Sygnatura:
6115 Podatki od nieruchomości
Hasła tematyczne:
Podatkowe postępowanie
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2010-04-09
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję
Sędziowie:
Cezary Kosterna /sprawozdawca/Leszek KobylskiMarek Wroczyński /przewodniczący/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marek Wroczyński, Sędziowie Sędzia WSA Leszek Kobylski, Sędzia WSA Cezary Kosterna /sprawozdawca/, Protokolant Justyna Kapusta, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 czerwca 2010 r. sprawy ze skargi G.N. i J.N. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. z dnia […] lutego 2010 r. nr […] w przedmiocie uchylenia decyzji w sprawie podatku od nieruchomości za 2007r. po wznowieniu postępowania 1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta R. z dnia […] listopada 2009 r. nr […]; 2) stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości do chwili uprawomocnienia się niniejszego wyroku; 3) zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. na rzecz skarżących kwotę […] złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie wyroku

1. Prezydent Miasta R. działając jako organ pierwszej instancji decyzją nr […] z […] listopada 2009r. po wznowieniu postępowania uchylił swoją wcześniejszą decyzję w sprawie podatku od nieruchomości za 2007 r.i ustalił dla skarżących – J.N. i G.N. wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości na rok 2007 od nieruchomości przy ul. T. […] w R. o powierzchni […] metry kwadratowe wraz ze znajdującą się na tej nieruchomości budowlą w postaci torów kolejowych. Jako podstawę prawną tej decyzji wskazano przepisy art. 207, art. 240 § 1 pkt 5, art. 245 § 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r., Nr 8 poz. 60 ze zmianami, dalej: "Ordynacja podatkowa") , przepisy art. 1, art. 1 a, art. 2, art. 3, art. 4, art. 6 i art. 7 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 121 poz. 844 ze zmianami – dalej u.p.o.l.) i § 1 Uchwały Nr […] Rady Miejskiej w R. z dnia […] grudnia 2006 r. w sprawie określenia wysokości stawek w podatku od nieruchomości na 2007 r. Podstawą wznowienia postępowania było ustalenie w toku kontroli podatkowej błędnego zakwalifikowania przedmiotowej działki jako "pozostałych gruntów".2. Organ pierwszej instancji ustalił, że na przedmiotowej nieruchomości sklasyfikowanej w ewidencji gruntów jako tereny kolejowe (TK) znajdują się tory kolejowe stanowiące bocznicę kolejową wykorzystywaną dla potrzeb […] Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej "R." S.A., to jest do dostarczania opałudo tego przedsiębiorstwa. Organ uznał, że tory kolejowe nie spełniają wymogów określonych w art. 7 ust. 1 pkt 1 u.p.o.l., a tym samym nie mogą korzystaćze zwolnienia określonego w tym przepisie. Organ przyjął też, że okolicznośćiż na działce znajdują się tory kolejowe wykorzystywane do działalności gospodarczej przez R. nie powoduje, że obowiązek podatkowy ciąży na tej spółce jako posiadaczu samoistnym na podstawie art. 3 ust. 3u.p.o.l., lecz na właścicielu, to jest na skarżących. W tym zakresie organ powołał się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, zgodnie z którym przedsiębiorstwa przesyłowe nie są posiadaczami nieruchomości (ani ich części) w rozumieniu art. 336 k.c., lecz faktycznie korzystająz nich w zakresie odpowiadającym treści służebności, zaś status władającego służebnością nie jest tożsamy ze statusem posiadacza. Organ ustalił też,że przedmiotowe grunty nie są użytkowane przez skarżących. Dalej wskazano,że okoliczność tę potwierdza to, iż spółka R. wystąpiła do Sądu Rejonowego w R. w sprawie sygn. akt […] z wnioskiem o zasiedzenie służebności gruntowej na przedmiotowej nieruchomości, a nie o zasiedzenie samej nieruchomości.Przy takich ustaleniach faktycznych Prezydent Miasta R. ustalił wysokość zobowiązania podatkowego przyjmując stawkę […] zł za metr kwadratowy gruntu związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej i 2% od wartości budowli (torów kolejowych) w łącznej wysokości […] zł ([…] zł od […] m. kw gruntu i […] zł – 2% od budowli o wartości […] zł).3. Skarżący wnieśli odwołanie od decyzji pierwszoinstancyjnej. Zarzucili tej decyzji:• naruszenie art. 2 ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. w związku z art. 1a ust. 1 pkt 4 u.p.o.l. poprzez przyjęcie, że na przedmiotowej działce jest prowadzona przez skarżących działalność gospodarcza,• naruszenie art. 7 ust. 1 pkt 1 u.p.o.l. polegające na braku zastosowania zwolnienia od podatku od nieruchomości mimo wykorzystywania bocznicyna cele publiczne,• naruszenie art. 7 ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. polegające na braku zastosowania zwolnienia z podatku od nieruchomości w przypadku, gdy budowle wchodzące w skład infrastruktury kolejowej tworzą linie kolejowe o szerokości torów większej niż 1435 mm,• naruszenie art. 7, art. 77 § 1, art. 138 k.p.a. polegające na braku staranności organu I i II instancji w ustalaniu stanu faktycznego przed wydaniem decyzji.Uzasadniając zarzuty pełnomocnik skarżących podnosiła, że organy nie wykazały, by przedmiotowa nieruchomość była wykorzystywana przez skarżących w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarcząw rozumieniu działalności gospodarczej wynikającym z przepisów ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, a nawet wprost wskazały,że działka jest wykorzystywana przez spółkę R.. Ponadto w odwołaniu podnoszono, że z uwagi na społeczny charakter działalności spółki R., dowóz opału do tego przedsiębiorstwa stanowi o wykorzystywaniu torowiska na cele publiczne, co stanowić powinno przesłankę do zwolnienia tej nieruchomości z podatku. Skarżący zarzucili też, że organ nie ustosunkował się do żądań i twierdzeń stron, nie uwzględnił też interesu społecznego i słusznego interesu obywateli, aczkolwiek nie rozwinięto na czym to nieuwzględnienie interesu społecznego i interesu obywateli miałoby polegać. Wreszcie autorka odwołania przypomniała obowiązek przestrzegania przez organ zasad postępowania administracyjnego zawartych w art. 7 kpa, jak też obowiązków wynikających z przepisów art. 77 § 1 kpa, art. 80 kpa i art. 107 § 1 i 3 kpa.4. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w R. (dalej: SKO) w wyniku rozpoznania odwołania uchyliło decyzję Prezydenta Miasta R. i ustaliło wymiar podatku od nieruchomości w kwocie […] zł, to jest tylko od gruntu. Zdaniem tego organu budowle opodatkowane są podatkiem od nieruchomości u podmiotu, który amortyzuje budowle. Skoro więc budowla bocznicy kolejowej jest w ewidencji środków trwałych R. S.A., to spółka ta dokonuje odpisów amortyzacyjnych.SKO uznało, że zasadnie wznowiono postępowanie w sprawie. Organ drugiej instancji wskazał, że korzystanie przez R. S.A. z bocznicy kolejowej odpowiada treści służebności, nie jest posiadaniem samoistnym nieruchomościi nie powoduje, że obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości przechodzi na R. S.A.. SKO wywodziło też, że stosownie do treści art. 1 a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. grunty związane z prowadzoną działalnością gospodarczą to grunty będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, przy czym w przepisie tym nie chodzi o posiadaniew rozumieniu art. 336 k.c. ale o wszelkiego rodzaju władztwo ekonomiczne nad rzeczą, a przepis ten obejmuje też korzystanie z nieruchomości przez sąsiada bez wiedzy właściciela i bez jego zgody. Organ uznał też, że skoro przedmiotowy grunt jest zakwalifikowany jako tereny kolejowe "TK", to nie jest wyłączonyz opodatkowania na podstawie art. 2 ust. 2 u.p.o.l.5. Skarżący wnieśli skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji i decyzji ją poprzedzającej. W skardze tej zarzucili zaskarżonej decyzji:• naruszenie art. 2 ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. w związku z art. 1a ust. 1 pkt 4 u.p.o.l. poprzez przyjęcie, że na przedmiotowej działce jest prowadzona przez skarżących działalność gospodarcza i znajduje się w posiadaniu przedsiębiorcy, podczas gdy nie widnieje ona w ewidencji środków trwałych,• naruszenie art. 3 ust. 3 u.p.o.l. poprzez obciążenie skarżących podatkiemod nieruchomości od działki […], mimo że znajduje się ona w samoistnym posiadaniu spółki R. S.A.,• naruszenie art. 127 Ordynacji podatkowej polegające na braku ponownego rozpoznania sprawy w postępowaniu odwoławczym, a w szczególności braku zbadania, czy w niniejszej sprawie przedmiotowa nieruchomość jest faktycznie wykorzystywana w związku z prowadzona przez skarżących działalnością gospodarczą,• naruszenie art. 7, art. 77 § 1, art. 138 k.p.a. polegające na braku rzetelnościi staranności organu I i II instancji w ustalaniu stanu faktycznego przed wydaniem decyzji,• naruszenie art. 107 § 1 i § 3 k.p.a. polegające na braku uzasadnienia prawnego i faktycznego zaskarżonej decyzji.Powtórzona została w skardze argumentacja z odwołania dotycząca tego,że skarżący nie wykorzystują przedmiotowej nieruchomości do działalności gospodarczej. Wskazano na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnegow Gdańsku w sprawie I SA/Gd 994/07 z którego wynika według skarżących,że fakt bycia właścicielem czy użytkownikiem wieczystym określonego terenunie może świadczyć o jego wykorzystywaniu do prowadzenia działalności gospodarczej i uzyskiwania z tego tytułu określonych dochodów. Dalej skarżący wywodzą, że R. S.A. w postępowaniu przed Sądem Rejonowymw R. w sprawie sygn. akt […] twierdzi, że jest samoistnym posiadaczem przedmiotowej nieruchomości i fakt ten został w tym postępowaniu potwierdzony. Podnoszą też, że organy nie wyjaśniły w sposób jednoznacznyi wyczerpujący faktu samoistnego posiadania przedmiotowej działki przez R. S.A., co mogłoby czynić tę spółkę podatnikiem podatku od nieruchomości na podstawie art. 3 ust. 3 u.p.o.l.W dalszej części uzasadnienia skargi skarżący powołują się na naruszenie zasad postępowania zawartych w Kodeksie postępowania administracyjnegoi Ordynacji podatkowej przez brak ustosunkowania się do podniesionychw odwołaniu zarzutów i twierdzeń, oraz niepodjęcie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Zdaniem skarżących zgodnie z art. 138 k.p.a. organ odwoławczy powinien dokonać merytorycznej i prawnej oceny zaskarżonej decyzji, a nie ograniczać się tylko do kontroli decyzji organu I instancji.6. W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w R. wniosło o jej oddalenie. Organ wskazał, że zarzuty skargi nie wnoszą nowych okoliczności do sprawy i były przedmiotem rozpoznania organów obu instancji. Wymiar podatków nie został pozostawiony uznaniu organów, a tylko w sprawach uznaniowych rozważa się interes społeczny i słuszny interes obywateli jako przesłanki rozstrzygnięcia. Zarówno R. S.A. jak i skarżący są przedsiębiorcami, dlatego też działka nr […] znajduje się w posiadaniu przedsiębiorcy i winna być opodatkowana jak grunt związany z prowadzeniem działalności gospodarczej.Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:skarga jest uzasadniona, jednak tylko z niektórych przyczyn w niej wskazanych.7.1. Na wstępie należy zauważyć, że w sprawie nie mają zastosowania powoływane w odwołaniu i skardze przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, lecz przepisy Ordynacji podatkowej, co wynika z art. 3 § 1 pkt 2 k.p.a. i art. 2 § 1 Ordynacji podatkowej.7.2. Podstawowym naruszeniem przepisów postępowania, jakiego dopatrzył się Sąd kontrolując decyzje obu instancji, przesądzającym o ich uchyleniu, było naruszenie zawartej w art. 122 Ordynacji podatkowej zasady prawdy obiektywnej, to jest obowiązku podjęcia przez organy podatkowe wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i naruszenie związanego z tym, wynikającego z art. 187 Ordynacji podatkowej obowiązku zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego. Organy naruszyły te przepisy postępowania nie czyniąc dostatecznie wnikliwych ustaleń co do tego, kto – skarżący czy R. S.A. – był samoistnym posiadaczem przedmiotowej nieruchomości w okresie, którego dotyczy wymiar podatku. Z akt sprawy wynika, że istniały podstawy do tego, by uznać samoistne posiadanie torowiska (traktowanego jako budowli) przez R. S.A., czego efektem było nieobciążenie skarżących przez organ odwoławczy podatkiem od tej budowli. Również wzmiankowane tylko zarówno w decyzji jak i w skardze postępowanie przed sądem powszechnym dotyczy kwestii zasiedzenia bądź to całej nieruchomości, bądź to samej tylko służebności przejazdu przez te nieruchomość. Błędnie wskazuje przy tym organ odwoławczy, że to okoliczność kto amortyzuje budowle przesądza o tym, kto jest podatnikiem podatku od nieruchomości należnego od tej budowli. W ustawie brak jest takiej przesłanki ustawowej dotyczącej podmiotu zobowiązanego, kwestia amortyzacji dotyczy tylko wymiaru podatku od budowli. Przesłanki podmiotowe tego ciężaru podatkowego są określone w art. 3 u.p.o.l. i w sprawie przedmiotowej można rozważać tylko przesłankę określona w art. 3 ust 1 pkt 1 u.p.o.l. w odniesieniu do obowiązku skarżących jako właścicieli lub przesłankę wymienioną w art. 3 ust. 3 u.p.o.l. w odniesieniu do R. S.A. jako posiadacza samoistnego.W decyzjach organów obu instancji brak jest rozważań co do tego, czy i jakie przesłanki istnieją do tego, by R. S.A. uznać za posiadacza samoistnego budowli w postaci torowiska, a jednocześnie za posiadacza gruntu uznać skarżących. Brak też w aktach materiału dowodowego, na podstawie którego można by przeprowadzić taką analizę. Nie wiadomo nawet, jaką część działki […] zajmuje torowisko. Wielkość tej działki może wskazywać, że torowisko praktycznie może zajmować całą działkę, albo znaczną jej część. Jeśli torowisko zajmuje znaczną część działki, to powstaje pytanie jaki jest zakres posiadania, władztwa skarżących nad tą nieruchomością. Czy w takiej sytuacji, R. S.A. jest nie tylko posiadaczem służebności przejazdu, ale też posiadaczem samoistnym całej przedmiotowej nieruchomości. Te okoliczności powinny zostać ustalone przez organy. Ich nieustalenie było naruszeniem wyżej wskazanych przepisów postępowania, które mogą mieć istotny wpływ na wynik sprawy, bowiem w przypadku ustalenia, że to R. S.A. był samoistnym posiadaczem całej przedmiotowej nieruchomości, to brak byłoby materialnoprawnych podstaw do obciążenia tym podatkiem skarżących na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 1 u.p.o.l.Organy badając ponownie sprawę zobowiązane są dokonać wszechstronnej analizy należycie zebranego materiału dowodowego w celu ustalenia, czy R. S.A. nie był w przedmiotowym okresie samoistnym posiadaczem całej nieruchomości. Organy muszą mieć przy tym na uwadze, że zakres i treść wykonywania własności i samoistnego posiadania określają przepisy Kodeksu cywilnego (art. 140 i następne k.c. w odniesieniu do własności i art. 336 i następne k.c. w odniesieniu do posiadania samoistnego). Należy zatem rozważyć, jakie elementy władztwa nad nieruchomością wykonują skarżący, które pozwalają przypisać im nie tylko formalną własność nieruchomości, ale i jej samoistne posiadanie wykluczające samoistne posiadanie R. S.A.. W przypadku ustalenia posiadania samoistnego przez skarżących nieruchomości gruntowej lub jej części, organy powinny ustalić, czy taka nieruchomość ze względu na istniejące torowisko nadaje się do wykorzystywania dla celów związanych z działalnością gospodarczą i w przypadku negatywnej odpowiedzi na to pytanie rozważyć, czy będąca w posiadaniu przedsiębiorcy nieruchomość nie nadająca się nawet potencjalnie do gospodarczego wykorzystania może stanowić przedmiot opodatkowania według stawki jak dla gruntów służących (lub związanych) z działalnością gospodarczą. Organy muszą też uwzględnić, że torowisko (tory) jako budowla w rozumieniu przepisów podatkowych nie stanowią urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., które nie należą do części składowych nieruchomość, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Ustalenie, że torowisko nie znajduje się w samoistnym posiadaniu R. S.A. nie może przy tym prowadzić do zmiany decyzji na niekorzyść skarżących.7.3 Trafne są zarzuty skargi co do tego, że organ odwoławczy nie odniósł się do wszystkich zarzutów zawartych w skardze. Wprawdzie były to głównie zarzuty formalnie nietrafione, bo jako zarzuty naruszenia przepisów postępowania wskazywały nie mające zastosowania przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, jednak brak ustosunkowania się do podniesionych w odwołaniu zarzutów i twierdzeń, oraz niepodjęcie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy stanowi również naruszenie przepisów Ordynacji podatkowej.7.4 Za nietrafne sąd uznał zarzuty dotyczące tego, że nie może być opodatkowany u skarżących grunt, który nie jest przez nich wykorzystywany do działalności gospodarczej. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjnyw uchwale NSA z dnia 2 kwietnia 2001 r., sygn. akt FPK 3/00 (znajdującej zastosowanie również na gruncie przepisów u.p.o.l. w brzmieniu obowiązującym w przedmiotowym dla sprawy okresie) redakcja art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. wskazuje, że co do zasady wszystkie grunty będące w posiadaniu przedsiębiorcy, są związane z działalnością gospodarczą, nawet nie służące rzeczywiście prowadzeniu tej działalności. Tym bardziej zatem do tej kategorii może zostać zaliczony grunt wykorzystywany do działalności gospodarczej przez innego przedsiębiorcę w tym wypadku R. S.A. Powołany przez skarżących wyrok WSA w Gdańsku w sprawie I SA/Gd 994/07 dotyczy sytuacji innej niż w sprawie niniejszej – sytuacji, gdy nieruchomość nawet potencjalnie nie może być przeznaczona do realizacji określonych zadań gospodarczych. Brak też było podstaw do zastosowania zwolnienia od opodatkowania na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 u.p.o.l., gdyż przedmiotowe torowisko nie spełnia wskazanych tam cech, co trafnie oceniły organy.To wszystko czyniło koniecznym uchylenie zaskarżonego orzeczenia jako wydanego z naruszeniem przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik postępowania. Dlatego też w oparciu o art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r., Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej jako p.p.s.a.) Sąd orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku. Na podstawie art. 200 p.p.s.a. Sąd orzekło kosztach postępowania sądowego, natomiast w oparciu o art. 152 p.p.s.a. Sąd orzekł jak w pkt 2.