Sygnatura:
6118 Egzekucja świadczeń pieniężnych
Hasła tematyczne:
Egzekucyjne postępowanie
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2007-12-21
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżone postanowienie
Sędziowie:
Elwira Brychcy
Jerzy Małecki /przewodniczący/
Roman Wiatrowski. /sprawozdawca/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jerzy Małecki Sędziowie WSA Elwira Brychcy as. sąd. WSA Roman Wiatrowski /spr./ Protokolant st. sekr. sąd. Laura Szukała po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 maja 2008r. sprawy ze skargi S S na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia […] nr […] w przedmiocie zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego I. uchyla zaskarżone postanowienie; II. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej na rzecz skarżącego kwotę […] ([…]) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego; III. stwierdza, że zaskarżone postanowienie nie może być wykonane do dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku. /-/ R.Wiatrowski /-/ J.Małecki /-/ E.Brychcy
Uzasadnienie wyroku
I SA/Po 1733/07
UZASADNIENIE
Postanowieniem nr […] z dnia […] Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy postanowienie Dyrektora Izby Celnej z dnia […] nr […] uznające za nieuzasadnione zarzuty w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej wobec S S, wszczętej na podstawie tytułu wykonawczego nr […] z dnia […] wystawionego przez Dyrektora Izby Celnej obejmującego należności celne za […] w kwocie należności głównej […] + należne odsetki za zwłokę.
Z uzasadnienia postanowienia organu odwoławczego z dnia […] wynika, że Dyrektor Izby Celnej w dniu […] wszczął postępowanie egzekucyjne wobec SS na podstawie tytułu wykonawczego nr […] z dnia […] obejmującego należności celne za […] określone decyzją z dnia […] na kwotę należności głównej […].
Pismem z dnia […] zobowiązany zastępowany przez pełnomocnika złożył zarzuty na prowadzone przez organ egzekucyjny postępowanie egzekucyjne, podnosząc, że organ egzekucyjny wszczął i prowadził postępowanie egzekucyjnego z pominięciem ustanowionego w sprawie pełnomocnika.
Dyrektor Izby Celnej najpierw zajął w sprawie stanowisko występując jako wierzyciel należności objętych tytułem wykonawczym w trybie art. 34§1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i postanowieniem nr […] z dnia […] uznał zarzuty pełnomocnika za nieuzasadnione.
Pismem z dnia […] na powyższe postanowienie pełnomocnik SS wniósł zażalenie do Dyrektora Izby Celnej, w którym podtrzymał swoje stanowisko przedstawione w zarzutach.
Mając na uwadze wypowiedź wierzyciela, Dyrektor Izby Celnej działając jako organ egzekucyjny postanowieniem nr […] z dnia […] uznał za nieuzasadnione zarzuty w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej na podstawie tytułu wykonawczego nr […] z dnia […].
W dniu […] Dyrektor Izby Celnej postanowieniem nr […] utrzymał w mocy postanowienie wierzycielskie z dnia […].
Pismem z dnia […] zobowiązany działając przez pełnomocnika złożył zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej na postanowienie z dnia […], w którym wystąpił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i umorzenie postępowania egzekucyjnego.
Uzasadniając swoje wystąpienie strona podniosła argumenty wniesione w złożonych w dniu […] zarzutach.
Dyrektor Izby Skarbowej po rozpatrzeniu zażalenia uchylił zaskarżone postanowienie i postanowieniem nr […] z dnia […] przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia, z uwagi na fakt, iż postanowienie organu egzekucyjnego w zakresie zgłoszonych zarzutów zostało rozpatrzone przed uzyskaniem ostatecznego postanowienia w sprawie stanowiska wierzyciela.
Po ponownym rozpatrzeniu zażalenia Dyrektor Izby Celnej postanowieniem nr […] z dnia […] uznał za nieuzasadnione zarzuty w sprawie egzekucji administracyjnej.
Na powyższe postanowienie zobowiązany zastępowany przez pełnomocnika, pismem z dnia […] wniósł zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej. W uzasadnieniu zażalenia podtrzymuje swoje stanowisko przedstawione w zarzutach. Zdaniem strony naruszono w szczególności przepis art. 40§ 2 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, z którego wynika, że jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi, gdyż w przeciwnym wypadku narusza zagwarantowane stronie prawo do jej działania za pośrednictwem pełnomocnika.
Uzasadniając swoje stanowisko o utrzymaniu zaskarżonego postanowienia organu egzekucyjnego z dnia […], organ odwoławczy powołał się na ostateczne postanowienie wierzyciela z dnia […], którym w ocenie organu odwoławczego, wierzyciel w wyczerpujący sposób uzasadnił swoje stanowisko.
Natomiast w ocenie wierzyciela, skoro stronami w postępowaniu egzekucyjnym w administracji jest wierzyciel i zobowiązany, na którym ciąży wykonanie obowiązku, to przesłanie upomnienia i tytułu wykonawczego do zobowiązanego tj. do SS, a nie do pełnomocnika, było działaniem prawidłowym i nie naruszyło porządku prawnego.
W przedmiotowej zaś sprawie upomnienie zostało wystawione w dniu […] natomiast pełnomocnictwo (datowane na […]) doręczone do organu egzekucyjnego w dniu […], dlatego uznano, że strona działała bez pełnomocnictwa.
Na wydane przez Dyrektora Izby Skarbowej postanowienie z dnia […] skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, skargę złożył SS wnosząc o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia, a także poprzedzającego postanowienia Dyrektora Izby Celnej oraz obciążenie Dyrektora Izby Celnej kosztami postępowania.
W uzasadnieniu skargi strona skarżąca podnosi, że ten sam organ, który prowadził w sprawie postępowanie wymiarowe jest jednocześnie organem egzekucyjnym.
Doręczenie tytułu wykonawczego bezpośrednio stronie, z pominięciem pełnomocnika, jak to miało miejsce w rozpatrywanej sprawie, stanowi naruszenie art. 40§2 Kodeksu postępowania administracyjnego.
W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie podnosząc te same argumenty, które powołał w zaskarżonym postanowieniu.
Wskazał jednak, że pełnomocnictwo udzielone J C datowane na […] było dostarczone do organu egzekucyjnego […].
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.
Sądy administracyjne dokonują kontroli legalności działań administracji publicznej zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 30.08.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz 1270 ze zm.; dalej p.p.s.a.) poprzez orzekanie w sprawach skarg na akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.
Na podstawie art.134 p.p.s.a. w postępowaniu sądowo – administracyjnym obowiązuje zasada oficjalności. Zgodnie z jej treścią sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną. Zobowiązany jest natomiast do wzięcia z urzędu pod uwagę wszelkich naruszeń prawa, w tym także tych nie podnoszonych w skardze, które to związane są z materią zaskarżonych decyzji. Granice rozpoznania skargi przez Sąd są z jednej strony wyznaczone przez kryterium legalności działań organów podatkowych w zaskarżonej sprawie, a z drugiej przez zakaz pogarszania sytuacji prawnej skarżącego ( zakaz reformationis in peius ).
Z art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a. wynika, że, aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny, konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia przepisów prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, albo też do naruszenia przepisów prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania albo stwierdzenia nieważności decyzji.
Biorąc powyższe kryteria pod uwagę Sąd rozpoznając niniejszą sprawę dopatrzył się naruszenia przepisów prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy oraz przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, skutkujących taką wadliwością zaskarżonego postanowienia, która wymagała ich wyeliminowania z obrotu prawnego na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit.a) i c) p.p.s.a.
W rozpatrywanej sprawie przedmiotem postępowania pozostaje ocena zasadności zarzutów wniesionych przez SS na postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Dyrektora Izby Celnej na podstawie własnego tytułu wykonawczego obejmującego należności celne za […] w kwocie należności głównej […] + należne odsetki za zwłokę
W piśmie z dnia […] skarżący reprezentowany przez pełnomocnika wniesienie zarzutów uzasadnił tym, że postępowanie egzekucyjne było prowadzone z pominięciem ustanowionego w sprawie pełnomocnika, skutkującego błędnym doręczeniem upomnienia i tytułu wykonawczego zobowiązanemu zamiast pełnomocnikowi. Jako podstawę wniesienia zarzutów skarżący podał art. 33 pkt 6 i 7 ustawy z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ( j.t. Dz. U. z 2005r. Nr 229, poz. 1954 z późn.zm.; dalej powoływana jako u.p.e.a.).
Również organy administracyjne żądania skarżącego rozpatrywały w świetle przesłanek określonych w tych przepisach, ponieważ Dyrektor Izby Celnej w wydanym postanowieniu z dnia […] w sprawie zgłoszonych zarzutów, jako podstawę prawną wskazał art. 33 pkt 6 i 7 u.p.e.a. Natomiast Dyrektor Izby Skarbowej utrzymując postanowienie organu podatkowego I instancji w mocy nie powołał innej podstawy prawnej rozpatrzenia zarzutów.
Zgodnie z art. 33 u.p.e.a. podstawą zarzutu może być m.in. niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego (pkt6) i brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, o którym mowa w art. 15 § 1 (pkt7).
Zgodnie z art. 34 §1 u.p.e.a w zakresie będących przedmiotem niniejszej sprawy zarzutów wynikających z art. 33 pkt. 6 i 7 organ egzekucyjny nie jest związany stanowiskiem wierzyciela. Zatem organ egzekucyjny i następnie organ odwoławczy powinni rozpatrzyć zarzuty merytorycznie.
Natomiast Dyrektor Izby Skarbowej, w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, powołał się na stanowisko wierzyciela, który uznał za nieuzasadniony zarzut w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej na podstawie tytułu wykonawczego z dnia […]. W szczególności organ odwoławczy powtórzył stanowisko wierzyciela, iż w sprawie uznano, że strona działała bez pełnomocnictwa, ponieważ upomnienie zostało wystawione w dniu […], natomiast pełnomocnictwo zostało doręczone do organu egzekucyjnego w dniu […]( str. […] zaskarżonego postanowienia).
W aktach rozpatrywanej sprawy znajduje się natomiast pełnomocnictwo, którego zobowiązany udzielił JC również do reprezentowania skarżącego przed organami egzekucyjnymi (k. […] akt administracyjnych),a które wpłynęło do Izby Celnej w dniu ([…]), a nie jak wskazał to w odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w dniu […].
Z akt sprawy wynika , że upomnienie zostało wystawione w dniu […] i doręczone zobowiązanemu w dniu […]( k.[…] akt administracyjnych). Natomiast odpis tytułu wykonawczego z dnia […]nr […] wraz z zawiadomieniem o zajęciu wierzytelności zostały doręczone zobowiązanemu […].
Poza znajdującym się w aktach sprawy pełnomocnictwem z dnia […] strona skarżąca nie przedstawiła żadnego innego dowodu świadczącego o posiadaniu przez nią pełnomocnictwa, a jedynie powołuje się na okoliczność, że pełnomocnik został ustanowiony już na etapie odwołania od decyzji wymiarowej.
Zatem przyjąć należy, że pełnomocnictwo w rozpatrywanej sprawie zostało doręczone organowi egzekucyjnemu w dniu […] tj. po dniu doręczenia upomnienia i przed doręczeniem tytułu wykonawczego.
W związku z powyższym w rozpatrywanej sprawie zastrzeżenie organów egzekucyjnych winno wzbudzić doręczenie odpisu tytułu wykonawczego z dnia […]nr […] zobowiązanemu, skoro w dniu jego doręczenia Dyrektorowi Izby Celnej znany był fakt umocowania pełnomocnika, które nastąpiło już po doręczeniu upomnienia.
W tym miejscu wskazać należy, że w orzecznictwie reprezentowany jest pogląd, iż rola pełnomocnika ustanowionego przez zobowiązanego w postępowaniu egzekucyjnym nie ogranicza się wyłącznie do wnoszenia w jego imieniu środków zaskarżenia. Pełnomocnik powinien być również adresatem pism kierowanych przez organ egzekucyjny do zobowiązanego w tym zarówno tytułów wykonawczych jaki i odpisów zawiadomień o zastosowanych środkach egzekucyjnych (por.wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. sygn. akt III SA/Wa 3922/06) oraz 5 września 2006 r. (sygn. akt III SA/Wa 1678/06) i z dnia 27 października 2005 r. (sygn. akt III SA/Wa 1797/05), jak również wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lipca 2004 r. (sygn. akt FSK 296/04) i z dnia 30 czerwca 2006 r. (sygn. akt I FSK 1021/05).
W ocenie Sądu, czynnościom tym nie można przypisywać charakteru czynności wymagających osobistego działania zobowiązanego. Odmienna interpretacja narusza art. 32 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2000r. Nr 98, poz.1071 ze zm.; powoływana dalej jako k.p.a.), zgodnie z którym strona działa w sprawie przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Przepis ten ma odpowiednie zastosowanie w postępowaniu egzekucyjnym zgodnie z art. 18 u.p.e.a.
Wyrażając powyższy pogląd o możliwości reprezentacji strony przez pełnomocnika również w zakresie doręczenia wskazanych dokumentów, Sąd reprezentuje stanowisko, że o fakcie ustanowienia pełnomocnika, organ musi być zawiadomiony w danej, konkretnej sprawie. Stosując w postępowaniu egzekucyjnym przepisy k.p.a. nie znajduje bowiem ograniczenia zasada wynikająca z art. 33 § 2 i 3 k.p.a., iż pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu a w przypadku udzielenia go na piśmie pełnomocnik ma obowiązek dołączyć do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Pełnomocnik ma zatem obowiązek powiadomić organ o swoim działaniu w konkretnej sprawie, a organ nie ma obowiązku domniemywać jego działania. Dopiero od momentu zawiadomienia organu administracji we wskazany powyżej sposób, organ ten ma wynikający z art. 40 § 2 k.p.a. obowiązek doręczania pełnomocnikowi pism kierowanych do strony. Art. 40 § 2 k.p.a. stanowi bowiem, że jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi.
Stwierdzić jednak należy, że w postępowaniu egzekucyjnym nie jest wystarczające złożenie pełnomocnictwa do akt toczącej się wcześniej sprawy dotyczącej wymiaru zobowiązania, w której doszło do ustalenia egzekwowanych obowiązków, nawet jeśli swoim zakresem obejmuje ono występowanie w postępowaniu egzekucyjnym. Sprawa egzekucyjna jest odrębną sprawą, wobec czego nie można domniemywać kontynuacji istniejącego pełnomocnictwa. Ustanowienie pełnomocnika jest prawem, a nie obowiązkiem strony, z którego to prawa może ona, ale nie musi skorzystać. Trzeba mieć także na uwadze okoliczność, że w takiej sytuacji zgłoszenie się pełnomocnika do udziału w postępowaniu egzekucyjnym rzadko kiedy wyprzedzało będzie doręczenie zobowiązanemu odpisów tytułów wykonawczych, czy ( jak w rozpatrywanej sprawie) zawiadomienia o zastosowanym środku egzekucyjnym wraz z odpisem tego tytułu. Niemniej jeżeli jednak po wydaniu decyzji ostatecznej zobowiązanemu zostanie doręczone upomnienie a następnie w związku z otrzymaniem upomnienia zobowiązany ustanowi pełnomocnika do reprezentowania w postępowaniu egzekucyjnym i pełnomocnictwo to zostanie przedłożone wierzycielowi, który, jak w niniejszej sprawie, jest jednocześnie organ egzekucyjnym, to nie można uznać, że takie pełnomocnictwo nie wywołuje żadnych skutków.
Przyjęcie odmiennego poglądu, że dopiero doręczenie tytułu wykonawczego, jako moment wszczęcia egzekucji daje możliwość przedłożenia pełnomocnictwa wymagałoby od organu egzekucyjnego w rozpatrywanej sprawie wezwania pełnomocnika do przedłożenia kolejnego pełnomocnictwa już po złożeniu przez tego pełnomocnika zarzutu. Natomiast w aktach rozpatrywanej sprawy znajduje się jedynie pełnomocnictwo z dnia […]. Z powyższego wynika, że organy administracji uznały, że pełnomocnik w sprawie działa od dnia […], kiedy to pełnomocnictwo zostało przedłożone.
Nie można natomiast uznać, jak to uczynił organ odwoławczy, że organ egzekucyjny pozostawał w rozpatrywanej sprawie związany stanowiskiem wierzyciela.
Skoro organ egzekucyjny uznał, że wniesione w sprawie zarzuty należy rozpatrywać w kategoriach zarzutów o których mowa w art. 33 pkt6 i 7 u.p.e.a., to zgodnie z art. 34§1 u.p.e.a. nie mógł się czuć tymi zarzutami związany. W konsekwencji stanowiskiem wierzyciela nie pozostawał związany również organ odwoławczy. Ponadto w sytuacji, kiedy występuje tożsamość podmiotowa wierzyciela i organu egzekucyjnego, jak w niniejszej sprawie, to postępowanie i postanowienia z art. 34 § 1 u.p.e.a. należało uznać za bezprzedmiotowe.
Przyjęcie zatem, że w kwestii prawidłowości doręczenia tytułu wykonawczego organ egzekucyjny pozostaje związany stanowiskiem wierzyciela stanowi naruszenie art. 34§1 u.p.e.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Będące następstwem takiego stanowiska przyjęcie, że w rozpatrywanej sprawie tytuł wykonawczy prawidłowo doręczono zobowiązanemu zamiast pełnomocnikowi stanowi naruszenie art. 40§2 k.p.a. w związku z art. 18 u.p.e.a. i art. 33 pkt6 u.p.e.a.
Nie można natomiast podzielić zarzutu strony skarżącej, że fakt posiadania pełnomocnika na etapie postępowania wymiarowego powoduje konieczność doręczenia upomnienia również temu pełnomocnikowi, a nie bezpośrednio zobowiązanemu. Przedłożone na etapie postępowania wymiarowego pełnomocnictwo może umocować pełnomocnika do działania jedynie do czasu wydania decyzji ostatecznej. Stąd też wezwanie to winno być adresowane bezpośrednio do zobowiązanego, a nie do pełnomocnika. Wobec czego nie można było uwzględnić w sprawie zarzutu, o którym mowa w art. 33 pkt7 u.p.e.a.
Ponownie rozpatrując zażalenie organ odwoławczy powinien ocenić zarzut nieprawidłowego doręczenia tytułu wykonawczego w świetle wyżej zaprezentowanej wykładni art. 40§2 k.p.a. w związku z art. 18 u.p.e.a.
Z tych też względów , wobec naruszenia przez organy podatkowe przepisów postępowania , mogących mieć wpływ na wynik sprawy należało orzec jak w pkt1 sentencji wyroku na podstawie art.145 §1 pkt1 lit.a i c) p.p.s.a.
O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a.
O wstrzymaniu wykonania zaskarżonej decyzji do czasu uprawomocnienia wyroku należało orzec na podstawie art. 152 p.p.s.a.
/-/ R.Wiatrowski /-/J. Małecki /-/ E. Brychcy