Sygnatura:
6143 Sprawy kandydatów na studia i studentów
Hasła tematyczne:
Szkolnictwo wyższe
Administracyjne postępowanie
Skarżony organ:
Rektor Uniwersytetu/Politechniki/Akademii
Data:
2009-11-03
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie
Treść wyniku:
Uchylono decyzję I i II instancji
Sędziowie:
S. Katarzyna Matczak /sprawozdawca/
S.Bogusław Jażdżyk /przewodniczący/
Tadeusz Lipiński

Sentencja

Dnia 18 lutego 2010 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bogusław Jażdżyk Sędziowie Sędzia WSA Tadeusz Lipiński Sędzia WSA Katarzyna Matczak (spr.) Protokolant Wojciech Grabowski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lutego 2010 roku sprawy ze skargi P. B. na decyzję Rektora Uniwersytetu z dnia "[…]" nr "[…]" w przedmiocie skreślenia z listy studentów kierunku mechatronika 1/ uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji; 2/ zasądza od Rektora Uniwersytetu na rzecz skarżącego P. B. kwotę 440 złotych (słownie: czterysta czterdzieści) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego; 3/ orzeka, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.

Uzasadnienie wyroku

Decyzją z 9 grudnia 2008r. Prodziekan Wydziału "[…]" Uniwersytetu działający z upoważnienia Dziekana skreślił z dniem 9 grudnia 2008r. P.B. z listy studentów pierwszego roku studiów stacjonarnych kierunku "[…]". Jako powód skreślenia podano, że student nie uczestniczył w obowiązkowych zajęciach dydaktycznych "[…]" w semestrze roku akademickiego 2008/2009.
Na skutek złożonego odwołania organ I instancji decyzją z "[…]", działając w trybie art. 132 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, uchylił w całości własną decyzję z 9 grudnia 2008r. W uzasadnieniu wskazano, że uznając argumenty strony, a w szczególności fakt wydania decyzji z pominięciem postępowania wyjaśniającego, należało uchylić zaskarżoną decyzję.
Od tej decyzji strona złożyła kolejne odwołanie, w wyniku którego Prorektor Uniwersytetu działający z upoważnienia Rektora decyzją z "[…]" utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. W motywach uzasadnienia stwierdzono, że wydana decyzja jest prawidłowa zarówno pod względem zgodności z prawem, jak i pod względem celowości i słuszności rozstrzygnięcia, gdyż uwzględnia żądanie skarżącego.
Na to rozstrzygnięcie złożona została skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Olsztynie, który wyrokiem z 10 czerwca 2009r. (sygn. akt II SA/Ol 400/09) uchylił zaskarżoną decyzję i utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji oraz decyzję z 9 grudnia 2008r. Dziekana Wydziału. W uzasadnieniu zalecono, aby przy ponownym rozpoznawaniu sprawy organ administracji uwzględnił rozważania dotyczące prawidłowego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w przedmiocie skreślenia skarżącego z listy studentów.
Przed wydaniem rozstrzygnięcia przez sąd administracyjny Prodziekan Wydziału, działający z upoważnienia Dziekana, wydał w dniu 6 marca 2009r. postanowienie, którym wszczął postępowanie w sprawie skreślenia P.B. z listy studentów I roku studiów stacjonarnych Wydziału, kierunek "[…]", rok akademicki 2008/2009. Zawiadomiono, że studentowi przysługuje prawo wypowiedzenia się co do zebranych dowodów, materiałów oraz zgłoszonych żądań.
Stosownie do pouczenia P.B. 16 marca 2009r. wystosował dwa pisma do Dziekana Wydziału. W pierwszym podniósł, że przed formalnym wszczęciem postępowania organy uczelni prowadziły już postępowanie w tej sprawie i wydały decyzje, które zostały zaskarżone do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie. Od tego momentu gospodarzem sprawy jest Sąd wobec czego nie mogą toczyć się dwa postępowania administracyjne w tym samym przedmiocie, jak też w trakcie postępowania sądowego nie można wszcząć kolejnego postępowania administracyjnego. Zażądał zawieszenia postępowania do czasu rozpoznania wcześniej wszczętego postępowania i wydania rozstrzygnięcia przez sąd administracyjny. Wystąpił o przeprowadzenie dowodów z dokumentów znajdujących się w biurze Rektora na okoliczność toczącego się przed WSA w Olsztynie postępowania oraz przeprowadzenia dowodu z oględzin dokumentów tj. protokołów egzaminacyjnych i zaliczeniowych, na okoliczność potwierdzenia bądź wykluczenia złożenia zaliczeń i egzaminów.
W drugim piśmie złożył zażalenie na postanowienie z 6 marca 2009r. wszczynające postępowanie w sprawie jego skreślenia z listy studentów.
W odpowiedzi na to zażalenie Rektor Uniwersytetu postanowieniem z 26 marca 2009r. stwierdził jego niedopuszczalność, natomiast Dziekan Wydziału postanowieniem z 31 marca 2009r. odmówił zawieszenia postępowania.
Decyzją z dnia "[…]" nr "[…]" Dziekan Wydziału, powołując się na art. 104 Kpa, art. 190 ust. 2 pkt 2 w związku z art. 60 pkt 6 i art. 207 ust. 1 ustawy z 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym, skreślił P.B. z dniem "[…]" kwietnia 2009r. z listy studentów I roku studiów stacjonarnych pierwszego stopnia kierunku "[…]" w roku akademickim 2008/2009, z powodu niezaliczenia semestru w wyznaczonym terminie do dnia 16 lutego 2009r. W uzasadnieniu podano, że na podstawie decyzji Wydziałowej Komisji Rekrutacyjnej z 12 września 2008r. zainteresowany został przyjęty na I rok studiów stacjonarnych pierwszego stopnia, kierunku "[…]" Uniwersytetu w roku akademickim 2008/2009. Podkreślono, że student nie odebrał karty osiągnięć studenta oraz nie przystąpił do sesji egzaminacyjnej z wymaganych programem nauczania przedmiotów w terminie do 16 lutego 2009r. tj. daty rozpoczęcia zajęć dydaktycznych na drugim semestrze kierunku "[…]". Wyjaśniono, iż przed wydaniem decyzji zapewniono stronie czynny udziału w postępowaniu oraz wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Na podstawie art. 78 § 2 Kpa nie uwzględniono wniosku o przeprowadzenie dowodów z dokumentów znajdujących się w biurze Rektora oraz dowodu z oględzin protokołów egzaminacyjnych i zaliczeniowych, gdyż dotyczą one okoliczności już stwierdzonych innymi dowodami, nie mają zatem znaczenia dla sprawy i stanowiłyby tylko przedłużenie postępowania.
Od tej decyzji P.B. wniósł odwołanie, w którym zażądał jej uchylenia i umorzenia postępowania w sprawie. Ponownie podniósł, iż nie mogą toczyć się dwa postępowania administracyjne w tym samym przedmiocie, a w trakcie kontroli legalności decyzji przez sąd administracyjny nie może być wszczęte nowe postępowanie administracyjne w tej samej sprawie. Podał, że Sąd skontrolował postępowanie zainicjowane decyzją z 9 grudnia 2008r. i wydał w dniu 10 czerwca 2009r. wyrok uchylający nie tylko decyzję Rektora i poprzedzającą ją decyzję organu I instancji, ale także pierwotną decyzję Dziekana. Dlatego też wniosek o umorzenie postępowania odwołujący się uznał za zasadny.
Decyzją z "[…]" nr L.dz. "[…]", Rektor Uniwersytetu, utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. Organ uznał, iż decyzja Dziekana jest prawidłowa i nie narusza prawa, natomiast uchylone przez Sad decyzje oparte były na innej podstawie faktycznej i prawnej niż skarżona decyzja z "[…]" mimo, że skutkiem obu decyzji było skreślenie z listy studentów. Wyjaśniono, że argumenty podniesione przez stronę nie mogły być uwzględnione, gdyż postępowanie przed Sądem nie dotyczy tożsamego rozstrzygnięcia, jakie nastąpiło decyzją z "[…]". Stwierdzono, że postępowanie sądowe obejmuje kontrolę pod względem zgodności z prawem innej sprawy, podstawy zaś wydania aktualnie skarżonej decyzji są odmienne niż kontrolowanej przez Sąd decyzji z 9 grudnia 2008r.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie pełnomocnik P.B. wniósł o uchylenie decyzji Rektora Uniwersytetu z "[…]", poprzedzającej ją decyzji organu I instancji oraz zasądzenie kosztów postępowania. Przytoczył argumentację z odwołania uznając za niedopuszczalne wszczęcie postępowania administracyjnego w tej samej sprawie, która stała się już przedmiotem kontroli sądu administracyjnego. Podniósł, że w ten sposób naruszono zasadę konkurencyjności postępowań oraz w obecnym stanie sprawy należy brać pod uwagę wiążące wskazania prawne zawarte w prawomocnym wyroku WSA w Olsztynie z 10 czerwca 2009r. (sygn. akt II SA/Ol 400/09). Nadto podał, że decyzja rażąco narusza art. 110 Kpa, poprzez zawarcie w jej osnowie terminu, od jakiego organ stwierdza władczo, że strona została skreślona z lisy studentów. Zgodnie z powołanym przepisem decyzja wchodzi do obrotu prawnego dopiero z dniem jej doręczenia stronie. Zarzucono również naruszenie art. 107 § 3 Kpa wobec odmiennej redakcji § 33 ust. 1 pkt 3 Regulaminu studiów Uniwersytetu, który jednak zdaniem organu jest odzwierciedleniem art. 192 ust. 2 pkt 2 Prawa o szkolnictwie wyższym (powinno być: art. 190 ust. 2 pkt 2) jako podstawy wydania decyzji. Sformułowano także zarzut naruszenia art. 105 Kpa wobec jego niezastosowania, gdyż wydając zaskarżoną decyzję Rektor nie uwzględnił prawomocnego w dniu jej wydania wyroku z 10 czerwca 2009r. (sygn. akt II SA/Ol 400/09).
W odpowiedzi na skargę pełnomocnik Rektora Uniwersytetu wniósł o jej oddalenie jako bezzasadnej oraz o dołączenie do niniejszej sprawy akt załączonych do sprawy o sygn. akt II SA/Ol 400/09, II SA/Ol 469/09, II SA/Ol 516/09, II SA/Ol 660/09 i II SA/Ol 661/09. Pełnomocnik organu podtrzymał stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Na podstawie zarządzenia Sądu wezwano pełnomocnika organu do uzupełnienia akt administracyjnych poprzez wyjaśnienie, czy odwołanie skarżącego z 22 czerwca 2009r. od decyzji organu z "[…]" zostało złożone osobiście przez stronę, czy też za pośrednictwem poczty. Jeżeli za pośrednictwem poczty należy załączyć kopertę, w której dokonano przesyłki do organu.
Pismem z 23 listopada 2009r. pełnomocnik Rektora poinformował, że organ administracyjny nie posiada w aktach sprawy odwołania strony.
Na rozprawie w dniu 12 stycznia 2010r. pełnomocnik organu wyjaśniła, że Rektor przyjął, iż odwołanie zostało złożone terminie, gdyż nie można jednoznacznie stwierdzić, czy środek odwoławczy wpłynął za pośrednictwem poczty, czy też został złożony osobiście przez skarżącego oraz kiedy czynność ta miała miejsce.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zważył, co następuje.
Skarga zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269, ze zm.) sądy administracyjne powołane zostały do sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, tzn. do kontroli legalności zaskarżonych aktów czyli ich zgodności z przepisami prawa. Kontrola ta sprowadza się do badania, czy zaskarżony akt nie narusza przepisów prawa materialnego lub przepisów postępowania administracyjnego. Wzruszenie aktu administracyjnego może nastąpić w razie, gdy kontrola wykaże, że narusza on przepisy prawa materialnego lub postępowania w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy (art. 3 § 1 w zw. z art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.), zwanej dalej: ustawą ppsa. Nadto zgodnie z art. 135 ustawy ppsa Sąd stosuje przewidziane prawem środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów i czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.
Przeprowadzona w tym zakresie kontrola wykazała, że zarówno zaskarżona decyzja Rektora Uniwersytetu z "[…]" nr "[…]", jak i utrzymana nią w mocy decyzja Dziekana Wydziału Uniwersytetu z "[…]" naruszają przepisy prawa w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy.
Słusznie podniósł skarżący, że zgodnie z art. 110 ustawy z 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), zwanej dalej: Kpa, organ administracji publicznej, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia, o ile kodeks nie stanowi inaczej.
Jedną z cech aktu administracyjnego jest jego zewnętrzny charakter, co oznacza, że musi on być doręczony lub zakomunikowany stronie. Od chwili jego wydania do chwili jego doręczenia akt ten nie wywołuje żadnych skutków prawnych, choć już istnieje w przepisanym kształcie, to jednak nie wyszedł na zewnątrz, poza organ administracyjny. Można zatem wyróżnić czynność "podjęcia decyzji" oraz czynność "wydania decyzji". Według W. Dawidowicza pierwsza z nich to "rezultat procesu decyzyjnego zachodzącego wewnątrz organu administracji", natomiast drugą ujmuje jako "manifestację podjętej decyzji na zewnątrz, z czym mogą już wiązać się określone skutki prawne" (W. Dawidowicz, Postępowanie administracyjne. Zarys wykładu, Warszawa 1983, s. 201).
Na podobne odrębności wskazuje także przytoczony wyżej art. 110 Kpa. Przepis ten wskazuje na granicę pomiędzy wydaniem decyzji a jej doręczeniem. Przed doręczeniem decyzja istnieje, natomiast wywiera skutki prawne dopiero z chwilą jej doręczenia. Nie można zatem utożsamiać sporządzonej i podpisanej decyzji z projektem decyzji, aczkolwiek oba te "akty" nie wywołują jeszcze skutków prawnych. Dopiero jednak doręczając decyzję organ administracyjny zamyka sobie możliwość jakiejkolwiek zmiany w decyzji, jest ona bowiem poza zasięgiem jego możliwości. Stanowisko takie podziela orzecznictwo sądowe. W wyroku z dnia 22 listopada 2005r. (sygn. akt II SA/Wa 1591/05, LEX nr 192504) WSA w Warszawie stwierdził, że decyzja sporządzona, ale nie doręczona, nie załatwia sprawy administracyjnej, gdyż nie wiąże organu, ani strony, co uzasadnia przyjęcie, iż decyzja administracyjna jest wydawana z chwilą jej doręczenia.
W innym wyroku z dnia 30 marca 2005r. (sygn. akt VII SA/Wa 335/04, LEX nr 189164) WSA w Warszawie stwierdził, że decyzja administracyjna rozpoczyna swój byt prawny z chwilą ogłoszenia lub doręczenia jej stronie postępowania (art. 110 Kpa). Z tym momentem wiąże ona organ, który ją wydał, co oznacza, że decyzja zostaje wprowadzona do obrotu prawnego i jej wzruszenie jest dopuszczalne w granicach wyznaczonych stosownymi przepisami Kpa. Związanie decyzją ostateczną istnieje zarówno wtedy, gdy w ocenie organu jest ona poprawna, jak i również wtedy, gdy dostrzega on jej wadliwość. Organ nie może bowiem takiej decyzji zmienić, jeśli decyzja została doręczona lub ogłoszona stronie. Decyzja administracyjna jest bowiem aktem zewnętrznym będącym oświadczeniem władczym woli organu administracyjnego i może być uznana za wydaną z chwilą ujawnienia woli organu na zewnątrz struktur administracyjnych. Należy też podkreślić, że dopiero od tej chwili, a więc dopiero gdy strona pozna treść rozstrzygnięcia, może w zależności od tej treści rozważyć skorzystanie lub nieskorzystanie z przysługujących jej środków prawnych (Łaszczyca Grzegorz, Martysz Czesław, Matan Andrzej, Komentarz do art. 110 Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX, 2007, wyd. II.).
Reasumując w ocenie Sądu decyzja Dziekana Wydziału Uniwersytetu z "[…]" o skreśleniu P.B. z listy studentów pierwszego roku studiów stacjonarnych pierwszego stopnia kierunku "[…]" w roku akademickim 2008/2009, której materialnoprawną podstawę stanowił art. 190 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2005r. Nr 164, poz. 1365 ze zm.), ma charakter decyzji konstytutywnej. Zgodnie bowiem z powołanym przepisem kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej może skreślić studenta z listy studentów, w przypadku nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie. Taki charakter decyzji administracyjnej tworzy, zmienia lub powoduje ustanie istniejącego stosunku prawnego, "przy czym zmiana konkretnej sytuacji prawnej następuje tutaj nie z mocy samej ustawy, ale z mocy aktu administracyjnego" (por. J. Starościak, Prawo administracyjne, Warszawa 1999, str. 239). Skutek prawny takiej decyzji powstaje zatem dopiero z chwilą doręczenia lub ogłoszenia takiego aktu, a więc ex nunc. Nie ma zatem wątpliwości, że koniecznym warunkiem skreślenia z listy studentów jest podjęcie rozstrzygnięcia przez właściwy organ uczelni, przy czym skoro będący podstawą prawną rozstrzygnięcia art. 190 Prawa o szkolnictwie wyższym nie wskazuje daty, z którą organ uczelni ma wiązać skreślenie studenta z listy studentów, skutek ten należy łączyć dopiero z chwilą doręczeniem decyzji stronie, jako chwilą ogłoszenia tego aktu. Akt ten kształtuje bowiem uprawnienia skarżącego jako studenta uczelni i może wywierać wyłącznie skutki na przyszłość. Przy czym skoro omawiana decyzja wydawana jest w ramach uznania administracyjnego organ w jej uzasadnieniu winien przedstawić motywy podjętego rozstrzygnięcia w sposób jednoznaczny i wyczerpujący.
Z akt sprawy wynika, że decyzję o skreśleniu z listy studentów z dniem "[…]" kwietnia 2009r. sporządzoną tego samego dnia doręczono skarżącemu studentowi dopiero w dniu 16 kwietnia 2009r. Nie było zatem dopuszczalne na gruncie rzeczonej sprawy dotyczącej skreślenia z listy studentów określanie przez organ wydający decyzję wcześniejszej daty skreślenia P.B. z listy studentów w sytuacji, gdy jest ona wcześniejsza od daty doręczenia decyzji, skoro przepis prawa materialnego nie przewiduje takiego uprawnienia dla organu a wydawana decyzja ma charakter decyzji konstytutywnej. Taki charakter decyzji kształtuje bowiem, bądź też zmienia treść stosunków prawnych dopiero z chwilą doręczenia decyzji administracyjnej. Stosunek administracyjny pomiędzy studentem a organem uczelni powstaje jako swoisty skutek stosunku proceduralnego, będącego zwieńczeniem konkretyzacji prawa dokonanego przez uprawniony organ administracji publicznej. (por. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, System Prawa Administracyjnego, Instytucje prawa administracyjnego, Warszawa 2010, Wydawnictwo C.H. BECK, str. 210).
Wobec powyższego organ wskazując w sentencji decyzji datę utraty statusu studenta uczelni wcześniejszą od daty doręczenia decyzji stronie dopuścił się istotnego naruszenia wskazanej regulacji wynikającej z art. 110 Kpa. Nie można przyjąć, że skarżącego skutecznie skreślono z listy studentów ze wskazaną datą, skoro decyzja w tej sprawie została doręczona stronie po dacie wskazującej datę skreślenia studenta z listy studentów, ponieważ dopiero z dniem jej doręczenia wywiera określone skutki prawne tak dla strony, jak i organu który jest nią związany.
Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że wobec wskazanego naruszenia przepisów proceduralnych skutkujących uchyleniem decyzji wydanych w obu instancjach, traci na znaczeniu akcentowany przez stronę zarzut naruszenia prawa poprzez wydanie decyzji w toku nowego postępowania administracyjnego podczas, gdy toczyło się jeszcze poprzednie postępowanie administracyjne po wyroku tut. Sądu z dnia 10 czerwca 2009r. (sygn. akt II SA/Ol 400/09).
W tym stanie sprawy, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi należało orzec jak w sentencji wyroku. O kosztach orzeczono zgodnie z art. 200 ustawy ppsa. Na podstawie art. 152 ustawy ppsa. orzeczono, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.