Sygnatura:
6191 Żołnierze zawodowi
Hasła tematyczne:
Żołnierze zawodowi
Skarżony organ:
Minister Obrony Narodowej
Data:
2009-03-23
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy
Treść wyniku:
Uchylono decyzję I i II instancji
Sędziowie:
Anna Klotz /przewodniczący/Małgorzata WłodarskaWiesław Czerwiński /sprawozdawca/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: sędzia WSA Anna Klotz Sędziowie: sędzia NSA Wiesław Czerwiński (spr.) sędzia WSA Małgorzata Włodarska Protokolant: Krzysztof Cisewski po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 13 maja 2009 r. sprawy ze skargi W. O. na decyzję Dowódcy […] Okręgu Wojskowego w […] z dnia […] r. nr […] w przedmiocie odsetek od sum uposażeń i innych należności wypłaconych po przywróceniu do zawodowej służby wojskowej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję nr […] Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w […] z dnia […] r. 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.

Uzasadnienie wyroku

Decyzją z dnia […] r. nr […] Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w […], działając na podstawie art. 8 ust. 1, art. 72 ust. 2, art. 74 ust. 1, art. 75 i art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2008 r., Nr 141, poz. 892) orzekł o przyznaniu W. O. odsetek ustawowych w kwocie 1.298.74 zł z tytułu zwłoki w wypłacie uposażenia i innych należności pieniężnych od 1 listopada 2003 r. do 20 czerwca 2006 r. Uzasadniając podjęte rozstrzygnięcie orzekający organ wskazał, że na skutek wypowiedzenia stosunku służbowego dokonanego przez Dowódcę […] Okręgu Wojskowego w […], W. O. został zwolniony z zawodowej służby wojskowej w dniu 31 maja 2003 r. w związku z czym Wojewódzki Sztab Wojskowy w […] wypłacił mu: odprawę, jednorazowe odszkodowania za 5 miesięcy skróconego okresu wypowiedzenia, ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w łącznej kwocie 24.621,41 zł. Ponadto wskazano, że Wojskowe Biuro Emerytalne w […] wypłaciło odwołującemu się uposażenie za okres od dnia 1 czerwca 2003 r. do dnia 31 maja 2004 r. (27.527,04 zł) oraz emeryturę wojskową za okres od dnia 1 czerwca 2004 r. do dnia 30 czerwca 2006 r. (39.372,55 zł), podnosząc, iż suma świadczeń otrzymanych z tytułu zwolnienia ze służby wojskowej w 2003 r. wyniosła w okresie od dnia 31 maja 2003 r. do dnia 30 czerwca 2006 r. kwotę 96.455,48 zł. Następnie organ zwrócił uwagę, że Dowódca Wojsk […] w […] stwierdził nieważność decyzji Nr […] z dnia […] r. wydanej przez Dowódcę […] Okręgu Wojskowego w przedmiocie wypowiedzenia W. O. stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej i na tej podstawie Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w […] rozpoczął od 1 lipca 2006 r. bieżącą wypłatę uposażenia w związku z przystąpieniem w dniu 12 czerwca 2006 r. do wykonywania obowiązków służbowych w Wojskowej Komendzie Uzupełnień w […], a nadto w dniu 20 czerwca 2006 r. wyrównał mu uposażenie i inne należności pieniężne za okres od 1 czerwca 2003 r. do 30 czerwca 2006 r. w łącznej kwocie 100.477,04 zł. Nadto, W. O. otrzymał kwotę 6.138,00 zł tytułem równoważnika mundurowego za lata 2004, 2005 i 2006. W konsekwencji orzekający organ stwierdził, że Wojewódzki Sztab Wojskowy w […] pozostawał w zwłoce z wypłatą wnioskodawcy uposażenia i innych należności pieniężnych, a wnioskodawca w okresie pozostawania poza służbą dysponował pieniędzmi resortu obrony narodowej nienależnie pobranymi w związku z czym naliczono odsetki od różnicy pomiędzy sumą świadczeń wypłaconych ze zwłoką, a sumą świadczeń nienależnie pobranych, tj. od kwoty 4.021,56 zł. Jako początkowy termin wymagalności w/w należności organ I instancji wskazał dzień 1 listopada 2003 r., uzasadniając to w ten sposób, że w 2003 r. stronie wypłacono kwotę 9.175,68 zł tytułem odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia stosunku służbowego (od dnia 1 czerwca 2003 r. do dnia 31 października 2003 r.), podkreślając przy tym, że jednorazowe odszkodowanie stanowi uposażenie przysługujące w okresie wypowiedzenia, a jedynie wypłacone jednorazowo w formie odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia. Poza tym organ I instancji wskazał, że świadczenia za lata 2003 – 2004 inne niż uposażenie uległy przedawnieniu.W odwołaniu od powyższej decyzji W. O. wniósł o jej zmianę w części dotyczącej odsetek za zwłokę w wypłacie uposażenia i przyznanie mu kwoty pieniężnej w wysokości 17.056 zł tytułem odsetek ustawowych od zaległych i wypłaconych w zwłoce uposażeń. Odwołujący zarzuci wydanie zaskarżonej decyzji z naruszeniem przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 75 ust. 3 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.Dowódca […] Okręgu Wojskowego w […] po rozpatrzeniu odwołania, decyzją z dnia […] r. nr […] utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Zdaniem organu odwoławczego, przywołującego unormowanie zawarte w art. 451 § 1, 2 i 3 K.c., w przedmiotowej sprawie dłużnik (organ I instancji) dokonując wypłaty zaległego uposażenia wskazał jakie świadczenie spełnia, co wynika wprost z polecenia przelewu kwoty 45.851,72 zł z dnia 20 czerwca 2006 r., stosując tym samym zasadę wyrażoną w art. 451 § 1 K.c. Organ zwrócił również uwagę na treść art. 481 § 1 K.c., zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, zaś w przedmiotowej sprawie organ I instancji pozostawał w opóźnieniu w zapłacie tylko do dnia 20 czerwca 2006 r., tj. do dnia zapłaty zaległych należności. W ocenie organu, tylko do tego dnia mogą być naliczane odsetki, natomiast początkowy dzień naliczania odsetek to dzień 1 listopada 2003 r., gdyż wypłacone jednorazowe odszkodowanie za 5 miesięcy okresu wypowiedzenia stanowi uposażenie odwołującego się w okresie wypowiedzenia, a jedynie wypłacone jednorazowo w formie odszkodowania za cały okres skróconego okresu wypowiedzenia.W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy W. O. i wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, ewentualnie o stwierdzenie ich nieważności, zarzucając ich wydanie z naruszeniem przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 75 ust. 3 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych w związku z art. 156 § 1 pkt. 2 Kpa, polegającą na uznaniu, iż wskutek stwierdzenia nieważności decyzji o wypowiedzeniu stosunku służbowego nie doszło po stronie skarżącego do przywrócenia stanu poprzedniego, w którym miał on w okresie od dnia 1 marca 2003 r. do dnia 30 czerwca 2006 r. prawo do wypłaty uposażenia w terminie do 10 – tego każdego miesiąca, a tym samym wypłacenie uposażeń po dacie 30 czerwca 2006 r. w formie skumulowanej odbyło się z zawinionym opóźnieniem organów wojskowych (a więc ze zwłoką). Ponadto, zdaniem skarżącego, stanowisko organów obu instancji budzi poważne wątpliwości także z tego tytułu, iż wypłacając uposażenie za sporny okres po terminie jego wymagalności, organ miał wiedzę i świadomość konkretnego długu i wiedzę o tym, iż wypłaca należności po terminie, a zatem uznał roszczenie o zapłatę odsetek.W odpowiedzi na skargę Dowódca […] Okręgu Wojskowego wniósł o jej oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację.Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy zważył, co następuje:Skarga jest zasadna, albowiem rozstrzygnięcie w przedmiocie przyznania odsetek ustawowych w kwocie 1.298.74 zł z tytułu zwłoki w wypłacie uposażenia i innych należności pieniężnych od 1 listopada 2003 r. do 20 czerwca 2006 r., nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach prawa.Zasady otrzymywania uposażenia i innych należności pieniężnych przez żołnierzy zawodowych określone zostały w ustawie z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 179, poz. 1750 ze zm.), w przepisach art. 71 – 104 (Rozdział 5 ustawy). Zgodnie z art. 71 ust. 1 oraz art. 76 ust. 1 i 4 cyt. ustawy żołnierze zawodowi otrzymują uposażenie i inne należności pieniężne określone w ustawie, przy czym prawo do uposażenia żołnierza powstaje z dniem rozpoczęcia pełnienia przez niego zawodowej służby wojskowej, a wygasa z ostatnim dniem miesiąca, w którym został zwolniony z zawodowej służby wojskowej, zaginął lub zmarł. Wypłaty uposażenia dokonuje jednostka wojskowa, na której zaopatrzeniu finansowym żołnierz pozostaje (art. 74), a organami właściwymi w tych w sprawach są dowódcy jednostek wojskowych (art. 104).Rozpoznając niniejszą sprawę należy mieć na uwadze, że Dowódca Wojsk […] stwierdził nieważność decyzji Nr […] z dnia […] r. wydanej przez Dowódcę […] Okręgu Wojskowego w przedmiocie wypowiedzenia W. O. stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej, a nie orzekł o jej uchyleniu.Stwierdzając nieważność decyzji organ wskazuje na ciężką wadliwość decyzji obarczając ją z mocy prawa od dnia wydania, to jest ze skutkiem ex tunc. Decyzja dotknięta wadliwością, o której mowa w art. 156 § 1 kpa korzysta z domniemania prawidłowości i ma moc obowiązującą, dopóki nie zostanie usunięta z obrotu prawnego przez stwierdzenie jej nieważności. Stwierdzenie, to mające charakter deklaratoryjny, posiada moc wsteczną – eliminuje skutki prawne wadliwej decyzji, tak jakby w ogóle nie została podjęta. Decyzja o stwierdzeniu nieważności uchyla zatem skutki prawne, jakie powstały od dnia doręczenia nieważnej decyzji, a organ nadzoru wydający decyzję o stwierdzeniu nieważności jedynie potwierdza ten fakt swoim rozstrzygnięciem. Została zatem wykreowana nowa sytuacja prawna pozbawiająca wadliwą decyzję o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej zdolności wywoływania skutków prawnych ex tunc. Usunięcie tej decyzji z obrotu prawnego nie tylko przywróciło stan poprzedni, lecz również zniosło jej skutki prawne. W następstwie powyższego stosunek zawodowej służby wojskowej skarżącego został reaktywowany. W tej sytuacji została spełniona przesłanka wymagana do wypłaty zaległego uposażenia i innych należności wynikająca z art. 71 ust. 1 omawianej ustawy.Zatem stwierdzenie nieważności decyzji, której następstwem było ustanie stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej oznacza, że skarżący nie został skutecznie zwolniony, co jest równoznaczne z pełnieniem przez niego po 31 maja 2003 r. (data zwolnienia za służby) przez cały czas służby. Aktualne stało się tym samym prawo do uposażenia zasadniczego z dodatkami i pozostałymi należnościami przysługujące skarżącemu na dzień zwolnienia.Powyższe w ocenie Sądu prowadzi do wniosku, że uposażenie skarżącego oraz dodatki do niego były wymagalne w spornym okresie w poszczególnych miesiącach począwszy od czerwca 2003 r. (w dniach wynikających z art. 81 ustawy pragmatycznej).Data wymagalności świadczenia pieniężnego ma zasadnicze znaczenie dla ustalenia, czy nastąpiło opóźnienie w jego spełnieniu, a w konsekwencji, czy należne są odsetki z tytułu zwłoki w wypłacie. Odsetki mają charakter należności ubocznej, akcesoryjnej. Zasadne jest w tym miejscu przytoczenie fragmentu uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1992 r. nr III AZP 27/92, w którym stwierdza się, iż "odsetki za opóźnienie świadczenia pieniężnego mają charakter należności ubocznej, akcesoryjnej. Z tego wynika, że obowiązek płacenia odsetek nie może powstać bez obowiązku zapłaty sumy głównej, a gdy obowiązek ten już powstanie, to wówczas następstwem tego akcesoryjnego charakteru jest ścisłe powiązanie obowiązku płacenia odsetek z głównym obowiązkiem. Odsetki zawsze dzielą los tego obowiązku, jeśli coś innego nie wynika z umowy lub z przepisu ustawy. Jeżeli jednak należność już powstanie, odsetki uzyskują niezależny byt od długu głównego i mogą nawet istnieć po wygaśnięciu długu głównego, w razie jego zaspokojenia bez odsetek. Wówczas mogą być one dochodzone osobno przed sądem."Jeśli zatem zaległe uposażenie wraz z dodatkami wypłacono w efekcie bezskutecznej, wadliwej z winy organu, od momentu wydania, decyzji administracyjnej, to stosownie do art. 75 ust 3 ustawy pragmatycznej – skarżący winien otrzymać odsetki ustawowe za czas od czerwca 2003 r. liczone od momentów wymagalności poszczególnych należności, stosownie do art. 81 ustawy pragmatycznej.W kwestii sposobu naliczenia odsetek od różnicy pomiędzy sumą świadczeń wypłaconych ze zwłoką, a sumą świadczeń nienależnie pobranych, tj. od kwoty 4.021,56 zł zasadne jest zdaniem Sądu, odwołanie się do regulacji zawartej w art. 103 ustawy pragmatycznej. Stosownie do treści tego przepisu potrąceń z uposażenia żołnierza zawodowego dokonuje się w granicach i na zasadach określonych w przepisach o wynagrodzeniu za pracę, czyli w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.). Przepis art. 87 § 1 pkt 2 tego Kodeksu wymaga posiadania tytułu wykonawczego w celu potrącenia z wynagrodzenia sum egzekwowanych na pokrycie innych należności niż świadczenia alimentacyjne, o ile pracownik nie wyrazi pisemnej zgody na potrącenie (art. 91 § 1 Kodeksu pracy). Przepisy ustawy pragmatycznej nie dają podstawy, aby organy administracji wojskowej mogły dokonywać potrąceń z należnego żołnierzowi uposażenia w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego. Tym samym, skoro potrącenia dokonano bezprawnie, bo jak wynika z akt sprawy – nie dysponując zgodą skarżącego ani tytułem wykonawczym, zasadnie obecnie skarżący żąda wypłaty pełnej kwoty odsetek od wymagalnej wierzytelności.Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności należy stwierdzić, że przy rozstrzyganiu sprawy doszło do nieprawidłowej interpretacji przepisów prawnych mających tu zastosowanie, w związku z czym zaskarżone orzeczenie, jak i poprzedzające je orzeczenie organu l instancji zostały wydane z naruszeniem przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy.Wskazania do ponownego rozpatrzenia sprawy wynikają wprost z powyższych rozważań Sądu.Mając powyższe na względzie Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku. O wstrzymaniu wykonania decyzji orzeczono na podstawie art. 152 tej ustawy.