Sygnatura:
6037 Transport drogowy i przewozy
Hasła tematyczne:
Wymierzenie grzywny
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Celnej
Data:
2009-12-09
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżone decyzje I i II instancji
Sędziowie:
Elżbieta Makowska /sprawozdawca/Marzena IwankiewiczMirosława Włodarczak-Siuda /przewodniczący/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Mirosława Włodarczak-Siuda, Sędziowie Sędzia WSA Marzena Iwankiewicz,, Sędzia NSA Elżbieta Makowska (spr.), Protokolant Joanna Białas-Gołąb, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 17 lutego 2010r. sprawy ze skargi B. D. na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia […] r. nr […] w przedmiocie kary pieniężnej za wykonywanie przewozu na potrzeby własne bez wymaganego zaświadczenia I uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Urzędu Celnego z dnia […] r. Nr […], II stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

Uzasadnienie wyroku

Naczelnik Urzędu Celnego, decyzją z dnia […] r. Nr […], wydaną na podstawie art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007r. Nr 125, poz. 874 z późn.zm.), nałożył na B. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą "M." karę pieniężną w wysokości […]zł za wykonanie przewozu na potrzeby własne z naruszeniem obowiązku wyposażenia kierowcy w odpowiednie dokumenty.Z uzasadnienia decyzji wynika, że w dniu […]r. na drodze lokalnej w miejscowości […]funkcjonariusze z Grupy Mobilnej Wydziału Zwalczania Przestępczości dokonali kontroli samochodu ciężarowego marki […] o numerze rejestracyjnym […]. W trakcie kontroli, kierowca pojazdu R. S., wykonujący przewóz w imieniu i na rzecz B. D. prowadzącego działalność w ramach firmy "M.", nie posiadał zaświadczenia na przewozy drogowe na potrzeby własne.Na powyższą okoliczność funkcjonariusz celny sporządził protokół kontroli nr […]z dnia […]r.Postanowieniem z dnia […]r. Naczelnik Urzędu Celnego wszczął wobec B. D. postępowanie w sprawie naruszenia przepisów ustawy o transporcie drogowym.Pismem z dnia […]r. Starosta Powiatowy poinformował Naczelnika Urzędu Celnego, że B. D. posiada zaświadczenie na wykonywanie przewozów drogowych na potrzeby własne wydane dnia […]r. do zaświadczenia zgłoszono pojazd marki […], nr rejestracyjny […].W dniu […]r. strona przesłała organowi I instancji kserokopię wypisu wyżej wymienionego zaświadczenia wystawionego przez Starostwo Powiatowe nr […].Organ I instancji wyjaśnił dalej podstawę prawną decyzji akcentując między innymi, że podczas przewozu drogowego wykonywanego na potrzeby własne kontrolowany jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu, oprócz odpowiednich dokumentów wymaganych przy takim przewozie także wypis z zaświadczenia na przewozy drogowe na potrzeby własne. Przedsiębiorca jest odpowiedzialny za wyposażenie kierowcy w wymagane dokumenty.Według organu I instancji B. D. nie zadbał przed rozpoczęciem przejazdu, aby kierowca posiadał wszelkie wymagane dokumenty i tym samym przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za brak posiadania przez kierowcę stosownego wypisu z zaświadczenia.W tej sytuacji Naczelnik Urzędu Celnego wymierzył B. D. karę grzywny w kwocie […]zł, obliczoną na podstawie art. 92 ust. 1 i 4 ustawy o transporcie drogowym.Od powyższej decyzji B. D. złożył odwołanie wnosząc o uchylenie decyzji Naczelnika Urzędu Celnego z dnia […]r.Odwołujący się wskazał w uzasadnieniu, że kierowca R. S. otrzymał komplet dokumentów, niezbędnych do kierowania pojazdem typu […]tj. dowód rejestracyjny, polisę ubezpieczeniową, zaświadczenie na przewozy drogowe na potrzeby własne. Kierowca posiadał także dokumenty potwierdzające jego kompetencje do prowadzenia pojazdu (prawo jazdy, zaświadczenie lekarskie, badanie psychotechniczne). B. D. wyjaśnił ponadto, że R. S. jest nowym pracownikiem w Firmie "M.", pracuje od dnia […]roku. W dniu kontroli – […]roku pracownik nie okazał dokumentu zaświadczenia na przewozy drogowe na potrzeby własne, ponieważ ze zdenerwowania nie potrafił znaleźć niniejszego dokumentu w kabinie samochodu (była to jego pierwsza kontrola).Odwołujący prosi o uwzględnienie faktu, że okazał się wymaganym dokumentem – zaświadczeniem na przewozy drogowe na potrzeby własne nr […] wydane w dniu […]r.Decyzją z dnia […]r. nr […] Dyrektor Izby Celnej utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Naczelnika Urzędu Celnego.W uzasadnieniu organ II instancji wskazał, że analiza treści art. 4 pkt 4 lit a-d, art. 33 ust. 1 ustawy o transporcie drogowym oraz zgromadzony w przedmiotowej sprawie materiał dowodowy prowadzą do stwierdzenia, że w dniu […]r. B. D. prowadzący działalność pod nazwą "M.", posiadał zaświadczenie nr […] na przewozy drogowe na potrzeby własne i w dniu […]r. wykonywał przewóz drogowy na potrzeby własne. Kierowca pojazdu R. S. był w tym czasie pracownikiem B. D., kierował pojazdem należącym do B. D. i przewoził rzeczy będące własnością B. D.Organ odwoławczy wskazał ponadto że, stosownie do art. 87 ust. 3 ustawy o transporcie drogowym, to na przedsiębiorcy ciąży obowiązek wyposażenia kierowcy pojazdu w wymagane dokumenty, a zatem, nawet w przypadku stwierdzenia nieuiszczenia opłaty za przejazd z powodu nierzetelności kierowcy pojazdu, odpowiedzialność za to ponosi przedsiębiorca. W związku z powyższym, na podstawie z art. 92 ust. 1 i 4 powołanej ustawy w związku z Lp. 1.7. załącznika do tej ustawy, Dyrektor Izby Celnej uznał, że zasadnym było nałożenie przez organ celny I instancji na stronę kary w kwocie […]zł, za wykonywanie przewozu na potrzeby własne z naruszeniem obowiązku wyposażenia kierowców w odpowiednie dokumenty.Dyrektor Izby Celnej odnosząc się do argumentów B. D. zawartych w odwołaniu wskazał, że odpowiedzialność wynikająca z art. 92 ust. 1 ustawy o transporcie drogowym, obejmuje zarówno odpowiedzialność za jego własne działania i zaniechania, jak i za działania i zaniechania osób, z pomocą których wykonuje zobowiązanie, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Sprawą przedsiębiorcy jest zawarcie takich umów i wypracowanie takich rozwiązań organizacyjnych, które będą dyscyplinować osoby wykonujące pracę na jego rzecz. Podmiot prowadzący działalność gospodarczą, a więc działalność w celach zarobkowych, zawodowo i we własnym imieniu, jako działalność profesjonalną, zobowiązany jest dołożyć maksimum staranności by była ona prowadzona zgodnie z przepisami prawa.Organ odwoławczy wskazał, że strona zobowiązana była do zadbania o to, aby kierowca posiadał, wymagany prawem, wypis z zaświadczenia na wykonywanie przewozów na potrzeby własne i wbrew ocenie odwołującego ponosi on odpowiedzialność za nieprzedstawienie przez kierowcę w trakcie kontroli wypisu z zaświadczenia na wykonywanie przewozów na potrzeby własne.B. D. w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie wskazał, że nie zgadza się z decyzją wydaną przez Dyrektora Izby Celnej.W uzasadnieniu skarżący podniósł, że w toczącej się sprawie od dnia […]r. do dnia dzisiejszego zostało napisane […] pism, które według skarżącego w całości wyjaśniły i potwierdziły, że kierowca posiadał zaświadczenie na przewozy drogowe na potrzeby własne. Według skarżącego sześćdziesięcioletni kierowca podczas kontroli może być zdenerwowany.Dyrektor Izby Celnej w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:Zgodnie z przepisem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią nie inaczej. Sąd administracyjny bada zatem zgodność zaskarżonych decyzji lub postanowień z przepisami prawa materialnego i przepisami postępowania, według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie ich wydania, nie bada natomiast celowości, czy też słuszności zaskarżonego aktu.Zgodnie natomiast z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwanej dalej – p.p.s.a., sąd administracyjny rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Oznacza to, że między innymi Sąd ma obowiązek uwzględnić wszystkie stwierdzone istotne naruszenia prawa, którymi dotknięty jest zaskarżony akt nawet, jeśli nie były podnoszone w skardze.W niniejszej sprawie zaistniała taka właśnie konieczność wyjścia na podstawie art. 134 § 1 p.p.s.a. poza granice skargi, ponieważ z przyczyn dostrzeżonych przez Sąd przede wszystkim z urzędu należało wyeliminować zaskarżoną decyzję z obrotu prawnego.W niniejszej sprawie bezsporne jest, że skarżący jest przedsiębiorcą wykonującym transport na potrzeby własne w rozumieniu art. 4 pkt 4 lit. a-d ustawy o transporcie drogowym.Poza sporem jest również to, że w dniu […]r. podczas kontroli samochodu ciężarowego marki […]nr rejestracyjny […] kierowanego przez zatrudnionego przez skarżącego kierowcę R. S., kierowca ten nie wykazał do kontroli wypisu z zaświadczenia na wykonywanie przewozów na potrzeby własne.Skarżący nie kwestionuje ani tego faktu, ani też swego prawnego obowiązku wyposażenia kierowcy w dokumenty w postaci wypisu z zaświadczenia na wykonywanie przewozów na potrzeby własne.Zarówno jednak z materiałów postępowania administracyjnego, jak i z treści skargi wynika, że skarżący nie godzi się z nałożeniem nań kary pieniężnej, ponieważ uważa, że swój obowiązek wypełnił.Należy zatem wyjaśnić, że ustawa o transporcie drogowym, w przypadku nieokazania przez kierującego kontrolerowi zaświadczenia przewiduje niezależnie od siebie odpowiedzialność zarówno przedsiębiorcy (art. 92a ust. 3), jaki i kierowcy (art. 92a ust. 1) z tym, że odpowiedzialność przedsiębiorcy kształtuje się za zasadzie administracyjnej, czyli za delikt prawa administracyjnego, zaś kierowca odpowiada za wykroczenie. Z tej przyczyny dla zastosowania w stosunku do przedsiębiorcy sankcji administracyjnej w postaci kary pieniężnej nie zachodzi potrzeba ustalenia jego winy, bowiem odpowiedzialność administracyjna wiąże się z samym zaistnieniem faktu, za który przewidziana jest administracyjna sankcja. Niezależność odpowiedzialności administracyjnoprawnej od zawinienia podmiotu odpowiedzialnego nie oznacza jednak, że odpowiedzialność ta zawsze jest bezwarunkowa.Ustawodawca w ustawie o transporcie drogowym przewidział, dwa różne przypadki uwolnienia od odpowiedzialności. Są to sytuacje wskazane w art. 92a ust. 4 ustawy, oraz w art. 93 ust. 7.Przepis art. 92a ust. 4 odnosi się do postępowania administracyjnego wobec przedsiębiorcy lub podmiotu, o którym mowa w art. 3 ust. 2 pkt 3. Postępowania administracyjnego nie wszczyna się, jeżeli okoliczności sprawy i dowody jednoznacznie wskazują, że podmiot wykonujący przewóz nie miał wpływu na powstanie naruszenia, zaś art. 93 ust. 7 przewiduje, że nie nakłada się na wykonującego przewozy drogowe kary pieniężnej, jeżeli stwierdzone zostanie, że naruszenie przepisów nastąpiło wskutek zdarzeń lub okoliczności, których podmiot wykonujący przewozy nie mógł przewidzieć. W takiej sytuacji, właściwy ze względu na miejsce przeprowadzanej kontroli organ wydaje decyzję o umorzeniu postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej.Przepisy te skonstruowane są w sposób zbliżony do znanych prawu karnemu kontratypów czynu zabronionego.Ratio legis art. 92a ust. 4 ustawy o transporcie drogowym prowadzi do ograniczenia odpowiedzialności przedsiębiorcy poprzez wykluczenie ze stanów faktycznych ją wywołujących takich sytuacji, które aczkolwiek obiektywnie stanowią naruszenie, jednakże z uwagi na to, że podmiot wykonujący przewóz nie miał wpływu na powstanie naruszenia nie może ponosić za nie odpowiedzialności. Jest to zasada zmierzająca do zracjonalizowania odpowiedzialności za delikt administracyjny, a zatem postępowanie wyjaśniające organu, w przypadku zaistnienia okoliczności mogących wpływać na potrzebę uwzględnienia art. 92a ust. 4 ustawy o transporcie drogowym, powinno zmierzać do zebrania materiału dowodowego dla wyczerpującego ustalenia, również w tym kierunku, stanu faktycznego sprawy.Przypomnieć trzeba, że kierowca do protokołu z dnia […]r. jako podejrzany o popełnienie wykroczenia wyjaśnił, że dokumentu nie okazał w trakcie kontroli, ponieważ nie mógł go znaleźć w samochodzie.W toku postępowania administracyjnego, zwłaszcza na etapie postępowania odwoławczego skarżący wykazał, że dokonał zgłoszenia i stosowne zaświadczenie posiadał, a poza tym przedłożył umowę zawartą z kierowcą, z której wynika, że został on zatrudniony na […] etatu i pracował w zakładzie kilkanaście dni.Nadto skarżący przedłożył oświadczenie kierowcy z dnia […]r. stwierdzające, jakie dokumenty otrzymał od pracodawcy w momencie podjęcia zatrudnienia.Wśród tych dokumentów wymienione jest zaświadczenie "na wykonywanie przewozów na potrzeby własne" (poz. […]).Organ odwoławczy wiarygodności tych dokumentów nie podważył, a uchylając się od ich oceny pozbawił się możliwości rozważenia, czy i jakie znaczenie dowody te mogą mieć dla ukształtowania odpowiedzialności skarżącego w kontekście przesłanek z art. 92a ust. 4 ustawy o transporcie drogowym.W tej sytuacji, gdy kierowca nie został przesłuchany w sprawie administracyjnej skarżącego i nie rozpytano go na okoliczność na jakich faktach oparł przekonanie, że przedmiotowe zaświadczenie znajduje się w pojeździe oraz jakie dokumenty otrzymał od skarżącego, a także gdy nie okazano mu "poświadczenia odbioru dokumentów", na którym widnieje podpis "S." (k. […] akt administracyjnych), to – zdaniem Sądu – zaskarżone orzeczenie zapadło co najmniej przedwcześnie. Sprawa nie została bowiem należycie zbadana i wyjaśniona, co stanowi naruszenie art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 oraz art. 107 § 3 i art. 138 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.Dlatego należało na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit c ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylić zaskarżoną decyzję oraz poprzedzająca ją decyzję organu I instancji. Orzeczenie o wstrzymaniu wykonania zaskarżonej decyzji do czasu uprawomocnienia wyroku oparte zostało o przepis art. 152 wyżej wymienionej ustawy.