Sygnatura:
6119 Inne o symbolu podstawowym 611
Hasła tematyczne:
Podatkowe postępowanie
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2007-12-21
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie
Treść wyniku:
Uchylono postanowienie I i II instancji
Sędziowie:
Anna Kwiatek /przewodniczący/
Jerzy Drwal /sprawozdawca/
Krystyna Czajecka-Szpringer
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Anna Kwiatek, Sędziowie WSA Krystyna Czajecka-Szpringer,, Asesor WSA Jerzy Drwal (spr.), Protokolant Stażysta Kamil Rutkowski, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 5 lutego 2008 r. sprawy ze skargi M. P. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia […] nr […] w przedmiocie odmowy umożliwienia zapoznania się z dokumentami znajdującymi się w aktach sprawy I. uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia […], nr […]; II. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej na rzecz M. P. kwotę […] tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Uzasadnienie: Zaskarżonym postanowieniem z dnia […] Nr […], wydanym na podstawie art. 233 § 1 pkt 1 w związku z art. 239 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa, Dyrektor Izby Skarbowej – po rozpoznaniu zażalenia M. P. – utrzymał w mocy własne postanowienie z dnia […] Nr […] o odmowie umożliwienia stronie zapoznania się z włączonymi do akt postępowania podatkowego materiałami dowodowymi zgromadzonymi w toku postępowania karnego o sygn. […] przeprowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w P.
W uzasadnieniu Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że w toku postępowania odwoławczego od decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w L. z dnia […], określającej M. P. zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2004 r. uzyskał dodatkowy materiał dowodowy zgromadzony w trakcie postępowania karnego i wydanym w dniu 27 lipca 2007 r. postanowieniem włączył ten materiał do akt postępowania podatkowego ( odwoławczego ) oraz rozpoznał złożony dniu 1 sierpnia 2007 r. przez pełnomocnika wniosek strony o sporządzenie i wydanie kopii w/w dokumentów. Powyższy wniosek należało załatwić odmownie ze względu na treść art. 179 § 1 Ordynacji podatkowej oraz stanowisko Prokuratury, która w piśmie z dnia 21 września 2007 r. jednoznacznie ograniczyła jawność materiałów pochodzących z akt postępowania karnego. W tych okolicznościach postanowieniem z dnia […] Nr […] odmówiono stronie zapoznania się z tymi materiałami, jak również odmówiono wydania kopii w/w dokumentów ze względu na interes publiczny.
Odnosząc się do zarzutów sformułowanych w zażaleniu na powyższe postanowienie, Dyrektor Izby Skarbowej wyjaśnił, że zgodnie z art. 179 § 1 Ordynacji podatkowej, przepisów zawartych w art. 178 ( dotyczących udostępnienia akt ) nie stosuje się do znajdujących się w aktach sprawy dokumentów objętych ochroną tajemnicy państwowej, a także do innych dokumentów, które organ podatkowy wyłączy z akt sprawy ze względu na interes publiczny i stwierdził, że dobro postępowania karnego stanowi niewątpliwie konkretyzację interesu publicznego. Skoro będące przedmiotem sporu dokumenty zawierają informacje, których ujawnienie przed sporządzeniem aktu oskarżenia może przyczynić się do zagrożenia prawidłowego przebiegu postępowania karnego, jak i do naruszenia dobra osób trzecich niebędących stroną postępowania karnego i podatkowego, to nie można zgodzić się z zarzutami, że skarżone postanowienie narusza prawo.
Dyrektor Izby Skarbowej zaznaczył, że stosownie do art. 179 § 1 Ordynacji podatkowej możliwe jest wyłączenie z akt sprawy dokumentów ze względu na interes publiczny. Dlatego nie można zgodzić się z zarzutami i wnioskami strony skarżącej, że odmowa dostępu do dokumentów znajdujących się w aktach sprawy ma charakter nadzwyczajny i sam fakt prowadzenia postępowania karnego dotyczącego podatnika nigdy nie może stanowić wystarczającej przesłanki do odmowy dostępu do dokumentów ze względu na dobro publiczne jakim jest dobro postępowania karnego. Nie można również podzielić prezentowanej w tym zakresie argumentacji, zakładającej, że w takiej sytuacji wszelkie dokumenty pochodzące z akt prokuratorskich, które mogą być dowodami w sprawie na mocy art. 181 Ordynacji podatkowej, musiałyby być wyłączone z akt sprawy, jak i formułowanego wniosku, że skarżone postanowienie nie konkretyzuje i nie wyjaśnia pojęcia interes publiczny oraz zbyt ogólnikowo odwołuje się do takich wartości jak – sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy publicznej
W tym stanie rzeczy – zdaniem organu – istniały podstawy do ograniczenia stronie jej uprawnień procesowych w postaci możliwości wglądu do zgromadzonych w postępowaniu karnym dokumentów i sporządzania ich kopii .
Odmienne rozstrzygnięcie narażałoby organ podatkowy ( pracowników tego organu ) na odpowiedzialność karną
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie M. P. zarzuciła naruszenie przepisów postępowania , to jest art. 179 § 1 i art. 178 § 1 Ordynacji podatkowej, poprzez odmowę umożliwienia zapoznania się z dokumentami włączonymi do akt postępowania odwoławczego, a także odmowę wydania kopii dokumentów ze względu na interes publiczny, podczas gdy tak rozumianego interesu publicznego w sprawie nie wykazano.
W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wnosił o jej oddalenie i dodatkowo argumentował, że przepis art. 266 § 2 Kodeksu karnego zabrania pod groźbą kary ujawniania osobie nieuprawnionej informacji stanowiącej tajemnicę służbową lub informacji uzyskanej w związku z wykonywaniem czynności służbowych, a której ujawnienie może narazić na szkodę prawnie chroniony interes, przypominając równocześnie, że zgodnie z art. 156 § 5 Kodeksu postępowania karnego, w toku postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzanie odpisów i kserokopii oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kserokopie tylko za zgodą prowadzącego postępowanie przygotowawcze.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Tytułem wstępu należy przypomnieć, że kryterium sądowej kontroli zaskarżonego postanowienia wyznacza dyspozycja zawarta w art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. ) – zwanej dalej p.p.s.a.
Wyniki tej kontroli wskazują, że skarga jest zasadna, bowiem zaskarżone postanowienie zostało wydane z naruszeniem prawa.
Zasadą jest, że w każdym stadium postępowania organ podatkowy obowiązany jest udostępnić stronie akta sprawy. Korzystając z tego prawa, strona może przeglądać te akta oraz sporządzać z nich notatki, kopie lub odpisy ( art. 178 § 1 Ordynacji podatkowej ). Może też żądać uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów ( art. 178 § 3 Ordynacji podatkowej ). Akta sprawy są udostępniane w lokalu organu podatkowego i w obecności pracownika tego organu ( art. 178 § 2 Ordynacji podatkowej ).
Prawo wglądu do akt sprawy doznaje ograniczeń – stosownie do art. 179 § 1 Ordynacji podatkowej – w odniesieniu do dokumentów objętych ochroną tajemnicy państwowej, a także innych dokumentów wyłączonych przez organ z akt sprawy ze względu na interes publiczny. Wynika to wprost z treści w/w przepisu .
Należy wyjaśnić, że pojęcie tajemnicy państwowej określa art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (j. t. Dz. U .z 2005 r. Nr 196, poz.1631 ze zm. ). Jest nią informacja określona w wykazie rodzajów informacji, której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej dotyczących porządku publicznego, obronności, bezpieczeństwa, stosunków międzynarodowych lub gospodarczych państwa. Informacje niejawne objęte tą kategorią oznacza się klauzulą " ściśle tajne" i "tajne" ( art. 23 ust. 1 cyt. ustawy ).
Określenie " interes publiczny", użyte w art. 179 § 1 Ordynacji podatkowej należy łączyć z tajemnicą służbową, zdefiniowaną w art. 2 pkt 2 ustawy o ochronie informacji niejawnych. Tajemnicą służbową jest informacja niejawna nie będąca tajemnicą państwową, uzyskana w związku z czynnościami służbowymi albo wykonywaniem prac zleconych, której nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lub prawnie chroniony interes obywateli albo jednostki organizacyjnej. W myśl art. 23 ust. 2 ustawy o ochronie informacji niejawnych, informacje niejawne zaklasyfikowane jako stanowiące tajemnicę służbową oznacza się klauzulą:
1) "poufne" – w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie powodowałoby szkodę dla interesów państwa, interesu publicznego lub prawnie chronionego interesu obywateli;
2) "zastrzeżone" – w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować szkodę dla prawnie chronionych interesów obywateli albo jednostki organizacyjnej.
Niewątpliwe Dyrektor Izby Skarbowej ma rację, że informacje wynikające z dokumentów zgromadzonych trakcie postępowania karnego podlegają ochronie. Bezspornym jest, że dokumenty te zostały włączone do akt postępowania podatkowego. Nie zostały jednak wyłączone z akt tego postępowania. Kierując się dyspozycją art. 179 § 1 Ordynacji podatkowej, organ mógł je wyłączyć z akt sprawy ze względu na interes publiczny. Skoro tego nie zrobił, to przedwczesnym – w świetle art. 179 § 2 Ordynacji podatkowej – było pozbawienie strony prawa wglądu do tych dokumentów. Powoływany przepis stanowi, że odmowa umożliwienia stronie zapoznania się z dokumentami, o których mowa w § 1, sporządzania z nich notatek, kopii i odpisów, uwierzytelniania odpisów i kopii lub wydania uwierzytelnionych odpisów następuje w drodze postanowienia. Przepis ten oznacza, że organ podatkowy może odmówić udostępnienia tych akt ( tych dokumentów ), które zawierają tajemnicę służbową, jeśli dokumenty te zostaną wcześniej przez organ wyłączone z akt sprawy. W tym zakresie niezbędne jest formalne rozstrzygnięcie organu w formie postanowienia. Nie wystarcza umieszczenie ich w kopercie, mającej wyodrębniać je od pozostałych dokumentów figurujących w aktach sprawy. Poza tym spornych dokumentów nie oznaczono klauzulą przewidzianą w art. 23 ust. 2 ustawy o ochronie informacji niejawnych.
Skoro nie wyłączono spornych dokumentów z akt sprawy stosownie do regulacji zawartej w art. 179 § 1 Ordynacji podatkowej, to brak było podstaw do wydania zaskarżonego postanowienia, jak i poprzedzającego go postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej z dnia […], gdyż nie został spełniony warunek uprawniający ten organ do odmowy umożliwienia stronie zapoznania się z tymi dokumentami.
W świetle powyższych rozważań oba postanowienia wydano z naruszeniem art. 179 § 1 Ordynacji podatkowej, mającym istotny wpływ na wynik sprawy.
Z tych też względów i na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ p.p.s.a. podlegały one uchyleniu. Orzeczenie w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania uzasadniał przepis art. 200 p.p.s.a.
Uzasadnienie wyroku