Sygnatura:
6131 Opłaty za korzystanie ze środowiska
Hasła tematyczne:
Ochrona środowiska
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2009-03-02
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono skargę kasacyjną
Sędziowie:
Alicja Plucińska-Filipowicz /przewodniczący/Joanna Runge – Lissowska /sprawozdawca/Wiesław Kisiel

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Alicja Plucińska-Filipowicz Sędziowie Sędzia NSA Wiesław Kisiel Sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska ( spr. ) Protokolant Kamil Buliński po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2010 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej […] S. A. w Ł. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 4 grudnia 2008 r. sygn. akt II SA/Gl 808/08 w sprawie ze skargi […] S. A. w Ł. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia […] czerwca 2008 r. nr […] w przedmiocie odmowy rozłożenia na raty płatności zaległości z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie wyroku

Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2008 r. sygn. akt II SA/Gl 808/08, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę […] S.A. w Ł.G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia […] czerwca 2008 r. nr […], którą uchylona została decyzja Marszałka Województwa Śląskiego z dnia […] stycznia 2008 r. nr […]. Decyzją tą Marszałek odmówił rozłożenia na raty zaległości z tytułu opłat za wprowadzanie substancji zanieczyszczających do powietrza za rok 2002.W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny wyjaśnił:Pismem z dnia […] maja 2004 r. Huta […] wystąpiła do Marszałka Województwa Śląskiego o rozłożenie na 24 raty zaległości z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska za 2002 r., zaś organ ten dwukrotnie ([…] sierpnia 2004 r. i […] maja 2006 r.) odmówił zadośćuczynienia temu wnioskowi, po raz kolejny identycznie rozstrzygając wniosek wskazaną na wstępie decyzją z […] stycznia 2008 r. Uchylając tę decyzję Marszałka, decyzją z dnia […] czerwca 2008 r., Samorządowe Kolegium Odwoławcze stwierdziło, że doszło do przedawnienia opłat za pierwsze trzy kwartały 2002 r., natomiast nie uległo przedawnieniu zobowiązanie dotyczące IV kwartału 2002 r. Od 1 stycznia 2003 r. został znowelizowany art. 70 § 3 Ordynacji podatkowej, której przepisy mają zastosowanie w sprawie i stanowi on, że upadłość przerywa bieg przedawnienia ([…] stycznia 2007 r. została ogłoszona upadłość Huty z możliwością zawarcia układu). Zdaniem Kolegium organ I instancji nie ocenił wpływu upadłości Huty na prowadzone postępowanie, a przede wszystkim nie powiadomił nadzorcy sądowego o postępowaniu. Huta […] wniosła skargę na uzasadnienie decyzji Kolegium, bowiem błędnie uznano, że zobowiązanie dotyczące opłat za IV kw. 2002 r. nie przedawniło się. Zdaniem Huty konieczna jest weryfikacja dokonanej przez sąd wykładni art. 70 Ordynacji podatkowej w związku z art. 543 i 544 Prawa upadłościowego i naprawczego, a także skutków wynikających z art. 20 ustawy z dnia 12 września 2002 r. nowelizującej Ordynację podatkową, której nadano nowe brzmienie § 3 art. 70. Huta podniosła też, że Kolegium nie ustosunkowało się do zarzutu, iż sprawa powinna podlegać rozpoznaniu na podstawie Prawa upadłościowego i naprawczego wobec ogłoszenia upadłości Huty.Przechodząc do rozważań, Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził:Na wstępie należy odnieść się do kwestii kręgu osób mających uczestniczyć w postępowaniu, mając na względzie fakt ustanowienia nadzorcy sądowego dla Huty. Masę upadłości stanowią aktywa upadłego, jak wynika z analizy art. 61 Prawa upadłościowego i naprawczego, zaś niniejsze postępowanie dotyczy pasywów Huty, zatem nie dotyczy masy upadłości, tym samy udział nadzorcy nie jest konieczny, w tym więc względzie Marszałek nie dopuścił się uchybienia procesowego.Nieuzasadniony jest zarzut skargi, że sprawa winna zostać rozstrzygnięta z uwzględnieniem Prawa upadłościowego, a to ze względu na ustawowy zakaz spełniania świadczeń wynikających ze zobowiązań objętych układem. W sprawie nie chodzi o spełnienie świadczeń, lecz o dopuszczalność zapłaty należności w ratach.Kontrolując zaskarżoną decyzję pod kątem zachowania uprawnień organu wynikających z art. 138 § 2 k.p.a. – decyzja organu pierwszej instancji została uchylona, a sprawa przekazana mu do ponownego rozpoznania – należy uznać, że nie ma podstaw do jej uchylenia.Artykuł 59 § 1 pkt 9 Ordynacji podatkowej stanowi, że zobowiązanie podatkowe wygasa wskutek przedawnienia, co oznacza, że prowadzone postępowanie w przedmiocie rozłożenia na raty zaległości podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe. Prawidłowy jest wniosek co do przedawnienia zaległości za trzy kwartały 2002 r., bowiem w 2002 r. Prawo ochrony środowiska w art. 285 ust. 2 przewidywało, że opłatę wnosi się do końca miesiąca następującego po upływie każdego kwartału, zatem termin płatności upływał – 30 kwietnia, 31 lipca, 31 października 2002 r. oraz 31 stycznia 2003 r. Stosując przepisy Ordynacji podatkowej, na mocy art. 281 ww. ustawy, do niezapłaconych opłat należy stwierdzić, że termin przedawnienia, liczony – zgodnie z art. 70 § 1 Ordynacji – rozpoczął bieg od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności. Oznacza to, że za pierwsze trzy kwartały 2002 r. upływ okresu przedawnienia kończył się w 2007 r., natomiast za IV kwartał w 2008 r. W dacie orzekania przez organy obu instancji termin przedawnienia opłat za trzy kwartały 2002 r. już upłynął, zaś za IV kwartał jeszcze nie, zatem niezależnie od kwestii przerwy biegu terminu przedawnienia uznać należy, że opłata za IV kwartał 2002 r. mogła być przedmiotem postępowania mającego na celu rozłożenie jej na raty jako nieprzedawniona. Z tych względów rozstrzygnięcie Kolegium jest prawidłowe.Natomiast rację ma Huta zarzucając, że Kolegium wadliwie oceniło skutki wynikające dla opłat za IV kwartał 2002 r. ze zmiany Ordynacji podatkowej, tj. art. 70 § 3, wobec niezastosowania reguły zawartej w art. 20 § 2 ustawy nowelizującej. Przepis ten nakazuje stosowanie starych zasad, jeśli określały one korzystniejsze zasady przedawnienia do zobowiązań powstałych przed dniem wejścia w życie noweli, tj. 1 stycznia 2003 r. Obowiązek Huty ponoszenia opłat powstał w 2002 r., a tylko termin płatności za IV kwartał upłynął 31 stycznia 2003 r. po zmianie przepisu.Należy też podzielić argumenty Huty co do dopuszczalności kwalifikowania upadłości z możliwością zawarcia układu jako upadłości w rozumieniu art. 70 § 3 Ordynacji podatkowej. Do jego interpretacji powinny mieć zastosowanie art. 543 i 544 Prawa upadłościowego i naprawczego, które wykluczają zastosowanie art. 70 § 3 Ordynacji do podmiotów, w stosunki do których ogłoszono upadłość z możliwością układu.Jednak te wadliwości stanowiska organu nie miały wpływy na rozstrzygnięcie sprawy.Reprezentowana przez radcę prawnego, […] S.A. wniosła skargę kasacyjną od tego wyroku, domagając się jego uchylenia w całości i przekazania sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania, zarzucając:1) naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów:naruszenie przepisów materialnoprawnych zawartych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) – dalej O.p., a w szczególności art. 70 tejże ustawy w związku z art. 1 i 20 ustawy z dnia 12 września 2002 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1387) o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa poprzez uznanie, iż zobowiązanie Huty […] S.A. z tytułu opłat środowiskowych za IV kwartał 2002 r. nie uległo przedawnieniu,2) naruszeniu przepisów postępowania sądowego, gdy uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności:proceduralnych – przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ p.p.s.a. przez nieuwzględnienie skargi na uzasadnienie decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia […] czerwca 2008 r. w przedmiocie odmowy rozłożenia na raty płatności zaległości z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska za 2002 r., pomimo stwierdzenia przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku z dnia 4 grudnia 2008 r. wadliwości stanowiska zajętego przez organ odwoławczy – Samorządowe Kolegium Odwoławcze w uzasadnieniu jego decyzji z dnia […] czerwca 2008 r., których to uchybień Wojewódzki Sąd Administracyjny nie uznał za stanowiące wystarczającą podstawę do uwzględniania skargi,proceduralnych – przepisu art. 141 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, poprzez niewyjaśnienie w rozważaniach zaskarżonego wyroku przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w sposób adekwatny, wyczerpujący i logiczny dlaczego nie stwierdził naruszenia przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w uzasadnieniu jego decyzji z dnia […] czerwca 2008 r. przepisów prawa w stopniu, który mógłby mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia, co za tym idzie brak umotywowania dokonanej w rozstrzygnięciu oceny.Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:Ze skargi kasacyjnej wynika, że została ona w istocie wniesiona z tego względu, iż skarżąca Huta chciałaby mieć jasne stanowisko co do kwestii przedawnienia opłat za korzystanie ze środowiska w 2002 r. Z tego względu zarzuca wyrokowi Wojewódzkiego Sąd Administracyjnego w Gliwicach naruszenie zarówno prawa materialnego, jak i procesowego. Jednak z zarzutami skargi kasacyjnej nie można się zgodzić, bowiem rozstrzygnięcie Sądu, które znalazło wyraz w uzasadnieniu, nie narusza prawa.Przedmiotem zaskarżonych przez Hutę decyzji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego było rozłożenie na raty opłat za korzystanie ze środowiska, tj. wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza za 2002 r. W 2002 r. regulacja dotycząca uiszczenia opłat, zawarta w art. 285 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627), dalej "Prawo środowiskowe", stanowiła, że podmiot korzystający ze środowiska wnosi opłatę do końca miesiąca następującego po upływie każdego kwartału. Oznacza to, że ustalenie we własnym zakresie należnej opłaty i wniesienie jej na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego (art. 284 ust. 1) powinno nastąpić – za I kw. 2002 r. do 30 kwietnia 2002 r., za II kw. 2002 r. – do 31 lipca 2002 r., za III kw. 2002 r. – do 31 października 2002 r., za IV kw. do 31 stycznia 2003 r. Niewniesienie w tych terminach opłaty powoduje, że powstała zaległość tego zobowiązania. Z mocy art. 281 ust. 1 Prawa środowiskowego do ponoszenia opłat stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), dalej "Ordynacja", zatem przepisy dotyczące przedawnienia zobowiązań podatkowych. Stosownie do art. 70 § 1 Ordynacji zobowiązanie przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upływał termin płatności podatku. Bieg tego terminu, zgodnie z art. 70 § 3, w brzmieniu obowiązującym w 2002 r., był przerywany wskutek pierwszej czynności egzekucyjnej, o której podatnik został powiadomiony. Z zestawienia tych przepisów wynika, iż opłaty za korzystanie ze środowiska w 2002 r., które nie zostały wniesione w terminach wynikających z art. 285 ust. 2 Prawa środowiskowego ulegały przedawnieniu w ciągu 5 lat liczonych od końca roku, w którym upływał termin płatności, zatem za I, II i III kwartał 2002 r. w 2007 r., bowiem ich termin płatności przypadł w 2002 r., zaś za IV kwartał 2002 r. w 2008 r., bowiem termin tej opłaty upływał w 2003 r. Oczywiście pod warunkiem, że bieg terminu przedawnienia nie został przerwany z przyczyny wskazanej w art. 70 § 3 Ordynacji. Z akt sprawy wynika, że żadne czynności egzekucyjne, o których mowa w art. 70 § 3 Ordynacji, w brzmieniu obowiązującym w 2002 r., nie nastąpiły. Natomiast z dniem 1 stycznia 2003 r. weszła w życie ustawa z dnia 12 września 2002 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 169, poz. 1387), dalej "ustawa nowelizująca". Ustawa ta wprowadziła zmianę w art. 70 § 3 Ordynacji, nadając mu brzmienie "bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości". W dacie wystąpienia Huty z wnioskiem o rozłożenie zaległych opłat na raty taki przypadek, tj. ogłoszenie upadłości nie miał miejsca. Termin przedawnienia biegł zatem nie będąc przerwany.Upadłość Huty nastąpiła na mocy postanowienia z 19 stycznia 2007 r. i wystąpił problem przerwania biegu przedawnienia w związku z nowym brzmieniem art. 70 § 3 Ordynacji. Jednak wyjaśnienia tej kwestii należy dokonać uwzględniając przepisy przejściowe ustawy nowelizującej, a to jej art. 20.Artykuł 20 § 1 stanowił, że do przedawnienie zobowiązań powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej stosuje się przepisy ustawy zmienionej, tj. Ordynacji w brzmieniu nowelizowanym, z zastrzeżeniem § 2. Ten z kolei przewidywał, że jeżeli dotychczasowe przepisy określają korzystniejsze dla podatnika, płatnika lub inkasenta zasady i terminy przedawnienia zobowiązań stosuje się przepisy obowiązujące przed dniem wejścia w życie noweli. Rozpatrując zatem kwestię przedawnienia zobowiązań, uregulowaną w art. 70 Ordynacji nie można tego uczynić bez art. 20 ustawy zmieniającej. Zastosowanie art. 70 § 3 Ordynacji musiało się zatem odbyć z uwzględnieniem regulacji art. 20 ustawy nowelizującej.Zobowiązanie Huty z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska w 2002 r. powstało w roku korzystania, tj. wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza – zatem w 2002 r. Opłaty bowiem ponosi się za korzystanie ze środowiska w chwili tego korzystania. Wobec tego do przedawnienia tego zobowiązania z mocy art. 20 § 2 ustawy nowelizującej będzie się stosować przepisy nowe, ale tylko o ile dotychczasowe nie będą korzystniejsze.W dacie wejścia w życie ustawy nowelizującej Huta zalegała już z opłatami za trzy pierwsze kwartały 2002 r., zatem rozpoczął już bieg termin ich przedawnienia. Do dnia złożenia wniosku o rozłożenie na raty, co miało miejsce w maju 2004 r., bieg ten nie był przerwany żadnym zdarzeniem, które przewidywały przepisy stare, tj. obowiązujące przez 1 stycznia 2003 r., ani nowe, tj. w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą. Dopiero w 2007 r., w trakcie toczącego się postępowania o rozłożenie na raty, ogłoszona została upadłość Huty, a wobec tego powinno dojść do rozwiązań, o których mowa w art. 20 ustawy nowelizującej. Paragraf 2 tego artykułu nakazuje bowiem wybranie tych przepisów, które są korzystniejsze dla strony. W sytuacji, w której znalazła się Huta, wyżej opisanej, bez wątpliwości korzystniejsze były dotychczasowe rozwiązania art. 70 § 3 Ordynacji, tj. sprzed noweli, która weszła w życie 1 stycznia 2003 r. Rozstrzygnięcie zatem wniosku powinno było uwzględnić ten stan.Podkreślić należy jeszcze jedną kwestię, mającą istotne znaczenie. W związku z tym, że z mocy art. 20 § 2 ustawy nowelizującej do zaległych opłat Huty ma zastosowanie art. 70 § 3 Ordynacji w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2003 r. to przepisy dotyczące upadłości, tj. ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) nie będą miały w tym zakresie w ogóle zastosowania.W takim stanie rzeczy należy uznać, że Wojewódzki Sąd Administracyjny zasadnie oddalił skargę Huty, podzielając pogląd Samorządowego Kolegium Odwoławczego co do przedawnienia opłat za trzy kwartały 2002 r., a nakazując w ponownym postępowaniu zastosować art. 20 § 2 ustawy nowelizującej Ordynację podatkową. Natomiast co do wykładni art. 70 § 3 Ordynacji w związku z art. 543 i 544 Prawa upadłościowego, należy zgodzić się z Sądem, jakkolwiek rozważania te Sąd poczynił z tego tylko względu, że zarzut w tej kwestii został w skardze podniesiony. Należy zatem stwierdzić, iż to rozważanie marginalne, bez konieczności odnoszenia się przez organ do tej kwestii w ponownym postępowaniu.Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że w dacie orzekania tak przez organy, jak i Wojewódzki Sąd Administracyjny zaległe opłaty za korzystanie ze środowiska w 2002 r., które powinny być wniesione przez Hutę:za I, II i III kwartał – uległy przedawnieniu z dniem 31 grudnia 2007 r.za IV kwartał 2002 r. – nie były przedawnione, bowiem miało to nastąpić 31 grudnia 2008 r.Sprawa z wniosku o rozłożenie na raty, wobec rozstrzygnięć organów i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wróci do Marszałka Województwa, który wydając decyzję weźmie pod uwagę, że nastąpiło przedawnienie opłat nie tylko za trzy kwartały 2002 r., ale także i to, że opłaty za IV kwartał 2008 r. uległy już również przedawnieniu.Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji, na podstawie art. 184 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).