy. Natomiast oczekiwanie wnioskodawcy, iż poprzestanie na ogólnikowych oświadczeniach, przy orzekaniu w kwestii przyznania prawa pomocy świadczyć może o niezrozumieniu istoty tej instytucji. Samo bowiem poprzestanie na oświadczeniu, iż skarżący pobiera zasiłek okresowy, nie ma pracy, zamieszkuje u znajomych, natomiast korespondencję odbiera pod adresem zamieszkiwania matki, nie świadczy jeszcze o obowiązku przyznania mu prawa pomocy.
Wskazane wyżej wątpliwości oraz brak pełnych danych uniemożliwiają ocenę sytuacji majątkowej skarżącego, przez co należy uznać, że skarżący nie wykazał,
iż jego położenie majątkowe uzasadniało przyznanie prawa pomocy.
W związku z tym skoro nie są spełnione przesłanki określone w art. 246 § 1 pkt 1 i 2 p.p.s.a. należało orzec jak w sentencji.