Sygnatura:
6102 Nabycie mienia Skarbu Państwa z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. przez jednostki samorządu terytorialnego
Hasła tematyczne:
Nieruchomości
Skarżony organ:
Minister Budownictwa
Data:
2009-11-25
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Treść wyniku:
Uchylono decyzję I i II instancji
Sędziowie:
Elżbieta Lenart
Joanna Skiba /przewodniczący/
Monika Nowicka /sprawozdawca/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Joanna Skiba Sędziowie: Sędzia WSA Elżbieta Lenart Sędzia WSA Monika Nowicka (spr.) Protokolant Anna Traczyk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lutego 2010 r. sprawy ze skargi F. P. i K. P. na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia […] października 2009 r. nr […] w przedmiocie umorzenia postępowania 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Wojewody […] z dnia […] sierpnia 2009 r. nr […]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu; 3. zasądza od Ministra Infrastruktury na rzecz skarżących F. i K. małżonków P. kwotę 457 (czterysta pięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie wyroku

Zaskarżoną decyzją z dnia […] października 2009 r. nr […] Minister Infrastruktury utrzymał w mocy decyzję Wojewody […] z dnia […] sierpnia 2009 r. nr […] umarzającą postępowanie w sprawie stwierdzenia nabycia przez Gminę B. z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. prawa własności nieruchomości stanowiącej działkę nr […] w obrębie S.
Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących ustaleniach faktycznych i ocenach prawnych:
Wnioskiem z dnia 15 kwietnia 2009 r. F. P. wystąpił o wydanie decyzji stwierdzającej nabycie przez Gminę B. opisanej wyżej nieruchomości jako – jego zdaniem – zajętej pod drogę publiczną.
Decyzją z dnia […] sierpnia 2009 r. Wojewoda […] powyższe postępowanie umorzył ustalając, że przedmiotowa nieruchomość nie stanowiła w dniu 31 grudnia 1998 r. własności F. P.
Decyzję tę zaskarżył odwołaniem wnioskodawca podnosząc, że wraz z żoną – K. P. – są posiadaczami samoistnymi służebności przejazdu, przechodu i przegonu, przebiegającej po nieruchomości oznaczonej jako działka nr […].
Rozpatrując sprawę w trybie instancji odwoławczej Minister Infrastruktury stwierdził, że zgodnie z art. 61 § l Kpa postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie
strony lub z urzędu. Z powyższego przepisu zatem wynikało, iż żądanie wszczęcia postępowania powinno pochodzić od strony a więc od podmiotu, który – po myśli art. 28 k.p.a. – ma prawo żądać wszczęcia postępowania ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
Od powyższej kategorii należało jednak – zdaniem organu – odróżnić interes faktyczny, który – w odróżnieniu od interesu prawnego – nie ma charakteru
materiamoprawnego.
Odnosząc powyższe do przedmiotowego stanu faktycznego Minister podniósł, że z treści odpisu z księgi wieczystej KW nr […], prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości, wynikało, że właścicielami działki nr […] byli J. M. i J. M. Na podstawie zaś postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia […] marca 2007r. ( sygn. akt […]) ustalono, że spadek po zmarłym w dniu […] sierpnia 2002 r. J. M. nabyły: żona – J. M. i córki tj. B. K., Z, M. i J. S.
F. P. nie posiadał natomiast ani w dniu 31 grudnia1998 r. ani nie posiada obecnie prawa rzeczowego do przedmiotowej nieruchomości (tj. działki nr […]). Z tego zatem względu organ uznał, że wnioskodawca nie wykazał interesu prawnego w niniejszej sprawie.
Odnosząc się do zarzutów zawartych w odwołaniu Minister podkreślił, iż służebność przejazdu, przechodu i przegonu jest wprawdzie prawem rzeczowym (ograniczonym prawem rzeczowym) niemniej jednak, wnioskodawca nie był uprawnionym z tytułu służebności drogowej, bo legitymował się jedynie jej samoistnym posiadaniem.
Z powyższych względów organ centralny podzielił stanowisko Wojewody […], że skoro wnioskodawca nie wykazał się prawem rzeczowym do spornej działki na dzień 31 grudnia 1988 r., to tym samym miał też interesu prawnego do żądania wszczęcia postępowania w trybie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administracje publiczną ( Dz. U. Nr 133, poz. 872 ze zm. ).
Przedstawiona wyżej decyzja stała się przedmiotem skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, którą wnieśli F. i K. P.
Skarżący, wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji a także decyzji organu pierwszej instancji, zarzucali, że decyzje te naruszają art. 28 kpa w związku z art. 61 § 1 k.p.a. i art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administracje publiczną ( Dz. U. Nr 133, poz. 872 ze zm. ), poprzez błędne ustalenie, że małżonkowie P. nie mają interesu prawnego w żądaniu wszczęcia przedmiotowego postępowania.
Ponadto skarżący zarzucali organowi naruszenie art. 7 i 77 k.p.a. poprzez niedokładne wyjaśnienie sprawy i przyjęcie, że są oni jedynie posiadaczami samoistnymi służebności drogi koniecznej, podczas, gdy skarżący wnieśli wniosek do Sądu Rejonowego w S. o stwierdzenie zasiedzenia powyższej służebności drogowej ( sygn. akt […]) i wystąpili z przedmiotowym wnioskiem komunalizacyjnym jako uprawnieniu do wniesienia powyższego wniosku o zasiedzenie służebności drogowej.
Poza tym w skardze kwestionowano również fakt umorzenia postępowania na zasadzie art. 105 § 1 k.p.a. poprzez uznanie go za bezprzedmiotowe.
W uzasadnieniu skargi akcentowano zwłaszcza, że skarżący są wnioskodawcami w w/w sprawie stwierdzenia zasiedzenia służebności drogowej przebiegającej przez działkę nr […], które to prawo nabyli z mocy prawa a orzeczenie sądu jedynie ma potwierdzić ten fakt. Jako zaś wnioskodawcy w w/w sprawie są zainteresowani w prawidłowym ustaleniu właściciela nieruchomości, który winien być uczestnikiem postępowania prowadzonego przez Sąd cywilny.
Zwracano przy tym uwagę, że z treści opinii biegłego sądowego geodety mgr. inż. Z. N., wydanej na zlecenie Sądu Rejonowego w S. w powyższej sprawie oraz protokołu z oględzin nieruchomości z dnia 24 października 2008 r. wynikało, iż działka nr […] wchodzi w skład drogi asfaltowej (publicznej) przebiegającej przez wieś S. a stan taki trwał nieprzerwanie jeszcze przed dniem 1 stycznia 1999 r., sama zaś sporna działka pozostawała we władaniu Gminy.
W odpowiedzi na skargę Minister Infrastruktury wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, iż zaskarżona decyzja a także decyzja ją poprzedzająca naruszają prawo, gdyż dają podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego i – choć okoliczność ta – nie została w skardze podniesiona – Sąd był obowiązany do stwierdzenia tego uchybienia z urzędu.
Jak wynika z ustaleń organów osobami uprawnionymi – wg stanu ujawnionego w księdze wieczystej i zgodnie z treścią postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia […] marca 2007r. (sygn. akt […]) – właścicielkami przedmiotowej nieruchomości są: J. M., B. K., Z. M. i J. S.
Zaskarżona natomiast decyzja a także decyzja Wojewody […] nie zostały w ogóle skierowane i doręczone: B. K., Z. M. i J. S. Osoby te, choć mające interes prawny do udziału w niniejszym postępowaniu, nie brały w ogóle w nim udziału.
Ponadto, choć na tym etapie postępowania, tj. przed możliwością zajęcia stanowiska w sprawie przez w/w osoby, Sąd nie jest władny przesądzić o zasadności wszystkich argumentów podniesionych w skardze, zgodzić się jednak trzeba ze skarżącym, iż w sprawie niedokładnie wyjaśniono stan faktyczny, czym naruszono art. 7 i 77 k.p.a.
Organy istotnie bowiem traktowały skarżących jedynie jako posiadaczy samoistnych służebności drogowej a nie brały pod uwagę faktu, że toczy się przed sądem rejonowym z ich wniosku postępowanie o stwierdzenie zasiedzenia służebności przebiegającej przez sporny grunt. Ten wątek nie został w ogóle rozważony. Powyższe jest o tyle istotne, że – zgodnie z art. 609 § 2 k.p.c. – wnioskodawca w sprawie o zasiedzenie ma obowiązek wskazać innych zainteresowanych, do których oczywiście należy właściciel nieruchomości która – przy uwzględnieniu wniosku – będzie nieruchomością obciążoną.
Oczywiście, generalnie wystarczy w takiej sytuacji wskazać osobę ujawnioną w księdze wieczystej jako właściciel. W niniejszej jednak sprawie skarżący akcentowali, że z postępowania dowodowego, przeprowadzonego przez Sąd Rejonowy w S. wynikało, że w okresie przed dniem 1 stycznia 1999 r. sporna działka wchodziła w skład drogi publicznej. Gdyby zaś rzeczywiście tak było, to trudno wymagać, aby w postępowaniu sądowym, dotyczącym określonej nieruchomości, świadomie przyjmowano fikcję, co do podmiotu, któremu w rzeczywistości przysługuje tytuł prawny do nieruchomości, a która to nieruchomość może być obciążona ograniczonym prawem rzeczowym.
Ponadto wskazać też trzeba, że zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 maja 1995 r. (sygn. akt I SA 1868/94 ONSA 1996 r. nr 3, poz. 116) stroną postępowania administracyjnego, dotyczącego nabycia nieruchomości jest również podmiot ubiegający się aktualnie o tę nieruchomość w innym postępowaniu.
W tym wypadku skarżący nie ubiegają się wprawdzie w postępowaniu cywilnym o tytuł własności do przedmiotowego gruntu, ale występują o stwierdzenie, że z mocy prawa nabyli do niego ograniczone prawo rzeczowe, tym niemniej organ – rozpatrując ponownie sprawę, winien rozważyć w tym kontekście kwestie interesu prawnego wnioskodawców w niniejszym postępowaniu. Rozważeniu zatem winna podlegać kwestia, czy sytuacja, w której znajdują się wnioskodawcy, związana z prowadzeniem przez nich w/w postępowania nieprocesowego, pozostaje bez wpływu, czy też oddziaływuje na ich sferę prawną – w kontekście żądania wydania decyzji deklaratoryjnej na podstawie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administracje publiczną. Wydana zaś w sprawie decyzja winna zostać doręczona wszystkim, mającym w tym postępowaniu interes prawny.
Biorąc powyższe pod uwagę Sąd z mocy przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. b oraz c w związku z art. 152 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. ) – orzekł jak w sentencji.