Sygnatura:
6182 Zwrot wywłaszczonej nieruchomości i rozliczenia z tym związane
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Skarżony organ:
Wojewoda
Data:
2008-07-23
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie
Treść wyniku:
zwolniono w 3/4 od wpisu w pozostałej części oddalono wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych
Sędziowie:
Agnieszka Góra /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie – Agnieszka Góra po rozpoznaniu w dniu 12 września 2008r na posiedzeniu niejawnym wniosku M. B. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Wojewody z dnia […]r., Nr […] w przedmiocie odmowy zwrotu działki p o s t a n a w i a I. zwolnić stronę skarżącą w – części od wpisu sądowego, należnego od złożonej skargi, II. w pozostałej części oddalić wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.

Uzasadnienie wyroku

W dniu […] sierpnia 2008r. skarżąca M. B., działając przez swego pełnomocnika adwokat A. S. złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Wojewody z dnia […]r. wydaną w przedmiocie odmowy zwrotu działki.
Skarżąca domaga się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych z uwagi na niskie dochody, złą sytuację materialną i finansową rodziny.
Zdaniem Sądu, wniosek skarżącej zasługuje w części na uwzględnienie.
Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżąca prowadzi gospodarstwo domowe wraz z mężem. Źródłem utrzymania 2 – osobowej rodziny są dochody osiągane przez wnioskodawczynię z tytułu renty w wysokości 830,00 zł oraz zasiłek jej męża w kwocie 560,00 zł. Łącznie zatem dochody rodziny wynoszą 1 390,00 zł.
Z oświadczenia skarżącej znajdującej się w aktach sprawy wynika także, iż posiada ona […] mieszkanie o pow. 55 m2. Skarżąca nie wykazuje faktu posiadania cennych ruchomości ani oszczędności. Podnosi natomiast, iż spłaca kredyt w Spółdzielni Mieszkaniowej "[…]", zaciągnięty w latach 90 – tych, w wysokości 450,00 zł miesięcznie, co potwierdza stosownymi dokumentami.
Z dokumentów i oświadczeń dołączonych przez skarżąca na wezwanie Sądu wynika, iż koszty utrzymania mieszkania wynoszą miesięcznie około 450,00 zł, natomiast koszty leczenia – 150,00 zł ( faktury VAT na zakup leków na kwoty 117,57 zł, 104,46 zł, 83,07 zł ).
Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające – może zwrócić się o pomoc państwa.
Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane osobie, która wykaże, iż nie ma jakichkolwiek dochodów do pokrycia kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym – gdy wykaże, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.
Użyte w art. 246 ustawy sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, iż znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku, spoczywa na wnioskodawcy.
Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach – z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych.
W ocenie orzekającego, skarżąca wykazała w sposób wystarczający i skuteczny, iż nie jest w stanie uiścić pełnego należnego wpisu sądowego bez uszczerbku w koniecznym swoim utrzymaniu oraz swoich najbliższych. Biorąc pod uwagę w szczególności wysokość comiesięcznych, stałych dochodów rodziny skarżącej w wysokości łącznie około 1390,00 zł w odniesieniu do wydatków związanych z codziennym utrzymaniem, braku oszczędności, choroby wnioskodawczyni oraz zadeklarowanych i udokumentowanych wydatków związanych z leczeniem – w kontekście wysokości samego wpisu, zaistniały przesłanki uzasadniające zwolnienie strony w części od wpisu sądowego. Tym bardziej, iż zgodnie z treścią art. 246 par. 1 pkt 2 cytowanej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – regulacja w nim zawarta stanowi odstępstwo od zasady ustanowionej w treści art. 199, na mocy której strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Przytoczone we wniosku okoliczności winny zatem uzasadniać wyjątkowe traktowanie, o jakim mowa w powołanym przepisie. Przez uszczerbek utrzymania zaś koniecznego dla siebie i rodziny, o którym mowa w powołanym przepisie, należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony skarżącej w taki sposób, iż nie jest ona w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych.
Zdaniem orzekającego, w przedstawionej sytuacji materialnej strony, biorąc również pod uwagę fakt, iż skarżąca spłaca raty kredytowe w wysokości 450,00 zł, co stanowi 1/3 miesięcznych dochodów rodziny, a także faktyczny brak własnego majątku nieruchomego – uznano, iż należy wnioskodawczyni przyznać prawo pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie w – części od należnego wpisu od skargi.
W tym miejscu trzeba jednak również podkreślić, iż celem instytucji prawa pomocy jest umożliwienie skorzystania z drogi sądowej osobom o znikomych dochodach, znajdujących się na skraju ubóstwa, wobec których konieczność poniesienia pełnych kosztów sądowych mogłaby spowodować uszczerbek w koniecznym utrzymaniu. Skarżąca, ze względu na wskazane powyżej okoliczności, do takich osób należy. Dlatego przyznanie skarżącej prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od konieczności uiszczenia – części wpisu sądowego należy uznać za adekwatne do aktualnej sytuacji majątkowej strony.
Trzeba również zaznaczyć, iż każdy obywatel zamierzający wytoczyć sprawę sądową musi się liczyć z koniecznością poniesienia kosztów sądowych. Strona winna poczynić starania celem zabezpieczenia środków finansowych z dochodów uzyskiwanych w dłuższym okresie, niezbędnych do pokrycia choćby części kosztów sądowych. Nie można pominąć także i tego, że wyłożenie kosztów przez stronę skarżącą jest tylko czasowe, bowiem w przypadku uwzględnienia jej skargi, zgodnie z art. 200 czy art. 203 ustawy z dnia 30.08.2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – będzie jej przysługiwało prawo domagania się zwrotu kosztów postępowania.
Podsumowując należy zaznaczyć, iż w aktualnej sytuacji finansowej skarżącej zwolnienie jej od kosztów sądowych w całości byłoby niezasadne. Konieczność zaś poniesienia kosztów w części ( – części należnego na obecnym etapie postępowania wpisu sądowego ) nie naraża skarżącej na pogorszenie warunków bytowych jego rodziny, a z drugiej strony odpowiada fiskalnemu interesowi Państwa, które swoją pomoc powinno gwarantować tylko najbardziej potrzebującym.
Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w sentencji na podstawie art. 243 § 1, art. 244 § 1, art. 245 § 3 oraz art. 246 § 1, art. 258 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ).