Sygnatura:
6116 Podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata skarbowa oraz inne podatki i opłaty
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Sygn. powiązane: III SA/Po 177/09
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2009-10-26
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżone postanowienie
Sędziowie:
Ludmiła Jajkiewicz /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia del. WSA: Ludmiła Jajkiewicz po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Wydziale II Izby Finansowej zażalenia L. T. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 24 czerwca 2009 r., sygn. akt . III SA/Po 177/09 w przedmiocie prawa pomocy w sprawie ze skargi L. T. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w P. z dnia 29 grudnia 2008 r. nr […] w przedmiocie określenia zobowiązania podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych postanawia: uchylić postanowienie.
Uzasadnienie: Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, sygn. akt III SA/Po 177/09, odmówił przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.
W uzasadnieniu Sąd podał, że z treści wniosku wynika, iż małżonkowie K. i L. T. prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, nie posiadają nieruchomości, majątku ruchomego ani oszczędności, a ich majątek został zajęty przez komornika. Gospodarstwo domowe jest utrzymywane z emerytury męża w wysokości 1.444,00 zł, z czego do dyspozycji (po potrąceniach komornika) pozostaje kwota 839,00 zł. Prowadzona przez K. T. działalność gospodarcza w 2008 r., według dodatkowego oświadczenia, nie przyniosła dochodu, a cały posiadany majątek został sprzedany w dniu 16 kwietnia 2009 r. za kwotę około 360.000,00 zł. Natomiast dochód uzyskany w latach 2006 i 2007 wyniósł odpowiednio kwotę: 11.612,29 zł, 10.775,79 zł. Ponadto Sąd podał, iż K. T., mimo wezwania referendarza sądowego, nie udokumentowała szczegółowo dochodów i kosztów związanych z działalnością gospodarczą.
Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2009 r. referendarz sądowy odmówił przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyniku rozpoznania sprzeciwu uznał, iż nie wykazano, że zachodzą przesłanki warunkujące skorzystanie z wyjątkowej instytucji procesowej, jaką stanowi przyznanie prawa pomocy.
W ocenie Sądu K. T. nie przedstawiając szczegółowych okoliczności dotyczących prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, pomimo wyraźnego wezwania jej do dokonania czynności w tym zakresie, a także powołując się w sposób ogólny na trudną sytuację materialną, nie wykazała w wystarczającym stopniu przesłanek uzasadniających przyznanie pomocy.
Poza tym bez znaczenia, zdaniem Sądu, pozostaje także fakt udzielenia prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów, w dwóch innych toczących się sprawach.
W zażaleniu z dnia 6 lipca 2009 r. L. T. (dalej: skarżący) wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia i zwolnienie go od kosztów sądowych.
W uzasadnieniu podniósł, iż w sposób dostateczny została wykazana przesłanka braku możliwości uiszczania kosztów sądowych, która notabene została uznane za wystarczającą w sprawach o sygn. akt I SA/PO 1602/08 i I SA/Po 21/09).
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie skarżącego zasługuje na uwzględnienie.
W myśl art. 245 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. – dalej: p.p.s.a.) prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym (§ 1). Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 2). Natomiast prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 3).
Z kolei zgodnie art. 246 § 1 powołanej ustawy przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:
1) w zakresie całkowitym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;
2) w zakresie częściowym – gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Przywołane powyżej przepisy stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a. Zatem rzeczą wnioskodawcy jest wykazanie, iż jego sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia przyznanie prawa pomocy.
W niniejszej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu bezzasadnie uznał, że skarżący nie spełnia ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Ze zgromadzonego materiału w sprawie można bowiem wywnioskować, że uzyskiwany przez skarżącego i jego żonę dochód pozwala jedynie na zaspokojenie bieżących potrzeb rodziny i to w stopniu niezbędnym. Zbyt dużą wagę Sąd pierwszej instancji w swoich rozważaniach przywiązuje bowiem do braku udzielenia przez K. T. szczegółowych informacji na temat dochodowości działalności gospodarczej w 2008 r., skoro wskazała ona, że cały majątek sprzedano w 2009 r. za kwotę 360.000,00 zł., co nie jest też kwestionowane. Poza tym wskazała ona, iż nie posiada jakiegokolwiek majątku rzeczowego czy w gotówce, który nie byłby zajęty przez komornika, co również nie jest kwestionowane.
Dodatkowo należy przypomnieć, iż ocena wniosku o przyznacie prawa pomocy powinna uwzględniać sytuację materialną wnioskodawcy na dzień jego rozpoznania i powinna mieć charakter obiektywny, a także nie pozbawiać strony prawa do sądu. Sąd rozpoznając wniosek powinien być także świadomy konsekwencji, jakie wypływają z wcześniejszych postępowań. Skoro bowiem wcześniej Sąd zwolnił z ponoszenia kosztów wpisu w dwóch innych sprawach, a w międzyczasie nie zaistniały nadzwyczajne okoliczności, a przynajmniej uzasadnienie zaskarżonego postanowienia na to nie wskazuje, to należy przypuszczać, że w dalszym ciągu zarówno skarżący jak i jego żona nie posiadają zdolności ponoszenia kosztów postępowania.
Podsumowując, należy stwierdzić, iż zażalenie skarżącego zasługuje na uwzględnienie.
Z tych względów Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 § 1, w związku z art. 197 § 1 i § 2 p.p.s.a., postanowił postanowienie uchylić.

Uzasadnienie wyroku